Nếu không có những thay đổi nghiêm trọng trong cách thức hoạt động, tiền điện tử thậm chí khó có thể trở thành một phần của hệ thống tài chính chính thống hiện tại, chứ chưa nói đến việc thay thế tài chính chính thống như một số người kỳ vọng.
Cuộc khủng hoảng tại FTX và trước đó là công ty cho vay tiền điện tử Celsius, công ty cho vay tiền điện tử Voyager, quỹ đầu cơ Three Arrows Capital và các token kỹ thuật số terraUSD và luna, cho thấy hệ thống tài chính trông bất ổn như thế nào khi không có đủ sự kiểm soát và tài chính.
Chính xác những gì đã xảy ra tại FTX vẫn chưa rõ ràng. Giám đốc điều hành FTX, Sam Bankman-Fried khẳng định đó chỉ là một sự cố về thanh khoản. Binance ban đầu đồng ý mua FTX để tăng tính thanh khoản nhưng sau đó đã rút khỏi thỏa thuận sau khi xem xét sổ sách của công ty.
Có báo cáo rằng, FTX đã lỗ trong bảng cân đối kế toán khoảng 8 tỷ USD. Trừ khi ai đó chuẩn bị cam kết nhiều vốn, FTX cuối cùng sẽ phải nộp đơn phá sản. Các nhà đầu tư vào FTX đang chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất và Sequoia Capital đã ghi nhận khoản đầu tư của mình xuống 0.
Đáng lo ngại hơn, có vẻ như tiền của khách hàng có thể bị xâm phạm. Rất khó có thể thấy lỗ hổng trên bảng cân đối kế toán có quy mô lớn như vậy có thể phát triển như thế nào.
Reuters đưa tin rằng, FTX đã cho Alameda Research vay tiền của khách hàng sau khi công ty này bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự thất bại của Three Arrows Capital và Voyager vào tháng 5 năm nay. Bộ tư pháp Mỹ và các cơ quan quản lý Mỹ hiện cũng đang điều tra mối quan hệ giữa FTX và Alameda Research, bao gồm cả việc liệu tiền của khách hàng có thể đã bị sử dụng sai mục đích hay không.
Nếu tiền của khách hàng đã được cho vay, thì trừ khi Bankman-Fried thành công trong việc tìm được người mua lại FTX, nếu không các khách hàng của sàn giao dịch FTX có khả năng sẽ mất một phần đáng kể số tiền của họ. FTX đã thu hút các nhà đầu tư cá nhân và khuyến khích họ gửi tiền lương vào tài khoản.
Mặt khác, FTX không phải là công ty tiền điện tử đầu tiên sụp đổ trong bối cảnh những đồng tiền điện tử bị sụp đổ và các cáo buộc về việc sử dụng tiền của khách hàng. Những thất bại gần đây của Celsius, Voyager và vào năm 2021 của công ty cho vay tiền điện tử Cred cho thấy những đặc điểm tương tự. Cơ bản của những thất bại này là bốn điểm yếu chính trong hệ sinh thái tiền điện tử:
Thứ nhất: Mối liên kết giữa các công ty dưới hình thức sở hữu chéo không rõ ràng và các phương thức cho vay vòng tròn. Binance đã nắm giữ đáng kể mã thông báo gốc của FTX là FTT. Khi Binance thông báo rằng họ sẽ bán cổ phần của mình, điều này đã khiến mọi người nháo nhào bán FTT và rút tiền của họ từ FTX.
Thứ hai: Ảnh hưởng quá lớn bởi một số cá nhân. Tiền điện tử được cho là loại bỏ nhu cầu tin cậy giữa mọi người. “Đừng tin tưởng, hãy xác minh” là câu thần chú. Nhưng toàn bộ hệ thống bây giờ dường như phụ thuộc vào một vài nhân vật lớn, được hàng ngàn người tin tưởng, Bankman-Fried là một ví dụ điển hình.
Bankman-Fried đã xây dựng một đế chế khổng lồ trong một thời gian ngắn và đã quyên góp rất nhiều tiền cho những mục đích chính đáng, do đó mọi người tin tưởng anh ta là người tốt. Các nhà đầu tư đã thể hiện sự sẵn sàng đáng kể trong việc hỗ trợ các dự án kinh doanh của anh ta mà không có sự thẩm định thông thường về tài chính.
Thứ ba: Tính tập trung. Không có nhiều ngân hàng và sàn giao dịch tiền điện tử lớn, do đó những người điều hành chúng đều biết nhau và đầu tư vào các công ty của nhau. Khi họ vào cuộc, mọi thứ đều ổn; nhưng khi họ thoát ra, chúng có thể gây ra thiệt hại vô cùng lớn.
Thứ tư: Tính mập mờ. Tiền điện tử được cho là sẽ cải thiện tính minh bạch của các giao dịch tài chính. Nhưng các công ty tiền điện tử như FTX tiết lộ rất ít về tình trạng tài chính của họ và ít hơn nhiều so với dự kiến của một ngân hàng thông thường. Sự mập mờ của các công ty của Bankman-Fried, FTX và Alameda đã trở nên tồi tệ hơn do cấu trúc công ty phức tạp do chuyển nhượng giữa các công ty và việc sử dụng mã thông báo gốc được báo cáo để thúc đẩy bảng cân đối kế toán.
Những vấn đề này sẽ rất quen thuộc với bất kỳ ai đã nghiên cứu lịch sử của các cuộc khủng hoảng tài chính và khủng hoảng ngân hàng, đó cũng là đặc thù của hệ thống tài chính. Và tiền điện tử đã cho thấy nó không có gì khác biệt.
Nếu tiền điện tử muốn có một tương lai như một sản phẩm tài chính chính thống, thì tiền điện tử phải chấp nhận các quy định và kiểm soát để làm cho hệ thống tài chính an toàn cho các nhà đầu tư, chủ nợ và người gửi tiền.
