Hứng khởi với thương vụ chào bán cổ phần của Becamex IDC
Thương vụ chào bán 300 triệu cổ phiếu, kỳ vọng thu về 20.880 tỷ đồng của Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - CTCP (Becamex IDC, mã BCM) đang đi vào giai đoạn nước rút, tạo sự quan tâm lớn của giới đầu tư, bởi đã từ rất lâu, thị trường vốn Việt Nam mới có thương vụ quy mô lớn như vậy.
Công ty Chứng khoán SSI là đơn vị tư vấn thương vụ IPO của Becamex IDC. Ghi nhận của phóng viên Báo Đầu tư Chứng khoán cho thấy, có ít nhất 3 tên tuổi hàng đầu trong ngành chứng khoán là SSI, VCI, HSC sẽ đồng phân phối cổ phiếu cho Becamex IDC, mỗi bên đều đang tất bật cho thương vụ quy mô lớn này.
Thách thức lớn nhất của đợt chào bán là quy mô giao dịch rất lớn, trong khi thời gian phân phối theo quy định của pháp luật chỉ có 90 ngày, tối đa là 120 ngày (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã gia hạn giấy chứng nhận đăng ký chào bán thêm cổ phiếu của Becamex IDC đến hết ngày 2/6/2025, tức thêm 1 tháng so với kế hoạch ban đầu). Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài không quen thuộc với phương thức chào bán thông qua đấu giá tại thị trường Việt Nam với nhiều tiêu chí ràng buộc khắt khe.
Giá khởi điểm của cổ phiếu trong đợt đấu giá là 69.600 đồng/cổ phiếu, được xác định dựa trên giá bình quân 30 phiên giao dịch trước ngày Becamex IDC ban hành Thông báo chào bán cổ phiếu ra công chúng ngày 6/2/2025 đã được Hội đồng quản trị phê duyệt và công bố thông tin, thể hiện sự minh bạch và đảm bảo tính thị trường của phương án chào bán.
Theo SSI, cho tới thời điểm này, thương vụ đã nhận được sự quan tâm của hàng chục nhà đầu tư lớn ở các thị trường trọng điểm như Singapore, Thái Lan, Trung Quốc (bao gồm Hồng Kông) và Mỹ.
Ghi nhận sự quan tâm này, Ban lãnh đạo Becamex IDC đã có những buổi tiếp xúc trực tiếp để cùng trao đổi về đợt chào bán trên tinh thần công khai, minh bạch thông tin, giúp nhà đầu tư có thể tiếp cận đợt chào bán một cách tốt nhất. Điều này giúp tối đa hóa số lượng nhà đầu tư tham gia đợt đấu giá, đảm bảo lợi ích của cổ đông và nâng cao khả năng thành công của thương vụ.
Sau giai đoạn IPO sôi động 2017 - 2018, thị trường chứng khoán Việt Nam những năm gần đây thiếu vắng thương vụ quy mô lớn của các doanh nghiệp chất lượng có thể thu hút được dòng tiền của nhà đầu tư. Do đó, đợt phát hành cổ phiếu ra công chúng thông qua đấu giá của Becamex IDC với quy mô giao dịch lên tới hơn 800 triệu USD có ý nghĩa tiên phong, đánh dấu sự trở lại của các thương vụ quy mô lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Nếu thành công, thương vụ không chỉ giúp gia tăng sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài đến thị trường Việt Nam, mà còn giúp bổ sung nguồn hàng mới cho thị trường, tăng tính thanh khoản và tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng (floating).
Triển vọng thêm nhiều “khủng long”
Tuần đầu tháng 3/2025, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) nhận được hồ sơ đăng ký niêm yết gần 1,8 tỷ cổ phiếu của Công ty cổ phần Vinpearl.
Trong tháng 2/2025, Vinpearl đã phát hành hơn 70 triệu cổ phiếu với giá 71.350 đồng/cổ phiếu, qua đó tăng vốn điều lệ lên 17.933 tỷ đồng. Với giá phát hành này, Vinpearl có giá trị vốn hóa gần 5 tỷ USD.
Ngân hàng Techcombank (mã TCB) đang được nhiều công ty chứng khoán có báo cáo phân tích, trong đó đưa ra tiềm năng tái định giá nhờ khả năng sẽ IPO và niêm yết công ty con là Công ty Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS), với giả định định giá bằng 3 lần giá trị sổ sách, cao hơn so với trung bình các công ty chứng khoán khác nhờ quy mô hàng đầu, ROE cao hơn trung bình ngành và được hưởng lợi từ hệ sinh thái khách hàng của Techcombank.
