Ô tô nhập khẩu có thời gian chững lại do Nghị định 116, nhưng nay đã tăng mạnh trở lại.
Xe lắp ráp thắng thế
Bộ Công Thương vừa có báo cáo về thị trường ô tô Việt Nam sau khi hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) có hiệu lực, trong đó thuế nhập khẩu mặt hàng ô tô trong ASEAN giảm xuống còn 0% từ 2018.
Đó cũng là thời điểm Nghị định 116 ra đời, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cho việc sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước.
Bộ Công Thương cho hay: Sau khi Nghị định 116 được ban hành, một số nước ASEAN như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines và các thành viên WTO khác như Mỹ, Nhật Bản, EU đã nêu quan ngại về việc Nghị định 116 có thể tạo ra thêm thủ tục và gây cản trở cho các doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu mặt hàng ô tô vào thị trường Việt Nam cũng như vi phạm nguyên tắc đối xử quốc gia.
Cụ thể là vấn đề kiểm tra theo lô và giấy chứng nhận kiểu loại trong khi ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước không bị yêu cầu như vậy.
Nhưng Bộ Công Thương giải thích rằng không tạo ra phân biệt đối xử giữa ô tô nhập khẩu và ô tô sản xuất trong nước.
Báo cáo Thủ tướng, Bộ Công Thương cho rằng các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp trong nước đã bước đầu khẳng định vai trò, vị trí đối với thị trường ô tô trong nước và đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất.
Cụ thể, năm 2018, Huyndai Thành Công và Thaco Trường Hải là gần 145 nghìn xe, chiếm 45,7% tổng lượng xe lắp ráp và nhập khẩu.
Huyndai Thành Công có sản lượng tăng lớn so với 2017. Năm 2018 sản xuất, lắp ráp hơn 61,4 nghìn chiếc so với 28,3 nghìn chiếc năm 2017.
6 tháng năm 2019, hai doanh nghiệp trên đã sản xuất lắp ráp hơn 81,5 nghìn xe, tăng 10,8% về lượng và chiếm 40% tổng lượng xe lắp ráp và nhập khẩu.
Bộ Công Thương cho biết tương quan về sản lượng giữa xe sản xuất, lắp ráp trong nước và xe nhập khẩu trong trung và ngắn hạn thay đổi đáng kể theo chiều hướng tăng về số lượng xe sản xuất, lắp ráp.
Năm 2017, xe sản xuất trong nước gấp 2,5 lần xe nhập. Năm 2018 tăng lên thành 3,72 lần. 6 tháng năm 2019 giảm xuống còn 1,74 lần.
Tuy nhiên, Bộ Công Thương đánh giá ưu thế này sẽ không giữ được lâu nếu sản xuất trong nước không nỗ lực tăng cường chất lượng, hạ giá thành sản xuất để tăng tính cạnh tranh, nhất là việc cạnh tranh đối với xe nhập khẩu từ thị trường ASEAN do được ưu đãi thuế quan.
Ô tô sản xuất trong nước đang thắng thế, nhưng khó duy trì được lâu.
Tỷ trọng của xe sản xuất, lắp ráp so với xe nhập khẩu trong thời gian tới có xu hướng giảm, qua đó cần phải có các giải pháp hỗ trợ thúc đẩy công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước phát triển để cạnh tranh với xe nhập khẩu. Tỷ lệ xe nhập khẩu từ ASEAN vẫn chiếm tỷ trọng lớn do có lợi thế về ưu đãi thuế quan nhập khẩu 0%.
Với lý do để quản lý nhập khẩu ô tô hợp lý trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng và phát triển ngành ô tô trong nước, Bộ Công Thương cho rằng “cần duy trì thực hiện Nghị định 116”.
Loạt kiến nghị tiếp sức ô tô trong nước
Để "tiếp sức" ngành ô tô trong nước, Bộ Công Thương đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, báo cáo đề ra các giải pháp cụ thể về chính sách thuế.
Cụ thể, với thuế giá trị gia tăng, Bộ Công Thương đề nghị hoàn thuế giá trị gia tăng trong vòng 3 tháng (không thực hiện hoàn thuế theo phương thức khấu trừ như hiện nay) đối với máy móc thiết bị nhập khẩu tạo tài sản cố định...
Với thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Công Thương muốn Bộ Tài chính không áp dụng đối với phần giá trị gia tăng tạo ra trong nước đối với sản xuất, lắp ráp ô tô (để giảm giá thành xe).
Đặc biệt, một điểm đáng chú ý là, Bộ Công Thương kiến nghị điều chỉnh “nâng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số dòng xe áp dụng ở mức hợp lý”.
Với thuế nhập khẩu, Bộ Công Thương muốn được điều chỉnh theo nguyên tắc thuế nhập khẩu linh kiện, phụ tùng và nguyên phụ liệu phải nhỏ hơn thuế suất nhập khẩu sản phẩm hoàn chỉnh hoặc ở mức sàn theo các cam kết quốc tế ở từng hiệp định thương mại tự do.
“Điều chỉnh thuế suất về 0% đối với một số chi tiết quan trọng xe ô tô dưới 9 chỗ như động cơ, hộp số, áp dụng có thời hạn đến 2025; áp dụng thuế 0% với máy móc, thiết bị, khuôn, đồ gá... nhập khẩu để tạo tài sản cố định; miễn thuế hàng hóa nhập khẩu phục vụ làm mẫu để nghiên cứu sản xuất, hiệu chỉnh, lắp ráp dây chuyền công nghệ sản xuất xe ô tô”, Bộ Công Thương kiến nghị.
Chưa hết, Bộ Công Thương còn đề nghị ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức cao nhất đối với các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp ô tô.
Bên cạnh đó, Bộ này trình lên một loạt ưu đãi đối với dự án sản xuất, lắp ráp xe dưới 9 chỗ có quy mô 50 nghìn xe/năm, có sản phẩm xuất khẩu trong 5 năm, làm chủ công nghệ sản xuất động cơ - hộp số... như được miễn tiền thuê đất, tiền sử dụng đất; hỗ trợ kinh phí chuyển giao công nghệ; hỗ trợ tín dụng đầu tư lãi suất thấp.
Bộ Công Thương muốn xây dựng chính sách ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ trở thành các tập đoàn công nghiệp có quy mô tầm cỡ khu vực và quốc tế.
Tính đến 30/6/2019, Bộ Công Thương đã cấp 46 giấy phép nhập khẩu ô tô cho doanh nghiệp, trong đó có 30 doanh nghiệp Việt Nam và 16 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.36 giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, lắp ráp ô tô cho 29 doanh nghiệp.
