Không có mô hình chung cho thành công của các start-up, mà mỗi start-up phải tìm con đường riêng cho mình
Đi theo mô hình nào?
Trên thế giới, những start-up lớn như WeWork, Greensill, Katerra, hay tại Việt Nam, các start-up như The Kafe, WeFit, Soya Garden với chiến lược “tăng trưởng bằng mọi giá”, phát triển nóng đã bị gục ngã, khiến cộng đồng khởi nghiệp “lạnh sống lưng”. Nhưng các quỹ đầu tư lại thường nhắm đến các start-up tăng trưởng tối thiểu là 20 lần trong vòng 4 - 5 năm, còn nếu chỉ tăng trưởng vài lần thì họ không chú ý, bởi vốn và quy mô ban đầu của các start-up đều nhỏ. Đó là vấn đề làm đau đầu các start-up khởi nghiệp.
Tại Hội thảo trực tuyến “Hướng đi cho start-up: Tăng trưởng nóng hay bền vững?” diễn ra giữa tuần này, ông Bùi Thành Đô, Founder & Partner ThinkZone Ventures nhận xét, gần đây, các start-up mà ThinkZone đầu tư đã tập trung vào giá trị cốt lõi nhiều hơn, họ coi việc tạo ra một công nghệ có lợi thế dẫn dắt có giá trị cốt lõi rõ ràng hơn, thay vì tạo ra một mô hình mua bán đơn thuần, sử dụng tiền của các quỹ đầu tư để tăng trưởng.
Hiện ThinkZone đang đầu tư vào một công ty quản lý về taxi, đây là công ty chưa từng tăng trưởng nóng vì doanh thu rất nhỏ, nhưng độ ảnh hưởng khá lớn khi tạo ra nền tảng cho 110 hãng taxi có thể điều vận chung và chia sẻ khách hàng với nhau. Đến bây giờ, 18 triệu lượt khách hàng đang sử dụng trên hệ thống công nghệ của họ. Start-up này cũng đang tạo ra mô hình đưa các tính năng gọi xe lên nền tảng như Momo hay Viettel Pay.
ThinkZone cho biết, luôn ưu tiên về công nghệ lõi phải rất tốt, không cần lượng tiền quá lớn mà họ vẫn đang duy trì và tăng trưởng lượng người dùng, khách hàng.
Theo ông Bùi Thành Đô, dù những mô hình bền vững rất khó để gọi được vốn và nếu muốn gọi được thì họ phải chứng minh được team rất mạnh, có nhiều kinh nghiệm. Nhưng các nhà sáng lập đã có sự thay đổi lớn về cách tiếp cận, mô hình phát triển nóng để gọi vốn lớn, vốn nhanh đã giảm đi rất nhiều.
“Để tạo ra các start-up có công nghệ lõi tốt, chúng ta phải mất nhiều thời gian nghiên cứu hơn, đi sâu vào các vấn đề cốt lõi của thị trường, thay vì nghiên cứu quá nông. Quan điểm của tôi là tăng trưởng nóng và bền vững có thể đi kèm, nhưng chúng ta cần nghiên cứu kỹ hơn. Nếu chúng ta giải quyết được vấn đề cho một thị trường lớn, thì chúng ta hoàn toàn song hành cùng 2 yếu tố đó”, ông Thành Đô nêu quan điểm.
Dẫn câu chuyện của VNN AI, start-up tham gia và đạt giải Viet Solutions đầu tiên, hiện đã có những bước phát triển được nền tảng AI tương đối tốt, mở rộng lĩnh vực hoạt động để phù hợp hơn với nhu cầu thị trường, vào được ngân hàng, nhà mạng và một số đơn vị trong cơ quan chính phủ, ông Nguyễn Chí Thanh, Phó tổng giám đốc Viettel Telecom, Trưởng ban tổ chức cuộc thi Viet Solutions 2021 nhận xét, các start-up hiện nay có xu thế cẩn trọng hơn và lựa chọn các mô hình phát triển bền vững. Họ tập trung vào các giá trị cốt lõi (core value) để tạo ra sự khác biệt mà không chạy theo những sự vụ xu thế của thị trường.
“Start-up vẫn có thể vừa tăng trưởng nóng, vừa bền vững. Ở cuộc thi Viet Solutions, chúng tôi cũng không đưa ra lựa chọn là start-up tăng trưởng nóng hay tăng trưởng bền vững”, ông Thanh cho biết.
Từ thực tế hoạt động của mình, ông Nguyễn Minh Đức, Founder Cyradar, Giải 3 cuộc thi Viet Solutions 2020 cho biết, định hướng của Cyradar ngay từ khi thành lập là áp dụng công nghệ mới để giải quyết các bài toán cũ, hướng Cyradar vào lĩnh vực hẹp là an toàn thông tin. Vì thế, kết hợp được cả 2 yếu tố phát triển nhanh và bền vững trong những giai đoạn nhất định là tuyệt vời nhất. Tuy nhiên, lĩnh vực này đặc thù nên Cyradar ưu tiên phát triển bền vững.
Start-up nên làm gì trong bối cảnh mới?
Trên thực tế, tại Việt Nam, các doanh nghiệp đi theo mô hình tăng trưởng nóng bằng cách đốt tiền sẽ phải đối mặt với rủi ro. Vì duy trì doanh nghiệp bằng cách đốt tiền để lấy khách hàng tuy tăng trưởng nhanh, nhưng khi thị trường biến động, các nhà đầu tư sẽ thận trọng hơn trong việc đầu tư mạo hiểm thì nguồn đầu tư vào các dự án đó cũng giảm xuống. Nhưng nếu làm kiểu “chậm chắc” thì không lọt mắt xanh của các ông lớn nhà đầu tư. Chính vì thế, để start-up thành công, không có mô hình chung cho tất cả, mà mỗi start-up phải tìm con đường riêng cho mình.
“Ở góc nhìn của tôi, thế mạnh của người Việt là linh hoạt và đánh du kích, cho nên tôi nghĩ rằng, mình lựa chọn thế mạnh và lối đi ngách để tìm hướng đi an toàn thì sẽ phù hợp hơn là đốt tiền. Các start-up nên xác định thế mạnh cốt lõi là gì và tập trung làm thật tốt giá trị cốt lõi đó. Đây chính là điều giúp tạo ra sự khác biệt. Nếu giữ được giá trị cốt lõi thì các công ty lớn sẽ tự tìm đến để hợp tác khi họ nhìn thấy sự khác biệt”, ông Nguyễn Chí Thanh nhận xét.
Nhấn mạnh, start-up không nên sốt ruột, ông Nguyễn Minh Đức nói: “Theo tôi, mỗi công ty cần đặt mục tiêu cho từng giai đoạn. Ví dụ mục tiêu là gọi vốn, để đạt mục tiêu đó phải kiên định. Tuy có thể không thành công ngay từ đầu, nhưng phải kiên trì đừng sớm bỏ cuộc”.
Còn ông Bùi Thành Đô thì khuyến nghị các start-up hãy tập trung, tập trung hơn nữa vào nghiên cứu khách hàng, sản phẩm, làm việc với đối tác. Đừng mất thời gian vào những vấn đề bên ngoài. Biết rõ mình cần làm gì, để hướng đến mục tiêu lớn hơn.