Trên thị trường chứng khoán, nhiều nhóm nhà đầu tư kỳ vọng thương vụ IPO TCBS sẽ diễn ra từ tháng 7/2025, mang lại sự quan tâm đáng kể tới cổ phiếu TCB.
Với BIDV (mã BID), cuối tháng 2/2025, ngân hàng này đã phát hành thành công gần 124 triệu cổ phiếu riêng lẻ với giá 38.800 đồng/cổ phiếu, qua đó nâng vốn điều lệ lên gần 69.000 tỷ đồng và đang lên kế hoạch tăng vốn tiếp theo.
Nhân sự phụ trách kế hoạch tăng vốn của một doanh nghiệp niêm yết chia sẻ: “Doanh nghiệp vừa hoàn tất giai đoạn 1 quá trình tái cấu trúc và đang lên kế hoạch cho việc tăng vốn cổ phần để thực hiện M&A mở rộng, đồng thời bổ sung nguồn vốn thông qua cả kênh phát hành trái phiếu. Mong đợi của lãnh đạo doanh nghiệp là rất lớn và yêu cầu tốc độ phải nhanh để có thể tận dụng được điều kiện tốt của bối cảnh vĩ mô, đặc biệt là triển vọng nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam”.
Tại Công ty cổ phần NEO Floor, theo kế hoạch, cuối năm 2025, đầu 2026, doanh nghiệp sẽ IPO và niêm yết cổ phiếu. Đây là doanh nghiệp chuyên sản xuất ván sàn SPC xuất khẩu sang Mỹ, nhà máy đặt tại Hải Phòng, doanh số đạt gần 2.500 tỷ đồng/năm.
Vốn đầu tư mở rộng không hẳn là mục tiêu chính của NEO Floor, nhưng khi niêm yết, tuân thủ và thực thi các chuẩn mực quản trị hiện đại khắt khe sẽ hỗ trợ Công ty trong hoạt động phát triển bền vững.
“Hiện nay, không phải là việc kiếm được khách hàng, mà phải là khách hàng nào, có bền vững hay không. Do đó, tuân thủ các quy định, tham gia các sân chơi đòi hỏi quản trị và trình độ công nghệ cao hơn là yêu cầu sống còn. Niêm yết đem đến những cơ hội tài chính và phi tài chính cho doanh nghiệp”, ông Mai Thanh Phương, Chủ tịch Hội đồng quản trị NEO cho biết.
Kinh nghiệm của các doanh nghiệp đi trước cho thấy, chiến lược này ở nhiều doanh nghiệp đã chứng minh sự hiệu quả.
Ngày 5/10/2016, gần 330 triệu cổ phiếu TCH của Công ty cổ phần Đầu tư Dịch vụ Tài chính Hoàng Huy chào sàn HOSE. Một trong những lý do mà doanh nghiệp quyết tâm lên sàn là muốn mở rộng hợp tác với đối tác Mỹ - hãng xe International. TCH muốn nhập xe đầu kéo về Việt Nam trong bối cảnh nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, thị trường hàng hóa, xuất nhập khẩu tăng trưởng cao. Đối tác Mỹ có yêu cầu chỉ hợp tác với doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán.
| |
Việc IPO và niêm yết sẽ có nhiều thuận lợi hơn trong thời gian tới |
Sau khi lên sàn, đối tác Mỹ chính thức ký kết hợp tác với TCH và đến nay, mảng xe vẫn là một trong hai mảng hoạt động quan trọng của doanh nghiệp, với doanh số hàng năm lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
TCH cũng có điều kiện hợp tác với nhiều đối tác nước ngoài khác về tài chính, qua việc họ đầu tư mua cổ phần hoặc trái phiếu chuyển đổi. Nhờ đó, Công ty có thêm nguồn lực và uy tín thương hiệu để mở rộng hoạt động đầu tư kinh doanh.
Hiện tại, vốn điều lệ của TCH đã tăng lên 6.680 tỷ đồng, gấp đôi so với khi niêm yết; tổng tài sản tăng mạnh và năng lực triển khai các dự án quy mô lớn hơn trước rất nhiều.
