Tháo gỡ vướng mắc, tăng tốc giải ngân đầu tư công

Vẫn còn gần 630.000 tỷ đồng vốn đầu tư công cần được đẩy nhanh vào các dự án. Ảnh: Đức Thanh

Tăng tốc thi công các dự án trọng điểm

Ít ngày trước, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã có buổi kiểm tra thực địa và làm việc với các bộ, ngành, địa phương và các nhà thầu về tiến độ Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành - một trong những dự án hạ tầng trọng điểm của đất nước. Ghi nhận tiến độ Dự án đã có sự cải thiện, Phó thủ tướng vẫn yêu cầu các đơn vị tập trung cao độ để hoàn thành đúng cam kết, không để xảy ra tình trạng chậm trễ làm ảnh hưởng đến kế hoạch vận hành của Dự án.

“Nếu sân bay vận hành sớm, đất nước sẽ được hưởng lợi về kinh tế và kết nối. Nếu chậm, trách nhiệm thuộc về những người không hành động đúng cam kết”, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Không chỉ với Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, liên tục có các hối thúc về việc phải đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm. Nếu Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng chỉ đạo phải tập trung xử lý triệt để, dứt điểm các vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, hoàn thành 5 dự án thành phần thuộc Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, thì Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn lại đốc thúc tiến độ Dự án cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang đoạn qua tỉnh Hà Giang, cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang đoạn qua tỉnh Tuyên Quang và các dự án Đồng Đăng - Trà Lĩnh, Hữu Nghị - Chi Lăng.

Đích thân các Phó thủ tướng đã đi thị sát để “thúc” tiến độ các dự án trên, với mục tiêu không thay đổi là đảm bảo phải hoàn thành mục tiêu đạt 3.000 km đường cao tốc trong năm 2025. Cùng với đó, phải hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công trong năm nay.

Hiện nay, dù tiến độ triển khai các dự án trọng điểm đã được cải thiện, nhưng khối lượng phải thực hiện lớn, trong khi thời gian còn lại không nhiều. Còn với giải ngân đầu tư công nói chung, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, tiến độ đã “tăng tốc rõ rệt”, cao hơn cả về số tuyệt đối và tương đối so với cùng kỳ năm ngoái trong 5 tháng đầu năm (5 tháng đầu năm nay đạt gần 200.000 tỷ đồng, đạt 24,13% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao - PV), nhưng áp lực giải ngân trong nửa cuối năm là rất lớn. Vẫn còn gần 630.000 tỷ đồng cần được đẩy nhanh vào các dự án, trong đó khoảng 8.000 tỷ đồng chưa được phân bổ chi tiết.

Báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, vẫn còn nhiều bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp, thậm chí rất thấp, dưới 10%. Trong đó, 7 địa phương giải ngân dưới 15%, như Lai Châu, Bình Phước, Bình Dương, Cao Bằng, Đồng Nai, Phú Yên, Bến Tre.

“Trăm mối tơ vò” cần gỡ rối

Nhiều địa phương đang nỗ lực để đẩy nhanh tiến độ giải ngân các Dự án đầu tư công. TP.HCM là một ví dụ điển hình. Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được vừa giao chỉ tiêu và nhiệm vụ cho các sở, ban, ngành, địa phương, chủ đầu tư, làm sao đảm bảo giải ngân 30% vốn đầu tư công trở lên vào cuối quý II/2025. Tỷ lệ giải ngân “lẹt đẹt” từ đầu năm khiến ông Được lo lắng, bởi điều này không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng GRDP, mà còn liên quan tới “lời hứa” mà Thành phố đã nhiều lần khẳng định với Chính phủ.

Trong báo cáo mới đây, Bộ Tài chính đã “điểm mặt, chỉ tên” hàng loạt nguyên nhân khiến giải ngân vốn đầu tư công vẫn là một trong những nỗi lo của nền kinh tế. Giải phóng mặt bằng là một ví dụ.

“Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Có 2 bộ, cơ quan trung ương và 33 địa phương báo cáo gặp vướng mắc về bồi thường, thu hồi đất, tái định cư và sự chưa đồng thuận của người dân... Giải phóng mặt bằng là bước đầu tiên trong quy trình thực hiện dự án nhưng rất phức tạp, gây chậm trễ dây chuyền cho dự án”, báo cáo của Bộ Tài chính cho biết.

Riêng liên quan đến vấn đề giải phóng mặt bằng, cũng đã nhiều vướng mắc, trong đó có các vướng mắc liên quan đến việc thực thi Luật Đất đai 2024. Chỉ một ví dụ, đó là theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, giá thu tiền sử dụng đất để giao tái định cư được căn cứ theo giá đất cụ thể và hạn mức giao đất của từng địa phương, nhưng theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, giá thu tiền sử dụng đất để giao tái định cư được căn cứ theo bảng giá đất. Điều này dẫn đến phát sinh chênh lệch về quyền lợi giữa các hộ đã được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các hộ dân chưa được bồi thường, qua đó, dẫn tới sự không đồng thuận của các hộ dân, gây khó cho quá trình giải phóng mặt bằng…

Chưa kể, báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho biết, những vướng mắc liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công còn liên quan đến việc thiếu nguyên vật liệu đất đá; vướng về đơn giá, định mức; vướng về quy hoạch; vướng do việc sáp nhập, sắp xếp lại đơn vị hành chính…

Có tới 12 địa phương cho biết, một số dự án bị chậm do chồng chéo, vướng mắc về quy hoạch, phải đợi điều chỉnh quy hoạch để đảm bảo thống nhất. Thậm chí, một số dự án còn gặp vướng mắc do chồng lấn ranh giới quy hoạch. Chẳng hạn, 2 dự án cao tốc trọng điểm của tỉnh Lâm Đồng chồng lấn với quy hoạch bauxit, một số dự án của Ninh Thuận chồng lấn với quy hoạch nhà máy điện hạt nhân...

Tức là có cả “trăm mối tơ vò” cần được gỡ rối. Chưa kể, việc giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt kỳ vọng, như Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhiều lần nhấn mạnh, là do khâu tổ chức thực hiện. Đó là nguyên nhân khiến cùng một mặt bằng thể chế, chính sách, có địa phương, có bộ, ngành giải ngân nhanh, nhưng có bộ, ngành, địa phương lại giải ngân chậm. Bởi thế, năm 2025 có giải ngân được 100% kế hoạch hay không còn phụ thuộc rất lớn vào sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, cũng như các nhà thầu...

“Không thể để những hạng mục nhỏ làm ảnh hưởng đến toàn bộ dự án lớn”, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo như vậy khi đi thị sát Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Phó thủ tướng cũng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, nhà thầu tiếp tục phối hợp, giữ vững tinh thần trách nhiệm cao nhất, nhằm hoàn thành công trình Cảng hàng không quốc tế Long Thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, an toàn tuyệt đối khi đưa vào khai thác.

Tương tự, với các dự án trọng điểm khác, chỉ đạo được đưa ra là cần tập trung cao nhất để đẩy nhanh hơn nữa tiến độ thi công. Đây chính là điểm mấu chốt để hoàn thành các dự án.

Hà Nguyễn
baodautu.vn