Doanh nghiệp thuộc nhiều ngành hàng như dệt may, thủy sản, gỗ đã và đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
Chờ đợi mức thuế riêng cho từng ngành hàng
Sắc lệnh mới của chính quyền Mỹ quy định mức thuế 20% có hiệu lực từ ngày 7/8/2025. Tuy nhiên, những lô hàng đã được xếp lên tàu và thông quan trước thời điểm 12:01 ngày 5/10/2025 vẫn sẽ áp dụng mức thuế cũ của Sắc lệnh 14257.
Đại diện Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại TNG (mã TNG) chia sẻ, mức thuế 20% chung cho các mặt hàng của Việt Nam tuy là thách thức, nhưng vẫn có lợi thế hơn so với Trung Quốc hay Ấn Độ (25%). Đối với Bangladesh, dù có cùng mức thuế 20%, hàng hóa Việt Nam vẫn cạnh tranh tốt hơn. Ngoài thị trường Mỹ, Công ty sẽ tiếp tục mở rộng sang EU và các thị trường tiềm năng khác.
Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), mức thuế 20% chỉ là mức chung. Ngành dệt may có nhiều mặt hàng đa dạng, từ sợi, vải đến quần áo thành phẩm. Do đó, các doanh nghiệp đang chờ đợi mức thuế cụ thể áp dụng cho từng mã HS code để có đánh giá chính xác hơn về tác động thực sự.
Công ty cổ phần Dệt may- Đầu tư - Thương mại Thành Công (mã TCM) cho biết, trước tình hình kinh tế thế giới nhiều biến động, đặc biệt là chính sách thuế quan của Mỹ, Công ty đã chủ động mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước EU, CPTPP, Trung Đông, Nam Mỹ… để bù đắp thiếu hụt đơn hàng từ thị trường Mỹ. Đồng thời, TCM nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, tập trung vào phân khúc mang lại giá trị gia tăng cao, tối ưu hóa chi phí và phát triển thị trường nội địa.
Trong ngành gỗ, lãnh đạo một doanh nghiệp tại Bình Dương cho hay, các doanh nghiệp trong ngành đang kỳ vọng mức thuế áp riêng với gỗ xuất khẩu sang Mỹ sẽ dưới 20%. Lý do là gỗ Việt có lợi thế về nguồn gốc hợp pháp, ít phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu. Doanh nghiệp gỗ Việt Nam làm thực, không có trợ cấp, không chuyển giá, cạnh tranh bình đẳng với các nước. Hơn nữa, chi phí nhân công tại Mỹ cao gấp 10 lần Việt Nam nên họ khó có thể sản xuất sản phẩm gỗ giá rẻ hơn.
Nỗ lực thích ứng để cải thiện kinh doanh
Ứng biến linh hoạt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt bằng cách tập trung vào sản phẩm chất lượng, giá trị gia tăng cao và đa dạng hóa thị trường là lối đi bền vững cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Ông Đào Đức Thanh, người công bố thông tin của TNG cho biết, biến động thuế quan hiện tại không ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch kinh doanh. TNG vẫn bám sát mục tiêu doanh thu 8.100 tỷ đồng, lợi nhuận 340 tỷ đồng trong năm 2025. Đến đầu tháng 8/2025, Công ty đã nhận đủ đơn hàng cho quý IV và một số nhà máy đã có đơn hàng cho quý I/2026.
Đại diện TCM cho hay, đến tháng 7/2025, Công ty đã nhận được đơn hàng gần 80% kế hoạch doanh thu quý III và khoảng 60% cho quý IV. Hàng hóa của TCM chủ yếu xuất khẩu sang châu Á (68,3%), châu Mỹ (24,5%) và châu Âu (6,9%). Lợi thế của TCM là có thể cung cấp nguyên liệu sợi cho các doanh nghiệp dệt may trong nước. Công ty sẽ tập trung mở rộng khách hàng tại các thị trường còn nhiều dư địa cũng như tìm kiếm, mở rộng khách hàng và thị trường mới để gia tăng doanh thu bên cạnh việc phát triển thị trường nội địa.