Lãnh đạo TCH cho hay, sau khi doanh nghiệp niêm yết, có nhiều quỹ đầu tư từ Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc đến tìm hiểu về hoạt động của Công ty trong lĩnh vực phân phối xe tải và bất động sản tại Hải Phòng. TCH đã chia sẻ với nhà đầu tư về nhu cầu gọi vốn dài hạn nhằm phát triển các dự án bất động sản. Doanh nghiệp cũng tích cực gặp gỡ nhà đầu tư quốc tế và tìm được đối tác cùng đồng hành trong dài hạn.
Một doanh nghiệp khác là Công ty cổ phần Tổng công ty Công trình đường sắt (RCC) đang rốt ráo kế hoạch niêm yết. Doanh nghiệp có kế hoạch tìm kiếm cổ đông chiến lược nước ngoài để gia tăng năng lực thi công các dự án hạ tầng đường sắt, vốn đang là trọng tâm chiến lược đầu tư của Việt Nam. Phía đối tác yêu cầu, điều kiện hợp tác là doanh nghiệp phải niêm yết cổ phiếu trên sàn.
Sự khởi sắc của ngành đường sắt gần đây là tín hiệu tích cực cho doanh nghiệp. Doanh thu của RCC hiện đã vượt 1.000 tỷ đồng sau nhiều năm èo uột. Triển vọng của các dự án lớn như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam hứa hẹn là cú huých với doanh nghiệp trong tương lai.
Trong ngành dầu khí, đầu năm 2025, Công ty cổ phần Lọc Hóa dầu Bình Sơn (mã BSR) đã chuyển sàn từ UPCoM sang HOSE, lý do đến từ nhu cầu gọi vốn cho dự án mở rộng nâng cấp nhà máy giai đoạn 2. Dự án nâng cấp, mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất của BSR được điều chỉnh tổng vốn đầu tư là 1,257 tỷ USD, tương đương 31.240 tỷ đồng. Mục tiêu đầu tư là thay thế mục tiêu nâng công suất của nhà máy từ 148.000 thùng/ngày lên 192.000 thùng/ngày.
Kỳ vọng làn sóng “hàng mới”
Với triển vọng tăng trưởng kinh tế, nâng hạng thị trường bởi FTSE, dòng vốn đầu tư vào thị trường vốn Việt Nam dự báo sẽ tăng mạnh, qua đó mở ra cơ hội huy động vốn cho các doanh nghiệp.
Phát triển thị trường vốn là rất cần thiết để đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư và giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư phát triển, gia tăng doanh thu, lợi nhuận và đóng góp chung vào tăng trưởng kinh tế của đất nước.
Tuy nhiên, quy mô và các sản phẩm trên thị trường vốn Việt Nam hiện còn hạn chế so với nhiều thị trường trên thế giới. Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Do đó, các thương vụ huy động vốn quy mô lớn có thể được xem là hình mẫu giúp các doanh nghiệp trong nước nhận thấy tiềm năng lớn của thị trường vốn, từ đó nghiên cứu đa dạng hóa các kênh huy động. Việc này sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển của thị trường với nhiều thương vụ mới đa dạng lĩnh vực và quy mô của các doanh nghiệp tốt, đồng thời thu hút thêm nguồn vốn mới vào thị trường từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam có triển vọng được nâng hạng lên thị trường mới nổi của FTSE trong năm 2025, kỳ vọng giai đoạn tới sẽ có làn sóng các thương vụ huy động vốn từ các doanh nghiệp vốn hóa lớn đầu ngành, bao gồm các thương vụ thoái vốn nhà nước cũng như các thương vụ huy động vốn của khối doanh nghiệp tư nhân.
Về pháp lý, tới đây, việc IPO và niêm yết sẽ có nhiều thuận lợi hơn khi nghị định mới có nội dung tích hợp vấn đề này sẽ được Chính phủ ban hành. Theo lời một lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, bản dự thảo cuối cùng sửa đổi Nghị định 155/2019/NĐ-CP đã được trình Chính phủ.
Theo quy định, để lên sàn HOSE, doanh nghiệp phải có 2 năm liền trước năm đăng ký niêm yết có lãi, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu năm gần nhất đạt ít nhất 5%, không có nợ quá hạn trên 1 năm, không có lỗ lũy kế tính tới thời điểm đăng ký niêm yết…
Với sàn HNX, doanh nghiệp phải đáp ứng điều kiện năm liền trước năm đăng ký niêm yết phải có lãi, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đạt tối thiểu 5%, không có nợ quá hạn trên 1 năm, không có lỗ lũy kế tính đến thời điểm đăng ký niêm yết.
