Việc hình thành và phát triển được các ngành công nghiệp chiến lược có thể giúp Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong một số lĩnh vực trọng yếu. Ảnh: Đức Thanh
Bước khởi đầu cho các ngành công nghệ chiến lược
Đồng loạt 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược, bao gồm Lượng tử (VNQuantum), An ninh mạng (ViSecurity) và Hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái (UAV Việt Nam), vừa được Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (Bộ Tài chính) chính thức công bố thành lập.
Trong đó, Mạng lưới VNQuantum được thành lập với tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành điểm sáng trên bản đồ công nghệ lượng tử toàn cầu; Mạng lưới ViSecurity hướng tới mục tiêu làm chủ công nghệ bảo mật, phát triển các giải pháp “Make in Vietnam” để bảo vệ hạ tầng số quốc gia; còn Mạng lưới UAV Việt Nam mang sứ mệnh đưa Việt Nam từ một thị trường tiêu thụ trở thành quốc gia sản xuất và sáng tạo trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp hàng không, vũ trụ và UAV.
“Những công nghệ chiến lược như lượng tử, an ninh mạng, hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái không chỉ là động lực phát triển kinh tế, mà còn gắn liền với an ninh quốc gia, chủ quyền số và vị thế quốc tế của đất nước”, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nói tại Lễ công bố thành lập 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược nói trên.
Cần phải nhắc lại rằng, hiện nay, trên thế giới, công nghệ lượng tử, an ninh mạng và hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái đang nổi lên như 3 trụ cột chiến lược, định hình tương lai kinh tế, với quy mô thị trường ước tính hàng trăm đến hàng ngàn tỷ USD trong thập kỷ tới. Việc thành lập 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo dù mới chỉ là một sự tập hợp lực lượng, nhưng cũng chính là “bước khởi đầu”, là dấu mốc quan trọng cho việc hình thành và phát triển các ngành công nghệ chiến lược mới của Việt Nam.
“Việc phát triển các ngành công nghệ chiến lược không còn là sự lựa chọn, mà là mệnh lệnh phát triển của dân tộc”, Phó thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Trung tuần tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg, xác định 11 nhóm ngành công nghệ chiến lược của Việt Nam, bao gồm AI, bán dẫn, công nghệ hàng không vũ trụ… Năm trước, mạng lưới đổi mới sáng tạo của các ngành bán dẫn, AI, được thành lập, và giờ đây, có thêm 3 ngành công nghệ mới, qua đó góp phần hoàn thiện hệ sinh thái mạng lưới đổi mới sáng tạo trong các ngành công nghệ tiên phong. Điều này sẽ mang lại cơ hội to lớn cho Việt Nam trong việc có thể tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu và từng bước trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực chiến lược này.
Không chỉ tận dụng được cơ hội của các thị trường ngàn tỷ USD, mà việc hình thành và phát triển được các ngành công nghiệp chiến lược, như Thứ trưởng Đỗ Thành Trung đã nói, có thể giúp Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong một số lĩnh vực trọng yếu. Đây chính là những động lực tăng trưởng mới của Việt Nam.
Bán dẫn, AI: Cú hích cho tăng trưởng
Việt Nam hiện có khoảng 170 Dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD.
Trong khi các ngành công nghệ lượng tử, hàng không, vũ trụ… có thể cần thời gian để thiết lập những nền tảng quan trọng nhất, thì bán dẫn, AI lại đang dần trở thành cú hích mạnh mẽ cho tăng trưởng và vì thế, cần thúc đẩy mạnh mẽ trong thời gian tới, đặc biệt trong thu hút các dự án đầu tư chiến lược.
Một báo cáo gần đây của Bộ Tài chính cho biết, Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD. Rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này đã tới Việt Nam để đặt nhà máy. Chẳng hạn, các nhà máy có quy mô tỷ USD của Intel, Amkor, HanaMicron… Chưa kể, còn hàng loạt tên tuổi khác như Marvell, Siemens, Ampere, BE Semiconductor Industries… cũng lần lượt có các khoản đầu tư trong lĩnh vực bán dẫn tại Việt Nam. Trong khi đó, NVIDIA, Qualcomm… tập trung vào lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D), AI…
Không chỉ là số lượng dự án hay quy mô dự án lớn, mà theo nhận định của Bộ Tài chính, Việt Nam đang bắt đầu tham gia các công đoạn có giá trị gia tăng cao, như sản xuất thiết bị, vật liệu, linh kiện bán dẫn, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn…
Cơ hội lớn đang mở ra, khi các nhà đầu tư nước ngoài đều khẳng định rằng, Việt Nam là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu ngành bán dẫn. Thị trường bán dẫn toàn cầu được dự báo đạt quy mô 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Nhưng liệu Việt Nam có thể tận dụng được cơ hội này hay không?
Trong cuộc họp hồi đầu tháng 8/2025 của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo đã nhấn mạnh về những nút thắt trong thu hút đầu tư và phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Đó là, các dự án đều có quy mô lớn, nhu cầu sử dụng năng lượng lớn, đòi hỏi nhân lực chất lượng cao, các cơ chế, chính sách mới đang ở giai đoạn đầu thực hiện… Gỡ các nút thắt để thúc đẩy thu hút đầu tư trong lĩnh vực này là điều quan trọng.
Chính vì thế, trong thông báo mới đây được Văn phòng Chính phủ phát đi về kết luận của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại phiên họp đầu tháng 8/2025, rất nhiều nhiệm vụ quan trọng đã được giao.
Trong đó, các bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ động xây dựng hoặc đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và thu hút đầu tư vào ngành bán dẫn. Đặc biệt, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ tiếp tục tập trung đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán dẫn, ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu…
Trong khi đó, Bộ Công thương được giao chủ trì, phối hợp các bộ, ngành bảo đảm nguồn điện ổn định, ưu tiên điện sạch cho phát triển ngành bán dẫn; nghiên cứu, đề xuất cơ chế giá điện cho nhà máy sản xuất chip… Những động thái này là tích cực và quan trọng để thúc đẩy thu hút đầu tư và phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.
Tương tự, để thu hút đầu tư và thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược hàng không vũ trụ, thiết bị bay không người lái, lượng tử, an ninh mạng…, nhằm đưa nền kinh tế tăng tốc phát triển, cũng cần tiếp tục nghiên cứu cơ chế, chính sách, chuẩn bị sẵn sàng về hạ tầng, nhân lực… Đây là những cơ hội không thể bỏ lỡ.