Công ty Chứng khoán ASEAN đánh giá, trước năm 2025, hàng dệt may của Việt Nam chịu thuế suất 20% so với mức 16% của Bangladesh và 17% của Campuchia, nhưng vẫn liên tục cải thiện thị phần tại Mỹ. Điều này cho thấy năng lực cạnh tranh không hoàn toàn phụ thuộc vào thuế. Lợi thế này đặc biệt rõ nét với các doanh nghiệp có tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu cao như HTG, TCM, TNG và MSH, khi Mỹ siết chặt kiểm tra xuất xứ và áp thuế cao với hàng trung chuyển (transshipping). Triển vọng tại các thị trường khác như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc vẫn tốt.
Trong ngành gỗ xuất khẩu, tổng giám đốc một doanh nghiệp ở Bình Dương chia sẻ, tình hình đơn hàng chậm hơn trước do không ít nhà nhập khẩu dừng lại để thăm dò sức mua của người tiêu dùng Mỹ trước chính sách thuế mới. Ước tính, khi thuế áp 20%, nhu cầu mua hàng có thể giảm khoảng 10%. Tuy nhiên, doanh nghiệp này vẫn kỳ vọng sẽ hoàn thành kế hoạch kinh doanh năm 2025 với các chỉ tiêu tăng trưởng so với năm 2024.
Để giảm rủi ro, nhiều doanh nghiệp gỗ đã chủ động mở rộng thị trường sang châu Âu, Úc, Nhật Bản, Trung Đông và Nam Phi. Việc mở rộng đòi hỏi doanh nghiệp phải cải tiến sản phẩm cho phù hợp với từng thị trường, quản lý mã hàng thay đổi liên tục…, nhưng là hướng đi cần thiết để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Trong lĩnh vực thủy sản, Hiệp hội Các nhà chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ đang chững lại do chính sách thuế quan. Các nguồn cung cá ngừ lớn của Mỹ bao gồm Việt Nam (mức thuế 20%), Thái Lan (19%), Indonesia (19%), Ecuador (15%). Các nhà phân phối và bán lẻ tại Mỹ, đặc biệt nhóm chuỗi siêu thị và thực phẩm chế biến có xu hướng ưu tiên nguồn cung ổn định, ít rủi ro thuế quan. Điều này có thể dẫn đến sự dịch chuyển đơn hàng khỏi Việt Nam, Indonesia, Thái Lan trong ngắn hạn. Mức chênh lệch thuế 4 - 5% giữa Ecuador và các đối thủ là lợi thế đáng kể trong ngành thực phẩm có biên lợi nhuận mỏng.
Đối với tôm, Việt Nam có lợi thế hơn Ấn Độ (thuế 25%), nhưng VASEP cho rằng, đẩy mạnh xuất khẩu không dễ vì phải cạnh tranh với Ecuador (thuế 15%). Thay vì cạnh tranh về giá, nhiều doanh nghiệp Việt Nam tập trung vào sản phẩm chế biến sâu, tôm hữu cơ và các dòng sản phẩm đặc thù phục vụ phân khúc cao cấp như siêu thị, nhà hàng.
Việt Nam hiện là nhà cung cấp tôm lớn thứ tư cho thị trường Mỹ. Tuy sản lượng chưa cao, nhưng nổi bật ở phân khúc tôm chế biến giá trị cao, với giá bán trung bình 11,22 USD/kg trong tháng 5/2025 - cao nhất thị trường. Đây là phân khúc đang được nhiều nhà nhập khẩu Mỹ ưu tiên, do yêu cầu cao về chất lượng, ổn định và truy xuất nguồn gốc.
Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, hướng đi bền vững cho doanh nghiệp là thích ứng linh hoạt, tập trung vào sản phẩm chất lượng cao, đa dạng khách hàng và thị trường, giảm phụ thuộc vào bất kỳ một quốc gia nào.
