Tăng trưởng phải đi đôi với giảm khí thải
Chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới gắn với nhiệm vụ giảm khí thải CO2. Từ tháng 9/2012, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, đặt ra mục tiêu giảm bớt lượng khí thải nhà kính 8 - 10% so với năm 2010, đồng thời giảm tiêu hao năng lượng tính trên GDP 1 - 1,5% mỗi năm trong giai đoạn 2011 - 2020.
Tại Hội thảo “Việt Nam - Hoa Kỳ hợp tác phát triển năng lượng sạch”, do Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP. HCM và Báo Đầu tư tổ chức ngày 14/5 tại TP. HCM, Thứ trưởng Nguyễn Thế Phương cho biết: “Việc tìm kiếm những giải pháp thông minh để thúc đẩy phát triển năng lượng sạch cũng là một nội dung trọng tâm trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh mà Việt Nam đang thực hiện. Chính phủ và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy sự phát triển các nguồn năng lượng tái tạo và năng lượng sạch”.
Việt Nam có rất nhiều tiềm năng để phát triển năng lượng tái tạo. Với gần 3.400 km bờ biển có khả năng cung cấp nguồn năng lượng gió ước tính khoảng 500 - 1.000 kWh/m2 mỗi năm. Nguồn năng lượng mặt trời phong phú với lượng bức xạ nắng trung bình 5 kWh/m2/ngày trên khắp cả nước… Đây cũng là lý do vì sao các doanh nghiệp Mỹ mong muốn đầu tư sâu rộng hơn trong lĩnh vực năng lượng tại Việt Nam.
Ông Patrick Wall, Tùy viên Thương mại, Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ cho biết: “Hoa Kỳ và Việt Nam hợp tác chặt chẽ với mục tiêu mang nguồn năng lượng sạch và tái tạo đến với thị trường, đáp ứng nhu cầu ngày một gia tăng về năng lượng bền vững của Việt Nam”.
Theo thông tin được ông Phạm Trọng Thực, Vụ trưởng Vụ Năng lượng tái tạo, Tổng cục Năng lượng, Bộ Công thương đưa ra, tăng trưởng GDP của Việt Nam từ năm 2015 trở đi khoảng trên 6% sẽ cần gần 100 triệu tấn dầu quy đổi. Phát thải khí nhà kính của Việt Nam hiện chưa lớn, nhưng đến năm 2020, khí thải ước tính vào khoảng 381 triệu tấn CO2, năm 2030 lượng khí thải CO2 tăng lên gấp đôi. Đây là một thách thức rất lớn đối với Việt Nam trong việc bảo vệ môi trường và giảm khí thải nhà kính.
Hiện Việt Nam phải nhập khẩu than từ Trung Quốc, Lào và Campuchia cho phát triển nhiệt điện. Nguồn năng lượng từ hóa thạch như dầu, than sẽ dần cạn kiệt, việc phát triển năng lượng tái tạo ngày càng cấp thiết. Dự báo đến năm 2030, khi không còn nguồn năng lượng dự trữ nào cho phát triển, sẽ phải dùng đến dự án phát triển điện hạt nhân.
Cần khung thể chế cho sử dụng năng lượng tái tạo
Theo ông Phạm Hoàng Mai, Vụ trưởng Vụ Khoa học Giáo dục Tài Nguyên Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện chưa có văn bản nào quy định riêng về năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chưa có trường đại học đào tạo về năng lượng tái tạo. Mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng mới chỉ thông qua 3 trường đại học nâng cao trình độ và kiến thức cho cán bộ, kỹ sư tại các dự án năng lượng tái tạo hiện có.
Từ thực tế này, ông Mai kiến nghị, cần phải xây dựng luật về sử dụng năng lượng tái tạo và thành lập một ban điều phối liên bộ để có những giải pháp và thực thi đồng bộ, hiệu quả. Bên cạnh đó, Chính phủ cần ban hành khung thể chế về lưới điện thông minh; về sử dụng hợp đồng EPCO và phí về hiệu suất sử dụng năng lượng; quy hoạch tổng thể về năng lượng tái tạo đến năm 2025; quy hoạch về sử dụng năng lượng tái tạo trong ngành giấy, thép, những đơn vị sử dụng năng lượng trọng điểm để thay đổi cách sử dụng năng lượng.
Khai thác tiềm năng hiệu quả hơn nữa
Nguồn năng lượng hóa thạch đang dần cạn kiệt, trong khi Việt Nam hiện đang có tiềm năng phát triển rất lớn về năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời, điện thủy triều, điện sinh khối…). Theo các chuyên gia, Việt Nam cần có sự khai thác hiệu quả hơn nữa tiềm năng to lớn này.
Hiện Việt Nam có 77 dự án điện gió đã đăng ký, tổng công suất trên 7.000 MW tại 18 tỉnh trên cả nước, công suất đăng ký giai đoạn 1 là 1.488 MW. Các dự án tập trung nhiều nhất trên địa bàn 2 tỉnh là Bình Thuận (22 dự án) và Ninh Thuận (16 dự án).
Các dự án điện sinh khối thực hiện nhiều nhất từ bã mía. Hiện có 40 nhà máy đường sử dụng bã mía để cùng phát nhiệt và điện. Đối với sinh khối lỏng với khoảng 80 máy phát điện sử dụng biogas với tổng công suất gần 700 kW (bình quân 9 kW/máy) được lắp đặt phục vụ chiếu sáng và sử dụng nội bộ quy mô gia đình.
Dự án điện từ chất thải sinh hoạt, hiện mới chỉ có nhà máy điện đốt khí thu gom từ bãi chôn lấp rác đầu tiên được xây dựng tại bãi rác Gò Cát (TP. HCM) với sản lượng trung bình 9 triệu kWh/năm. Hiện đang nghiên cứu triển khai dự án đầu tư xây nhà máy đốt rác phát điện tại bãi rác Phước Hiệp, Đa Phước.
Các dự án về năng lượng mặt trời thực hiện trong thời gian gần đây với công suất chưa lớn như: dự án điện mặt trời với công suất 154 kWp ở khuôn viên Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội, pin mặt trời cho một số điểm đảo…
