Công ty Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS) vừa công bố báo cáo đánh giá triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp theo phân loại của FTSE Russell. Nếu quá trình nâng hạng diễn ra theo đúng lộ trình, Việt Nam có thể thu hút hàng tỷ USD từ các quỹ đầu tư quốc tế, tạo ra cơ hội lớn cho nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn.
Hiện nay, Việt Nam đã đáp ứng 7/9 tiêu chí nâng hạng theo đánh giá của FTSE Russell và 2 tiêu chí chưa đáp ứng được.
Một là là yêu cầu về non-prefunding. Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024, có hiệu lực từ 02/11/2024. Hiện công ty chứng khoán đã được phép nhận lệnh mua, dù tài khoản không đủ 100% giá trị lệnh, dựa trên mức ký quỹ thỏa thuận trong hợp đồng.
Hai là vấn đề “các giao dịch thất bại và việc xử lý”. VDSC đang nghiên cứu và đề xuất chỉnh sửa, bổ sung nghị định 155/2020/NĐ-CP để thành lập CCP, và từ CCP sẽ phòng ngừa được rủi ro thanh toán cho thị trường chứng khoán cơ sở.
Theo SHS, tiêu chí non-prefunding có thể được FTSE xem xét vào kỳ đánh giá quý I/2025, trong khi tiêu chí thứ hai cần hoàn tất trong quý II/2025. Nếu cả hai tiêu chí này được đáp ứng, thị trường Việt Nam có thể được nâng hạng vào kỳ đánh giá tháng 9/2025. Nhưng cần phải rút ngắn thời gian mở tài khoản cho khách nước ngoài (hiện có tài khoản mất tới 9 tháng mới mở xong), thay vì mất rất nhiều thời gian như hiện tại.
Morgan Stanley cho rằng, trường hợp thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi có thể giúp thu hút 800 triệu USD từ các nhà đầu tư thụ động sử dụng bộ chỉ số FTSE, và 2 tỷ USD từ các nhà đầu tư thụ động dùng bộ chỉ số khác. Đồng thời, khi thị trường nâng hạng, các quỹ chủ động sẽ tham gia tích cực hơn, dự kiến sẽ có khoảng 4 - 6 tỷ USD vào Việt Nam.
Theo đó, SHS đã chỉ điểm 10 cổ phiếu tiềm năng có thể lọt vào rổ chỉ số FTSE và hưởng lợi lớn từ dòng vốn ngoại bao gồm: VNM (Vinamilk), VHM (Vinhomes), VIC (Vingroup), HPG (Hòa Phát), SSI (Chứng khoán SSI), MSN (Masan Group),VCI (Chứng khoán Bản Việt), VND (Chứng khoán VNDirect), VIX (Chứng khoán VIX) và DGC (Hóa chất Đức Giang).
SHS cho biết, việc lọc cổ phiếu lựa chọn cho rổ được dựa theo những tài liệu chính thống của FTSE cũng như những nguồn tài liệu với độ uy tín cao với 4 tiêu chí lớn.
Thứ nhất, cổ phiếu phải đạt mức vốn hóa thị trường có thể đầu tư tối thiểu (tức vốn hóa điều chỉnh theo free float) theo quy định của FTSE Russell. Ngưỡng này được xác định theo từng kỳ xem xét chỉ số. Ví dụ, từ kỳ tháng 3/2023, FTSE Russell áp dụng ngưỡng vốn hóa tối thiểu là 150 triệu USD(tương ứng 3.825 tỷ đồng).
Thứ hai, các cổ phiếu có free float dưới 5% sẽ không được đưa vào chỉ số. Điều này nhằm loại bỏ những cổ phiếu bị nắm giữ phần lớn bởi cổ đông lớn, không có đủ lượng cổ phiếu giao dịch tự do trên thị trường.
Thứ ba, trường hợp thị trường hoặc cổ phiếu có giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài, FTSE sẽ tính toán tỷ lệ cổ phiếu có thể đầu tư dựa trên giá trị nhỏ hơn giữa tỷ lệ free float và tỷ lệ hạn chế sở hữu nước ngoài (FOL) đó. Ngoài ra, một cổ phiếu phải còn ít nhất 20% dư địa sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài so với giới hạn FOL của nó thì mới đủ tiêu chuẩn vào chỉ số.
Thứ tư, về thanh khoản, một cổ phiếu (chưa phải là thành phần chỉ số) cần có khối lượng giao dịch đáp ứng ít nhất 0,050% tổng số cổ phiếu lưu hành (sau khi đã điều chỉnh theo free float và giới hạn sở hữu nước ngoài) trong tối thiểu 10 trên 12 tháng trước đợt đánh giá.
Ngoài ra, các tiêu chí khác như tính liên tục trong giao dịch, tình trạng niêm yết và loại hình công ty cũng được FTSE Russell xem xét kỹ lưỡng. Các cổ phiếu bị đình chỉ giao dịch kéo dài hoặc thuộc diện cảnh báo sẽ không đủ điều kiện tham gia rổ chỉ số.
