Jonathan Lebed.
"Khởi nghiệp" với tiền mừng sinh nhật
Jonathan Lebed lớn lên ở ngoại ô Seader Grove, New Jersey. Cha của cậu, ông Greg Lebed, là một nhà quản lý bình thường. Thu nhập của ông cũng giống như bao người Mỹ khác. Ngoài ra, ông cũng tham gia đầu tư chứng khoán để kiếm thêm thu nhập. Mặc dù không kiếm được nhiều tiền, nhưng ông vẫn theo dõi tin tức tài chính và thường nói về nó trong bữa tối.
Cậu bé Jonathan lúc bấy giờ cũng quan tâm đến chủ đề này. Cậu đọc các trang tài chính và thậm chí tham gia thảo luận trên các diễn đàn. Cậu thường xuyên xem kênh CNBC (một kênh tin tức kinh doanh truyền hình trả tiền của Mỹ), nơi luôn có các con số và ký tự chạy dài ở cuối màn hình.
“Tôi chỉ thích xem những con số chạy trên màn hình. Tôi tự hỏi ý nghĩa của chúng là gì”, Jonathan giải thích.
 |
Jonathan Lebed . |
Năm 1996, Jonathan chuyển từ lý thuyết sang thực hành. Đó là năm cậu ta tròn 12 tuổi. Cậu bắt đầu giao dịch trên sàn chứng khoán với số vốn khởi nghiệp là 8.000 USD. Cậu ta đã xin số tiền này từ cha mình như một điều ước trong ngày sinh nhật và sau đó dùng nó để mua cổ phiếu của America Online, một công ty cung cấp dịch vụ Internet toàn cầu có trụ sở tại Mỹ.
Thời điểm đó, dự báo của các nhà phân tích cho thấy số cổ phiếu này có dấu hiệu khá tiêu cực. Cha của Jonathan thì tin rằng đây là "một công ty ngu ngốc và nó sẽ rớt xuống còn 2 xu". Nhưng cổ phiếu này đã tăng từ 25 USD lên 30 USD chỉ trong hai tuần, và Jonathan đã bán chúng.
Tạo một trang web về các khoản đầu tư và bắt đầu... "lừa đảo"
Sau khoản đầu tư sinh lời đầu tiên, Jonathan đã đi xa hơn bằng cách tạo ra trang web stock-dogs.com về các cổ phiếu có tính thanh khoản thấp. Tại đây, cậu ta đã đăng tin tức về thị trường mà cậu tìm thấy và dựa trên đó đưa ra các khuyến nghị của riêng mình. Trang web trở nên phổ biến và Jonathan nhanh chóng nhận ra mức độ ảnh hưởng của tin tức tài chính, cũng như lời khuyên của chuyên gia đối với các nhà đầu tư.
Jonathan bắt đầu bằng việc sử dụng lược đồ pump-and-dump (bơm thổi) để thực hiện quá trình thao túng thị trường. Bản chất của hình thức này là "bơm giá" với sự trợ giúp của các khuyến nghị sai và khi thị trường nhận ra sai lầm thì sẽ dẫn đến sự sụp đổ.
Jonathan viết những "tin tức" hướng các nhà đầu tư nên chú ý đến một số mã cố phiếu nhất định, thuyết phục họ chúng sẽ sớm tăng trưởng. Trước đó, chính Jonathan đã mua những cổ phiếu này. Kết quả là, khi giá cổ phiếu được thổi phồng, cậu ta lập tức bán chúng đi, những nhà đầu tư khác mua sau mua lại những cổ phiếu được định giá quá cao, sau đó giá cổ phiếu tụt dốc.
Jonathan giao dịch thành công đến mức Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) bắt đầu quan tâm đến các giao dịch của cậu ta. Cậu thiếu niên cùng với mẹ mình, bà Connie Lebed, đã được triệu tập để thẩm vấn, kéo dài từ 10 giờ sáng đến 6 giờ chiều.
SEC quan tâm đến mọi thứ như Jonathan học giao dịch ở đâu, cách cậu ta giao dịch và liệu Jonathan có nhận được tiền từ các công ty mà cậu đăng tin hay không.
Tuy nhiên, cuối cùng, Jonathan và mẹ cũng thuyết phục được SEC rằng cậu ta chỉ là một đứa trẻ ngây thơ đang tìm kiếm sự chú ý và không hề gây nguy hiểm.
Phát tán các dự báo giả trên Internet và kiếm tiền nhờ sự ngây thơ của các nhà giao dịch
Sau sự việc, bà Lebed trừng phạt Jonathan nghiêm khắc hơn và đóng tài khoản giao dịch của con mình. Nhưng đến tháng 9/1999, cậu thiếu niên lại có cơ hội bước vào sàn giao dịch chứng khoán.
Ông Greg Lebed, bị ấn tượng bởi thành công của Jonathan, đã mở một tài khoản đứng tên ông với một nhà môi giới khác mà vợ ông không biết và cho phép Jonathan giao dịch. "Jonathan chưa bao giờ quyết định sai", ông Greg Lebed nói.
Jonathan lại bắt đầu kế hoạch thao túng một số mã thị trường, nhưng đã cải tiến chiến lược so với lần trước. Cậu bé mua những nhóm nhỏ cổ phiếu rẻ nhất, có giá khoảng 1 USD, sau đó đưa thông tin những mã này sẽ tăng lên đến 10 USD ở khắp mọi nơi.
