Xác lập quyền sở hữu: Cẩn trọng
Thị trường đang trăm hoa đua nở với đủ loại sản phẩm căn hộ hay biệt thự nghỉ dưỡng, trong đó rất nhiều dự án mang tên nước ngoài và được gắn sao, rồi hàng loạt ưu đãi khủng từ cam kết lãi suất cho thuê sản phẩm gấp đôi lãi suất tiết kiệm ngân hàng, gia nhập các câu lạc bộ khách hàng VIP, mua lại sản phẩm… Song có một vấn đề người mua rất cần lưu ý, đó là quyền sử dụng nhà đất.
Theo Luật Đất đai 2013 và Luật Nhà ở 2014, các dự án nhà ở được giao đất (đất ở) để bán hoặc để bán kết hợp cho thuê, người mua nhà ở được cấp giấy chứng nhận sở hữu và được sử dụng ổn định lâu dài. Tuy nhiên, các dự án du lịch (đất thương mại dịch vụ - đất phi nông nghiệp) thực hiện kinh doanh theo dự án du lịch nên chỉ được cho thuê các biệt thự, căn hộ. Chủ đầu tư muốn huy động vốn bằng cách bán được biệt thự, căn hộ du lịch thì người mua phải được cấp giấy chứng nhận sở hữu và như vậy dự án này phải được giao đất (đất ở) hoặc phải chuyển đổi mục đích sử dụng qua đất ở (kèm hình thức thuê sang giao).
Hiện các dự án bất động sản du lịch hiện nay được đăng ký đầu tư dưới hai hình thức: Thứ nhất, dự án bất động sản du lịch được đầu tư theo dự án nhà ở (hoặc tiểu khu nhà ở) với hình thức giao đất ở thì được quyền bán hoặc bán kết hợp cho thuê nhà ở và đăng ký dự án theo Luật Đầu tư hoặc Luật Nhà ở...
Thứ hai, dự án bất động sản du lịch (hoặc tiểu khu công trình du lịch) được đăng ký theo Luật Đầu tư với hình thức thuê đất (đất thương mại dịch vụ). Theo đó, chủ đầu tư dự án phải đầu tư và quản lý vận hành tổng thể dự án theo đúng giấy đăng ký đầu tư. Chủ đầu tư có thể chuyển nhượng một phần dự án cho bên khác và bên nhận chuyển nhượng được cấp giấy đăng ký đầu tư và phải thực hiện đúng nội dung giấy đăng ký đầu tư. Một phần dự án được chuyển nhượng phải là khu hoặc phân khu của dự án, nhằm đảm bảo yếu tố quản lý và hoạt động độc lập theo giấy đăng ký đầu tư (đồng nghĩa với từng biệt thự, căn hộ).
Tuy nhiên, hiện có rất dự án bất động sản du lịch đã bán từng căn biệt thự, căn hộ du lịch cho người mua làm thay đổi mục tiêu, nội dung giấy đăng ký đầu tư, phá vỡ quy hoạch.
Một điểm cần lưu ý là tại Phú Quốc, có chính sách tương tự. Tại các dự án du lịch, chủ nhân các biệt thự hoặc căn hộ du lịch được đăng ký lưu trú, nhưng không được đăng ký hộ khẩu, tạm trú. Đơn cử, tại Khánh Hòa đã hình thành thuật ngữ “đất ở - không hình thành đơn vị ở mới” không có trong các văn bản pháp luật nhằm chuyển đổi đất thương mại dịch vụ thành đất ở để có thể bán cho người mua và cấp giấy chứng nhận sở hữu, đồng thời không phải tốn ngân sách cho việc đầu tư cơ sở hạ tầng cho khu dân cư.
Bên cạnh đó, trên thực tế, có không ít dự án đã nhập nhèm đất thuê với đất giao. Năm 2010, Bộ Tài nguyên và Môi trường thanh tra các dự án sân golf trong cả nước đã phát hiện có 3/59 dự án đã thực hiện việc xây dựng nhà ở, biệt thự và có mua bán làm thay đổi mục tiêu, nội dung đăng ký đầu tư, trái với quy định pháp luật.
