Cùng với chủ trương kết thúc mô hình thí điểm CIPM Cửu Long, PMU Mỹ Thuận sẽ được tái lập. Trong ảnh: Cầu Cần Thơ - dự án do PMU Mỹ Thuận làm chủ đầu tư.
Từ PMU về lại... PMU
“Cho đến thời điểm này, mặc dù vẫn còn phải chờ quyết định chính thức của Chính phủ, nhưng số phận của CIPM Cửu Long có thể coi là đã an bài”, ông Phạm Hồng Quang, Chủ tịch HĐTV CIPM Cửu Long xác nhận với phóng viên Báo Đầu tư.
Trước đó, vào giữa tháng 10/2019, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đã có Tờ trình số 10323/TTr-BGTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương kết thúc mô hình thí điểm và chấm dứt hoạt động của CIPM Cửu Long, đồng thời quyết định thành lập Ban Quản lý dự án (PMU) Mỹ Thuận trực thuộc bộ này.
Cùng với việc đưa PMU Mỹ Thuận vào danh sách các đơn vị sự nghiệp công lập, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng cho chuyển một phần tài sản của CIPM Cửu Long sau khi kết thúc mô hình thí điểm (chấm dứt hoạt động của doanh nghiệp) sang PMU Mỹ Thuận, bao gồm trụ sở làm việc, xe ô tô, một số máy móc thiết bị và điều chuyển tài sản, các nghĩa vụ liên quan còn lại, trong đó có các công ty con cho Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
“Việc tái lập PMU Mỹ Thuận là để kế thừa năng lực, kinh nghiệm và đội ngũ nhân lực chuyên môn của CIPM Cửu Long trong công tác quản lý các dự án của Bộ GTVT tại khu vực phía Nam”, ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết.
CIPM Cửu Long được Bộ GTVT thành lập năm 2011 với mức vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng, hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, trong đó, PMU Mỹ Thuận (thành lập năm 1994) là nòng cốt của công ty mẹ; 2 đơn vị bảo trì đường bộ thuộc Tổng cục Đường bộ Việt Nam (Công ty TNHH MTV Quản lý và Sửa chữa cầu đường 715 và Công ty TNHH MTV Quản lý và Khai thác cầu Cần Thơ) là công ty thành viên.
Ngoài 2 đơn vị thành viên này, CIPM Cửu Long còn góp 10% vốn điều lệ tại Công ty cổ phần BT20 - Cửu Long, dự án đại diện các nhà đầu tư quản lý thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng công trình khôi phục, cải tạo Quốc lộ 20 đoạn km0+000 ÷ km123+105,17 trên địa phận 2 tỉnh Đồng Nai và Lâm Đồng theo hình thức hợp đồng BT.
Thời điểm thành lập, CIPM Cửu Long được Bộ GTVT kỳ vọng là đầu mối trong việc thu hút vốn đầu tư vào các dự án hạ tầng giao thông, đặc biệt là tuyến cao tốc trọng yếu ở phía Nam. Đây có thể coi là “bản sao” của VEC, đơn vị đang khá thành công khi đã kêu gọi gần 90.000 tỷ đồng để xây dựng 415 km cao tốc.
Tuy nhiên, sau 8 năm, hoạt động của CIPM Cửu Long lại không được suôn sẻ như kỳ vọng khi để lỡ hầu hết các mục tiêu đề ra, trong đó, vốn điều lệ chưa được cấp đủ (thực tế vốn điều lệ được cấp đến nay là 136,42/1.500 tỷ đồng, chỉ đạt khoảng 9%); chưa tham gia đầu tư tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ và chưa thực hiện được nhiệm vụ vay lại vốn vay thương mại.
Tài sản đáng kể nhất của CIPM Cửu Long chỉ là 2 cơ sở nhà tại TP.HCM với giá trị còn lại là 7,46 tỷ đồng; 19 ô tô với giá trị còn lại là 2,65 tỷ đồng... và quỹ lương từ nguồn thu phí quản lý dự án trị giá khoảng 22 tỷ đồng cho hơn 300 lao động.
Không trọn sứ mệnh
Việc dừng thí điểm mô hình CIPM Cửu Long đã được Bộ GTVT tính đến từ cuối năm 2017, khi hoạt động của Tổng công ty bộc lộ nhiều khiếm khuyết.
Liên quan đến phương án xử lý đối với những bộ phận chuyển giao về VEC, Bộ GTVT cho biết, sẽ phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp xử lý theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
“Tinh thần là sẽ bảo đảm sử dụng tối đa đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động và cơ sở vật chất hiện có, không làm ảnh hưởng gián đoạn đến quá trình quản lý, thực hiện dự án, không để thất thoát tài sản, không phát sinh các tranh chấp liên quan đến Phương án tổ chức lại CIPM Cửu Long”, ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ GTVT khẳng định.
Cụ thể, mặc dù là doanh nghiệp với lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh chính là đầu tư xây dựng công trình đường bộ, đường sắt; tư vấn kiến trúc và tư vấn kỹ thuật có liên quan; xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng…, nhưng thực tế, CIPM Cửu Long chủ yếu thực hiện công tác quản lý dự án. Đồng thời, do thiếu vốn, nên Tổng công ty chưa thực sự tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh theo đúng ngành nghề kinh doanh chính đã được phê duyệt. Vì vậy, giữa mô hình tổ chức bộ máy (doanh nghiệp) với tình hình sản xuất, kinh doanh (quản lý dự án) chưa thực sự phù hợp.
Không sống được bằng nghề kinh doanh chính, nên kể từ khi thành lập đến nay, hoạt động và nguồn tài chính chủ yếu của CIPM Cửu Long là từ quản lý dự án và tư vấn quản lý dự án.
Tuy nhiên, việc một doanh nghiệp trực thuộc Bộ GTVT như CIPM Cửu Long được giao chức năng quản lý dự án là “việt vị” so với quy định hiện hành.
Theo quy định tại Điều 4, Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về quản lý đầu tư xây dựng, đối với các dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn nhà nước ngoài ngân sách cấp quyết định đầu tư, chủ đầu tư chỉ được giao cho ban quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành hoặc ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực quản lý. Do đó, Bộ GTVT không thể giao các dự án sử dụng nguồn vốn nhà nước cho CIPM Cửu Long, Tổng công ty cũng không thể nhận quản lý các dự án do UBND tỉnh, UBND cấp huyện là cấp quyết định đầu tư, chủ đầu tư.
“Trong thời gian tới, khối lượng công việc của Tổng công ty sẽ giảm dần và không còn nữa; đời sống của người lao động sẽ gặp rất nhiều khó khăn”, ông Quang chia sẻ.
Cần phải nói thêm rằng, điểm thuận lợi của việc dừng thí điểm CIPM Cửu Long chính là sự đồng thuận cao từ Chính phủ và các bộ, ngành liên quan.
Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về phương án tái cơ cấu VEC và CIPM Cửu Long vào cuối năm 2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã kết luận, sự ra đời và hoạt động của VEC và CIPM Cửu Long đã góp phần vào việc xây dựng hạ tầng giao thông đường bộ quốc gia nói riêng, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung. Tuy nhiên, trong khuôn khổ pháp lý hiện hành, hoạt động của CIPM Cửu Long và VEC còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần được nghiên cứu xử lý.
