Nguồn cung nhà ở xã hội sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Ảnh: Dũng Minh.
Mở rộng đối tượng
Một điểm quan trọng là theo quy định mới, đối tượng mua nhà ở xã hội đã được mở rộng. Cụ thể, Điều 76 - Luật Nhà ở 2023 đã sửa đổi và bổ sung 2 nhóm đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, đó là: Học sinh, sinh viên đại học, học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề, trường chuyên biệt theo quy định của pháp luật; học sinh trường dân tộc nội trú công lập và doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp.
Ngoài ra, nếu như trước đây, Điều 51 - Luật Nhà ở 2014 quy định người mua nhà ở xã hội phải có đăng ký thường trú hoặc đăng ký tạm trú từ 1 năm trở lên tại tỉnh, thành phố nơi có nhà ở xã hội đã khiến nhiều người có nhu cầu bị hạn chế trong việc tiếp cận nhà ở xã hội, thì nay, theo quy định mới, điều kiện cư trú khi mua nhà ở xã hội chính thức được bãi bỏ.
Cụ thể, Điều 78 - Luật Nhà ở 2023 quy định về điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đã không còn điều kiện cư trú, mà chỉ yêu cầu một số điều kiện về nhà ở và thu nhập như người độc thân không quá 15 triệu đồng/tháng, hộ gia đình không quá 30 triệu đồng/tháng (đã giảm trừ gia cảnh)...
Theo các chuyên gia, chưa khi nào Chính phủ vào cuộc một cách quyết liệt như bây giờ nhằm tăng cung nhà ở xã hội. Trong một thời gian ngắn, liên tục có các văn bản chỉ đạo về công tác phát triển nhà ở xã hội được ban hành.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành gần 20 văn bản gồm các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, công điện… với nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để tập trung triển khai nhanh, hiệu quả đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”.
Đến nay, 10 địa phương đã đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 5 năm của địa phương và 30 địa phương ban hành kế hoạch triển khai đề án.
Cùng với đó là những bước tiến dài về cơ chế, chính sách, từ việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan, đến các chỉ đạo điều hành về cơ chế vốn với nhiều bên gồm ngân hàng - chủ đầu tư - người mua, thuê nhà ở xã hội.
Nhiều quan điểm cho rằng, thời điểm hiện tại là cơ hội “10 năm có một” để có thể sở hữu nhà tại những đô thị lớn như Hà Nội. Điều này đến từ việc các dự án đang và sẽ được triển khai nhiều hơn, đồng thời phát triển nhà ở xã hội trở thành một “định mức” bắt buộc với nhiều địa phương. Cùng với đó, người mua đang có nhiều hơn cơ hội tiếp cận khi điều kiện mua được mở rộng.
Chờ nguồn cung lớn
Ghi nhận thực tế cho thấy, nhiều người dân đang rất quan tâm tới nhà ở xã hội, nhất là người mua nhà lần đầu.
Ông Dương Minh Thông - chuyên gia pháp lý và tư vấn đầu tư, đồng sáng lập Công ty TNHH Tư vấn và Dịch vụ bất động sản T&T Holding cho biết, thời gian qua, Công ty liên tục nhận được yêu cầu tư vấn về thủ tục mua nhà ở xã hội, trong đó người mua nhà lần đầu chiếm tới 80%.
Không chỉ vì các quy định về sở hữu bất động sản như trước đây (chưa có nhà riêng mới đủ điều kiện mua nhà ở xã hội), mà còn bởi với các thông tin dự án được “bơm” dồn dập ra thị trường thời gian qua, nhiều người đã mạnh dạn hơn trong việc tìm kiếm cơ hội sở hữu nhà.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, mục tiêu năm 2025 sẽ hoàn thành xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội.
Ông Thông cũng cho hay, bên cạnh mở rộng đối tượng mua nhà, Nghị định 100/2024/NĐ-CP và Thông tư 05/2024/TT-BXD còn quy định, đối tượng đền bù, tái định cư nhưng chưa mua nhà được chuyển đổi sang mua nhà ở xã hội nếu có nhu cầu, trong trường hợp mua nhà ở xã hội thì sẽ không được mua nhà tái định cư.
Trong một diễn biến khác, tại “Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội” diễn ra chiều ngày 6/3/2025, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) kiến nghị nhiều giải pháp để đẩy mạnh việc triển khai hiệu quả các dự án nhà ở xã hội, trong đó có một số nội dung đáng chú ý như: Thí điểm thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia”, trong đó có “Quỹ phát triển nhà ở xã hội” để phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn; tăng thêm tối đa 50% số lượng căn hộ nhà ở xã hội so với dự án nhà ở thương mại trên cùng quy mô diện tích đất dự án để sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả nhất; người mua, thuê mua nhà ở xã hội được vay vốn ưu đãi bằng với lãi suất cho vay đối với hộ nghèo là 4,7%/năm tại Ngân hàng Chính sách xã hội, chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cũng sẽ được vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội với lãi suất chỉ 5,64%/năm (bằng 120% lãi suất cho vay đối với hộ nghèo)…
Về phía doanh nghiệp, đại diện Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) cho biết, từ nay đến năm 2026, HUD sẽ triển khai các dự án nhà ở xã hội với 2.800 căn và hướng tới mục tiêu 17.500 căn nhà ở xã hội đến năm 2030. Tuy nhiên, thực tế triển khai dự án, HUD gặp phải một số khó khăn.
Cụ thể, tại một số địa phương có quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội rất lớn thuộc diện bàn giao lại cho địa phương thực hiện theo Quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án phát triển khu đô thị, khu nhà ở, nhưng do hạn chế về nguồn lực cũng như còn vướng mắc thủ tục đầu tư nên việc đưa quỹ đất này vào sử dụng rất chậm, gây lãng phí nguồn lực, trong khi doanh nghiệp phát triển khu đô thị, khu nhà ở có quỹ đất đó có đủ năng lực và mong muốn tham gia đầu tư nhà ở xã hội.
Đại diện HUD đề xuất, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát các quỹ đất thuộc diện bàn giao để xây dựng nhà ở xã hội; xem xét nếu chủ đầu tư khu đô thị, khu nhà ở có quỹ đất đủ năng lực và có nguyện vọng đầu tư nhà ở xã hội thì tổ chức điều chỉnh để giao cho chủ đầu tư đó triển khai đầu tư nhà ở xã hội, nhanh chóng khai thác quỹ đất hiện có.
Còn đại diện Vingroup thông tin, doanh nghiệp này đã đăng ký từ nay đến năm 2030 xây dựng 500.000 căn nhà ở xã hội và quyết tâm thực hiện mục tiêu.
Theo đó, Vingroup có 2 kiến nghị: Thủ tướng Chính phủ cho phép các địa phương được chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư và cho phép các địa phương rút ngắn thủ tục hoặc cho làm song song. Ví dụ, cùng lúc có thể vừa làm quy hoạch, vừa làm thủ tục đầu tư xây dựng… để rút ngắn thời gian triển khai dự án. Bởi nếu làm xong quy hoạch rồi đến khâu đầu tư, tài chính… thì sẽ tạo ra nhiều thủ tục hành chính.
Cũng tại hội nghị trên, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, theo báo cáo, tính đến thời điểm hiện tại, có 37/63 địa phương gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình ưu đãi tín dụng 145.000 tỷ đồng với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo chương trình là 2.845 tỷ đồng. Mục tiêu năm 2025 sẽ hoàn thành xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, chủ trì xây dựng Nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển nhà ở xã hội, bao gồm chính sách lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu và một số cơ chế tháo gỡ vướng mắc trong phát triển loại hình nhà ở này.