Hay Tổng cục Thuế đã có công văn về việc thu thuế đối với hoạt động bán căn hộ tại Công ty cổ phần TD được Ủy ban Nhân dân tỉnh Khánh Hòa giao đất có thu tiền sử dụng đất (đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp - không phải đất ở) với diện tích 1.851,47m2 để thực hiện dự án The Costa Nha Trang. Cụ thể, cơ quan chức năng xác định, TD ký hợp đồng bán căn hộ từ tháng 10/2010 và thu tiền theo tiến độ ghi trên hợp đồng mua bán là trái với quy định tại khoản 1, Điều 93 Luật Đất đai 2003. Do đó, đề nghị Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa báo cáo Ủy ban Nhân dân tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng xem xét việc thực hiện dự án theo Giấy chứng nhận đầu tư của Công ty cổ phần TD và có văn bản xác định cụ thể. Trường hợp Công ty cổ phần TD được điều chỉnh Giấy phép đầu tư và nội dung dự án là bán căn hộ thì phải xác định lại nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất đối với đất xây dựng căn hộ để bán (tính theo giá đất ở) và Công ty phải kê khai nộp các loại thuế theo quy định. Trường hợp Công ty không được cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh Giấy phép đầu tư thì phải áp dụng các quy định về xử lý vi phạm theo chế độ hiện hành.
Tương tự, Khu du lịch hồ Tuyền Lâm được tỉnh Lâm Đồng quy hoạch là khu nghỉ dưỡng kết hợp hội nghị, hội thảo, mang tính chất thể thao, vui chơi, giải trí… và nhiều dự án du lịch đăng ký. Tuy nhiên, vào năm 2010 từng bùng phát hiện tượng nhiều chủ đầu tư rao bán cho người mua trái quy định: Dalat Monte Han’s Grand Resort, Mandaville Dalat… buộc tỉnh Lâm Đồng phải chỉ thị nghiêm cấm các dự án phân lô hoặc bán biệt thự nên tổng thể quy hoạch của Khu du lịch không bị xé nát, manh mún.
Hồi tháng 5/2016, CTCP Tập đoàn FLC cũng đã có đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa về chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất với khu resort, chuyển đổi mục đích sử dụng khu khách sạn sang dạng căn hộ du lịch và cho thuê tại thị xã Sầm Sơn, nhằm cho phép người mua được cấp giấy chứng nhận sở hữu riêng.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1675/QĐ-TTg về tăng cường xử lý vi phạm về quản lý, sử dụng đất, trong đó nhấn mạnh rất cần xem xét và kiểm tra đối với các dự án bất động sản du lịch.
Phòng trước rủi ro
Để tránh rủi ro pháp lý, người mua cần xem xét kỹ đối với đất của bất động sản dự định mua phải là đất ở dưới hình thức giao đất (thường thời hạn giao không quá 50 năm) cho chủ đầu tư thì người mua mới được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và được ngân hàng chấp nhận là tài sản đảm bảo.
Người mua nên xem xét kỹ bất động sản tại dự án đất thương mại dịch vụ (đất phi nông nghiệp) với hình thức đất thuê (thường với thời hạn thuê không quá 50 năm). Những trường hợp này không được cấp giấy chứng nhận sở hữu và không được ngân hàng chấp nhận làm tài sản đảm bảo.
Mặt khác, sau khi bán hết bất động sản du lịch, nghỉ dưỡng, chủ đầu tư chỉ đóng vai trò là một bên thuê lại để khai thác. Trong khi đó, nguồn thu từ việc cho thuê phụ thuộc vào nguồn khai thác khách du lịch của đơn vị quản lý khai thác du lịch chuyên nghiệp mới có thể đảm bảo khoản đầu tư lâu dài.
Ngay việc chuyển nhượng những bất động sản du lịch cũng không đơn giản như chuyển nhượng nhà đất thông thường. Đơn cử, trong Quy chế quản lý việc chuyển đổi đất du lịch sang đất ở để xây dựng biệt thự du lịch trên địa bàn đảo Phú Quốc, ban hành ngày 26/10/2015, có nêu rõ: Khi chuyển nhượng đất ở gắn với biệt thự du lịch cho tổ chức, cá nhân khác, phải thông báo trước bằng văn bản cho chủ đầu tư dự án phát triển du lịch và Ban quản lý khu kinh tế Phú Quốc.
