Sau HDBank, một số ngân hàng đang cân nhắc phương án phát hành trái phiếu lãi suất cố định kỳ hạn dài
HDBank là ngân hàng đầu tiên phát hành thành công trái phiếu trong năm nay, với tổng khối lượng 1.400 tỷ đồng. Khối lượng này cao hơn 40% lượng phát hành thành công hồi quý III năm ngoái, dù lãi suất trái phiếu giảm 50 - 100 điểm cơ bản.
Một vài ngân hàng khác đang hoàn tất các thủ tục để chào bán trái phiếu, trong đó có ngân hàng lần đầu tiên huy động vốn trái phiếu trong nhiều năm trở lại đây.
Theo thống kê của ĐTCK, ttrong năm 2013, có 4 ngân hàng phát hành tổng cộng gần 10.000 tỷ đồng trái phiếu, chiếm 22% tổng số trái phiếu doanh nghiệp được phát hành.
Việc đầu tư lẫn nhau giữa các ngân hàng có dấu hiệu tăng lên khi tín dụng ra khối doanh nghiệp vẫn tắc nghẽn và số doanh nghiệp đủ tài sản đảm bảo để thế chấp giảm xuống. Đối với bên mua, trái phiếu ngân hàng luôn có độ an toàn cao hơn nhiều so với trái phiếu doanh nghiệp thông thường và mức sinh lời cao hơn trái phiếu chính phủ.
Trong khi đó, đối với bên phát hành, thường gói gọn trong một nhóm các ngân hàng có truyền thống phát hành trái phiếu như VPBank, HDBank, MaritimeBank, BIDV, việc phát hành những trái phiếu có kỳ hạn trên 3 năm giúp tăng nguồn vốn trung và dài hạn. Mặc dù ngành ngân hàng liên tục báo cáo tình trạng dư thừa vốn, nhưng trên thực tế, lượng tiền dư thừa chủ yếu là vốn ngắn hạn, trong khi các doanh nghiệp lại tăng nhu cầu vay vốn trung và dài hạn để tái cấu trúc sau một thời gian dài khó khăn.
HDBank cho biết, mục đích sử dụng số vốn 1.000 tỷ đồng từ phát hành trái phiếu hồi quý III năm ngoái là để bổ sung nguồn vốn, đáp ứng nhu cầu cho vay trung và dài hạn đối với khách hàng là các tập đoàn lớn của Ngân hàng. Từ đầu năm đến nay, HDBank tích cực trong việc cho vay các khoản kỳ hạn dài, giúp tái cấu trúc doanh nghiệp như: cho Hoàng Anh Gia Lai vay 650 tỷ đồng trái phiếu 5 năm để tái cơ cấu tài chính; cho DIG vay 1.000 tỷ đồng trái phiếu 5 năm, trong đó 500 tỷ đồng để tái cơ cấu nợ.
Theo bản công bố thông tin trái phiếu của Ngân hàng hồi đầu tháng 5/2014, trong năm 2013, tỷ trọng cho vay trung hạn của HDBank tăng gấp đôi lên gần 17% tổng dư nợ, cho vay dài hạn có tỷ trọng tăng nhẹ lên gần 9%.
Trong khi đó, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn của HDBank tăng trở lại lên 3,9% trong năm 2013, so với 0% trong năm 2012. Tỷ lệ này năm 2011 là 4,89% và năm 2010 là 0%.
Những ngân hàng phát hành trái phiếu phải chịu chi phí vốn cao hơn đáng kể so với việc huy động dân chúng. Trái phiếu của HDBank được tính bằng lãi suất kỳ hạn 12 tháng cộng thêm biên độ 1,5%/năm cho các kỳ thanh toán tiếp theo. Năm ngoái, các ngân hàng thậm chí phải huy động với biên độ 2 - 2,5%/năm.
Để tránh chi phí cao và tận dụng mặt bằng lãi suất thấp kỷ lục hiện tại, một số ngân hàng đang cân nhắc phương án phát hành trái phiếu lãi suất cố định kỳ hạn dài, thay vì sử dụng lãi suất thả nổi như các đợt trước đó.
Bên mua trái phiếu của các ngân hàng cuối cùng vẫn là các ngân hàng khác, những ngân hàng có dư cả vốn trung và dài hạn và chưa có nhu cầu tích lũy thêm. Hiện nay, tại Việt Nam, các nhà đầu tư trái phiếu chủ yếu vẫn là các ngân hàng, chỉ có một tỷ lệ nhỏ nhà đầu tư là công ty bảo hiểm, quỹ hoặc nhà đầu tư khác. Thực tế đó tạo nên một vòng liên kết hệ thống giữa các ngân hàng, có phần giống với việc cho vay và đầu tư qua lại trên thị trường liên ngân hàng.
Thông thường, những mối liên kết như vậy có nghĩa là hệ thống các ngân hàng dễ bị tổn thương hơn nếu có biến động xảy ra.
“Tuy nhiên, rủi ro này khá nhỏ. Loại trái phiếu ngân hàng khá tốt vì một đặc thù là các ngân hàng chỉ mua trái phiếu của ngân hàng khác nếu họ thấy an toàn”, giám đốc đầu tư của một tổ chức đầu tư trái phiếu nhận xét.
Mặt khác, việc các ngân hàng cho vay lẫn nhau có thể còn xuất phát từ ý chí chủ quan của các ngân hàng. Các đợt trái phiếu nhìn chung vẫn hạn chế chào bán trong một nhóm nhỏ các ngân hàng với nhau, thông tin hạn chế công bố ra bên ngoài.
Trao đổi với ĐTCK, giám đốc một quỹ đầu tư lớn cho hay: “Chúng tôi có đôi lần định đầu tư vào trái phiếu ngân hàng, nhưng không bao giờ được thông báo về các trái phiếu này”. Theo vị giám đốc này, các trái phiếu ngân hàng là trái phiếu tốt, nhưng biên độ lãi suất vẫn phải không dưới 1,75 - 2%/năm mới đủ để bù đắp các rủi ro như rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản của các trái phiếu.