Theo chủ trương tái cấu trúc các sở giao dịch chứng khoán, HOSE sẽ là thị trường niêm yết, nên kể từ ngày 1/7/2025, HNX sẽ không nhận hồ sơ niêm yết mới.
Trong dự thảo sửa đổi Nghị định 155/2019/NĐ-CP, tổ chức phát hành khi nộp hồ sơ đăng ký IPO đồng thời với niêm yết chứng khoán có trách nhiệm gửi hồ sơ đăng ký niêm yết để Sở giao dịch chứng khoán xem xét.
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, doanh nghiệp đáp ứng điều kiện về vốn điều lệ, Sở giao dịch sẽ có văn bản thông báo cho tổ chức đăng ký niêm yết, đồng thời gửi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Nếu tổ chức đăng ký niêm yết không đáp ứng đủ điều kiện, Sở giao dịch sẽ trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Dự thảo Nghị định cũng đưa ra yêu cầu, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày được Sở giao dịch chứng khoán chấp thuận đăng ký niêm yết, tổ chức đăng ký niêm yết phải đưa chứng khoán vào giao dịch. Quy định này nếu được thực hiện sẽ rút ngắn 60 ngày so với trước đây.
Nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa niêm yết, dự thảo Nghị định đưa ra quy định, doanh nghiệp cổ phần hóa theo pháp luật về cổ phần hóa trước ngày Nghị định 155/2020/NĐ-CP có hiệu lực thi hành (1/1/2021) được miễn trừ điều kiện về cơ cấu cổ đông khi đăng ký niêm yết.
Quy định này được nhận xét sẽ góp phần thu hút doanh nghiệp lớn lên niêm yết và thúc đẩy nhà đầu tư tham gia mua cổ phần của doanh nghiệp.
Việc gắn IPO với niêm yết cổ phiếu cũng sẽ mở ra cơ hội mới với các doanh nghiệp nhà nước trong diện cổ phần hóa tới đây. Tính đến ngày 31/12/2022, cả nước có 827 doanh nghiệp có vốn nhà nước, trong đó có 478 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Theo Quyết định số 1479/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước giai đoạn 2022 - 2025, Nhà nước chỉ giữ 195 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, do đó, số lượng doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa còn rất lớn.
Nhìn lại làn sóng cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2006 - 2011, đây cũng là giai đoạn thị trường chứng khoán Việt Nam thăng hoa và thu hút được vốn ngoại quy mô lớn.
| |
| Ông Đào Minh Châu, Phó giám đốc Phân tích cổ phiếu, SSI Research |
Trong năm 2025 và cả những năm tới, bên cạnh Becamex IDC thì một số doanh nghiệp nhà nước có kế hoạch tăng vốn trong thời gian tới như Vietnam Airlines, các thương vụ thoái vốn của SCIC. Đồng thời, thị trường có thể chào đón thêm một số thương vụ IPO từ các doanh nghiệp mới như Vinpearl, TCBS, đều là những doanh nghiệp lớn trong ngành. Điều này sẽ góp phần tạo ra một lượng hàng hóa mới chất lượng cho thị trường, từ đó tăng tính hấp dẫn của thị trường đối với các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước.
Nếu thương vụ IPO Becamex IDC thành công có thể là minh chứng về sự hấp dẫn của thị trường đối với cả nhà đầu tư trong và ngoài nước, từ đó tạo động lực để các doanh nghiệp lớn tin tưởng thị trường chứng khoán Việt Nam là một kênh huy động vốn hiệu quả, giúp doanh nghiệp tăng cường sức khỏe tài chính, giảm tỷ lệ nợ vay và có nguồn vốn đầu tư cho các dự án dài hạn.
| |
| Ông Quan Đức Hoàng, Chủ tịch Quỹ A+ |
Việc niêm yết chứng khoán trên sàn giao dịch đại chúng đánh dấu một cột mốc mới về tài chính và truyền thông cho doanh nghiệp. Việc niêm yết chứng khoán cũng là một động lực để thúc đẩy sản xuất - kinh doanh hiệu quả.
Bởi lẽ, niêm yết trên sàn đòi hỏi doanh nghiệp phải là một doanh nghiệp tốt, tiềm năng thì các nhà đầu tư mới sẵn sàng rót vốn, đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp phải tích cực hoạt động, minh bạch về tài chính và pháp lý.