Để làm điều này, cậu ta đã đăng ký dịch vụ với vài ISP (nhà cung cấp dịch vụ Internet), tạo hàng trăm hộp thư và tài khoản giả trên nền tảng E*Trade và Yahoo.
 |
| Giao diện bảng tin của Yahoo Finance trong những năm 1999-2000. |
Cùng với chúng, Jonathan đăng những lời khuyên "có giá trị" cho những người truy cập vào các trang web này và điều này tạo ra nhầm lẫn rằng thông tin đến từ nhiều nguồn. Cậu ta cũng quảng cáo cổ phiếu trên các diễn đàn giao dịch và viết tin giả trên các trang tài chính.
Jonathan đã làm tất cả những điều này một mình. Cậu ta thức dậy lúc 5 giờ sáng, làm việc cho đến 8 giờ trước khi phải đến trường và đã đăng được khoảng 200 bài đăng trên Yahoo Finance.
Jonathan biết cách tiếp cận các nhà đầu tư bằng cách viết sáng tạo, không chỉ gửi đi những thông điệp đơn giản mà đôi khi còn sao chép phong cách của các nhà phân tích chuyên nghiệp cũng như thể hiện cả cảm xúc trong mỗi bài đăng.
Thời điểm đó, kỷ nguyên dot-com đang diễn ra sôi nổi, nhiều nhà đầu tư cả tin đã tin vào những lời bơm thổi và gom cổ phiếu do Jonathan "phím". Jonathan chờ đợi giá cổ phiếu tăng và chỉ cần bán nó đi lúc đạt đỉnh. Bằng cách này, cậu bé thu được lợi nhuận đáng kể, lợi nhuận từ thương vụ tốt nhất đạt 74.000 USD.
Bị lật tẩy nhưng hướng dư luận đứng về phía mình
Chỉ trong 6 tháng, Jonathan đã tích lũy được 800.000 USD (khoảng hơn 18 tỷ đồng theo tỷ giá hiện nay) từ thị trường chứng khoán, song điều này không thể kéo dài mãi.
Tháng 2/2000, SEC đã theo dõi lịch sử các giao dịch từ tài khoản của ông Greg Lebed và kết luận rằng con trai ông đang thao túng chứng khoán một lần nữa. SEC thành lập một vụ án hình sự cáo buộc Jonathan đã thực hiện 27 giao dịch dựa trên hành vi lan truyền thông tin sai lệch và thao túng giá cổ phiếu.
Tuy nhiên, Jonathan khiến tất cả kinh ngạc khi không cư xử như một đứa trẻ sợ hãi mà tung ra một đòn phản công. Cậu bé không nhận tội và phát động một chiến dịch trực tuyến để bào chữa cho mình. Jonathan tuyên bố rằng tất cả các bài đăng của mình chỉ là sự thể hiện quan điểm cá nhân, chân thành tin tưởng vào sự tăng trưởng của cổ phiếu và không ép buộc bất kỳ ai mua cổ phiếu.
“Các nhà đầu tư giao dịch bằng chính bản lĩnh của họ - không ai đưa ra quyết định đầu tư chỉ dựa trên báo cáo tài chính. Dù công ty kiếm được hàng triệu USD hay thua lỗ thì điều đó không ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Một nhà phân tích, nhà môi giới, nhà tư vấn, nhà kinh doanh internet hoặc công ty đều thao túng thị trường. Nếu họ không thao túng, thị trường chứng khoán sẽ hoàn toàn không tồn tại”, trích dẫn lời của Jonathan trên tờ New York Times năm 2001.
Nhiều người đứng về phía Jonathan và cho rằng, cậu bé đang làm điều tương tự như các nhà phân tích chuyên nghiệp. Cha của Jonathan cũng ủng hộ con trai, tuyên bố tự hào về con trai mình "vì nó đã làm việc nghiêm túc thay vì đi tháo bánh xe hoặc bán ma túy cho hàng xóm". Ngay cả người phát ngôn của SEC cũng phải công nhận năng lực của Jonathan.
Giữ lại phần lớn thu nhập bất hợp pháp và trở thành người nổi tiếng
Tháng 10/2000, Jonathan được mời tham gia chương trình nổi tiếng 60 Minutes, nơi thiếu niên 15 tuổi này đã tranh luận với đại diện của SEC và cực kỳ thành công.
Câu chuyện của cậu bé nhận được nhiều sự ủng hộ và kết quả là vụ việc không cần phải đưa ra tòa án. Jonathan chỉ cần trả lại 285.000 USD, đây là con số lợi nhuận cho các mánh khóe mà SEC có thể chứng minh.
Jonathan trở thành thiếu niên đầu tiên bị truy tố vì gian lận trên thị trường chứng khoán, tuy nhiên khoảng 515.000 USD lợi nhuận chưa chứng minh được do hành vi gian lận vẫn còn trong tài khoản của "kẻ lừa đảo" trẻ tuổi.
SEC đã nhận được từ Jonathan một lời hứa sẽ không thực hiện những hành vi tương tự, đồng thời công khai khuyến cáo các nhà đầu tư không nên tin mọi thứ được viết trên internet.
