Sáng 10/12, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Xác lập mô hình tăng trưởng kinh tế gắn với tái cơ cấu nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2026-2030”. Sự kiện thu hút đông đảo chuyên gia kinh tế trong nước, đại diện các tổ chức quốc tế, các nhà khoa học và cơ quan quản lý tham dự.
Tiến độ hoàn thiện thể chế chưa theo kịp yêu cầu phát triển
Tại hội thảo, các đại biểu đã đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025. Theo tổng hợp của Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Nghị quyết đặt ra 27 chỉ tiêu, đến nay có 23 chỉ tiêu có đủ thông tin đánh giá. Trong số này, 10 chỉ tiêu được nhận định có khả năng hoàn thành, 9 chỉ tiêu khó đạt và 4 chỉ tiêu dự kiến không hoàn thành.
 |
Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Đức Thanh. |
Một số chỉ tiêu quan trọng như tăng năng suất lao động, số lượng doanh nghiệp, số hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, tỷ lệ hợp tác xã liên kết theo chuỗi giá trị hay tỷ trọng chi cho khoa học - công nghệ đều gặp nhiều thách thức trong quá trình triển khai. Việc thực hiện các mục tiêu này đòi hỏi nỗ lực lớn hơn từ cả cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp.
Đối với 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm theo Nghị quyết số 31/2021/QH15, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 54/NQ-CP với 102 nhiệm vụ cụ thể. Đến nay, 86/102 nhiệm vụ đã hoàn thành, đạt 84,3%; 16 nhiệm vụ còn lại đang được tiếp tục triển khai với dự thảo bước đầu.
Những đánh giá và gợi mở chính sách từ hội thảo sẽ là căn cứ quan trọng để xây dựng mô hình tăng trưởng giai đoạn 2026-2030, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và nâng cao chất lượng nội lực của nền kinh tế.
Cho biết tại hội thảo, bà Lê Thị Mai Liên, Trưởng ban Kinh tế vĩ mô và Dự báo (Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính) cho biết, quá trình cơ cấu lại nền kinh tế thời gian qua vẫn bộc lộ một số hạn chế.
Tiến độ hoàn thiện thể chế, chính sách chưa theo kịp yêu cầu phát triển; cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng dù có cải thiện nhưng chưa tạo ra chuyển biến mạnh; lực lượng doanh nghiệp phát triển chưa đồng đều; năng suất ở nhiều ngành, nhất là công nghiệp và dịch vụ, chưa tăng tương xứng; việc sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập còn chậm; nhiều lĩnh vực trọng tâm vẫn gặp thách thức; các loại thị trường chưa vận hành thật sự hiệu quả và bền vững.
Theo bà, những tồn tại trên xuất phát từ bối cảnh kinh tế thế giới liên tục biến động với nhiều rủi ro khó lường, gây sức ép lớn lên tăng trưởng bền vững. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật vẫn còn bất cập, trong khi tiến độ sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật còn chậm, thủ tục hành chính còn rườm rà, phân cấp - phân quyền trong một số lĩnh vực chưa thật sự thông suốt.
Về định hướng điều hành thời gian tới, bà nhấn mạnh một số trọng tâm cần ưu tiên. Trước hết là tiếp tục hoàn thiện thể chế và hệ thống pháp luật để tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế; khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành những luật mới được Quốc hội thông qua. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ cơ cấu lại các lĩnh vực trọng tâm, thúc đẩy giải ngân đầu tư công và các chương trình mục tiêu quốc gia, phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch vốn năm 2025.
Song song, cần triển khai hiệu quả các giải pháp phát triển doanh nghiệp, đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước; thúc đẩy Chính phủ số và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Các đô thị lớn và vùng động lực phải phát huy vai trò dẫn dắt trong đổi mới mô hình tăng trưởng. Quá trình chuyển dịch ngành cần hướng mạnh vào công nghệ hiện đại, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số.
Bà Liên cũng cho rằng việc phát triển các loại thị trường và tăng cường ứng dụng công nghệ số phải đi kèm những giải pháp đột phá, cải cách toàn diện, nhằm tạo lực đẩy mạnh mẽ cho tiến trình cơ cấu lại nền kinh tế trong giai đoạn mới.
 |
Lãnh đạo Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính điều hành hội thảo. Ảnh: Đức Thanh. |
Tạo hành lang pháp lý thông thoáng
Hội thảo tập trung trao đổi về bối cảnh kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh, trong khi yêu cầu phát triển bền vững ngày càng trở nên cấp thiết. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi mô hình tăng trưởng được nhìn nhận là điều kiện tiên quyết để Việt Nam duy trì đà phát triển và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế.
Các ý kiến tại hội thảo nhấn mạnh sự cần thiết phải từng bước từ bỏ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng vốn dựa nhiều vào vốn và tài nguyên, thay vào đó chuyển sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chủ đạo. Theo các chuyên gia, mục tiêu tăng trưởng GDP 2 con số trong giai đoạn 2026-2030 chỉ có thể đạt được nếu quá trình tái cơ cấu nền kinh tế diễn ra thực chất, toàn diện và đồng bộ.
Về định hướng chính sách, hội thảo đề xuất một số trọng tâm lớn. Thứ nhất là hoàn thiện thể chế nhằm tạo hành lang pháp lý thông thoáng, hỗ trợ mạnh mẽ các mô hình kinh tế mới, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân để khu vực này phát huy vai trò là động lực tăng trưởng quan trọng.
Thứ hai là thúc đẩy đột phá về khoa học - công nghệ và năng suất, thông qua các chương trình đầu tư chiến lược vào nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao, từ đó nâng cao đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng.
Thứ ba, tái cơ cấu theo chiều sâu, tập trung nguồn lực vào các ngành có giá trị gia tăng cao như công nghiệp chế biến - chế tạo công nghệ cao, đồng thời phát triển mạnh kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế dữ liệu. Các chuyên gia cho rằng, mô hình tăng trưởng mới cần được lượng hóa bằng các bộ chỉ tiêu rõ ràng; bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô; phản ánh sự chuyển động nội tại giữa các khu vực, ngành nghề; nâng cao năng suất lao động và khả năng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời kiểm soát tốt rủi ro trong bối cảnh thế giới biến động khó lường.
Thứ tư, nghiên cứu xây dựng các mục tiêu và hệ thống chỉ tiêu định lượng để theo dõi hiệu quả quá trình tái cơ cấu, bảo đảm việc đánh giá sát thực, minh bạch và gắn với mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững trong giai đoạn tới.
Việc xác lập mô hình tăng trưởng mới không còn là lựa chọn mà là mệnh lệnh của thời đại. Việt Nam đang sẵn sàng cho một giai đoạn phát triển bứt phá, dựa trên chất lượng, hiệu quả và tính tự chủ cao hơn.
