Nhìn lại chặng đường dài đã qua, điều gì khiến bà - một nữ kỹ sư cơ khí từng trưởng thành từ chiến trường - lựa chọn con đường kinh doanh và sau đó trở thành người đặt nền móng cho REE như ngày hôm nay?
Có lẽ ít ai hình dung rằng, tôi bắt đầu hành trình của mình từ năm 1968, khi mới 16 tuổi. Khi đó, tôi rời Sài Gòn để tham gia lực lượng vũ trang tại miền Đông Nam Bộ, thuộc Sư đoàn 9. Tôi là dược tá, phụ trách pha chế thuốc, đôi khi kiêm cả vai trò y tá tại tuyến đầu. Chính trong những tháng năm chiến trường ấy, tôi hiểu sâu sắc thế nào là lý tưởng phụng sự Tổ quốc - chiến đấu vì độc lập, tự do và thống nhất đất nước, theo tiếng gọi thiêng liêng của Bác Hồ và bao thế hệ cha anh.
Sau 5 năm phục vụ nơi chiến trường, tôi được cử ra Bắc học tập, rồi thi đậu vào Trường Đại học Dược Hà Nội. Nhưng theo phân công, tôi sang Đức du học và tốt nghiệp ngành kỹ sư cơ khí. Khi về nước, tôi công tác tại Xí nghiệp Liên hiệp Thiết bị Lạnh - tiền thân của REE và sau 4 năm được bổ nhiệm làm Giám đốc.
| |
Bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch Hội đồng quản trị REE |
Sau khi cổ phần hóa thành công, REE tiếp tục có bước đi táo bạo khi phát hành trái phiếu chuyển đổi quốc tế và trở thành doanh nghiệp đầu tiên niêm yết trên HOSE. Đâu là động lực thúc đẩy REE luôn tiên phong như vậy?
Cuối thập niên 1980, mặc dù Công ty là doanh nghiệp nhà nước với hơn 200 công nhân viên, nhưng chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn: thiếu vốn, thiếu việc làm và đặc biệt là bị ràng buộc bởi cơ chế kế hoạch hóa. Dẫu vậy, quyết sách “Đổi mới” của Đảng và Nhà nước vào năm 1986 đã mở ra một chân trời mới.
Năm 1992, khi Chính phủ ban hành Nghị định 102 về thí điểm cổ phần hóa, chúng tôi mạnh dạn nắm lấy cơ hội. Và đến tháng 12/1993, REE trở thành doanh nghiệp đầu tiên thực hiện cổ phần hóa tại Việt Nam.
Sau cổ phần hóa, REE bắt đầu tìm kiếm nguồn vốn để phát triển. Thời điểm đó, vốn chủ yếu vẫn đến từ các khoản vay ngân hàng. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1998 đã đẩy lãi suất ngân hàng lên hơn 20%. Trước thách thức đó, REE đã xin phép Bộ Tài chính phát hành trái phiếu chuyển đổi quốc tế trị giá 5 triệu USD, với lãi suất 4,5% và chúng tôi đã phát hành thành công.
Sự thiếu hụt vốn trung và dài hạn để phát triển kinh tế đã thôi thúc Đảng và Nhà nước xúc tiến thành lập thị trường chứng khoán. Tháng 7/2000, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM chính thức được thành lập và REE là doanh nghiệp đầu tiên niêm yết trên thị trường.
Chúng tôi đặt niềm tin rằng, thị trường chứng khoán không chỉ là kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp, mà còn là nơi giúp các nhà đầu tư linh hoạt lựa chọn danh mục, tạo tính thanh khoản cho tài sản cổ phiếu - góp phần thúc đẩy nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam.
Sau 25 năm, thị trường chứng khoán đã có nhiều thay đổi. Dưới góc nhìn của một doanh nghiệp niêm yết lâu năm, bà đánh giá như thế nào về vai trò và cơ hội mà thị trường mang lại cho doanh nghiệp?
Trải qua 25 năm, thị trường chứng khoán Việt Nam đã không ngừng phát triển, vượt qua nhiều thăng trầm, bao gồm hai cuộc khủng hoảng toàn cầu vào năm 2009 và gần đây do những biến động địa chính trị.
Hiện nay, mặc dù kênh huy động vốn đã đa dạng hơn - gồm ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp và phát hành cổ phiếu qua thị trường chứng khoán - nhưng từ góc độ một doanh nghiệp niêm yết, chúng tôi nhận thấy kênh ngân hàng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, với lãi suất nhiều thời điểm cao hơn mặt bằng khu vực.
| |
REE và Sacom là hai công ty nhận giấy phép niêm yết đầu tiên khi TTCK đi vào hoạt động năm 2000 |
Với kênh phát hành cổ phiếu qua thị trường chứng khoán, chúng tôi cho rằng, đây là phương thức huy động vốn an toàn, minh bạch và bền vững. Nhà đầu tư trên thị trường luôn yêu cầu cao về tính minh bạch, chiến lược rõ ràng và đồng hành lâu dài với doanh nghiệp - điều này tạo động lực để doanh nghiệp phát triển lành mạnh hơn.
REE đã nhiều lần phát hành thành công cổ phiếu trên thị trường và nguồn vốn này đã được đầu tư hiệu quả vào các dự án năng lượng, trong đó có các nhà máy điện gió, điện mặt trời, giúp REE mở rộng nhanh chóng sang lĩnh vực năng lượng tái tạo.
Nhìn lại chặng đường 25 năm kể từ ngày niêm yết, chúng tôi tự hào rằng, REE đã không chỉ đạt được các mục tiêu ban đầu, mà còn xây dựng được hệ thống quản trị theo chuẩn mực quốc tế, uy tín với các đối tác, nhà đầu tư, khách hàng và nhân sự.
Cùng với sự trưởng thành của thị trường, REE cũng không ngừng chuyển mình để mở rộng quy mô và lĩnh vực hoạt động. Bà có thể chia sẻ những dấu ấn quan trọng trong chiến lược phát triển của Công ty?
REE hiện hoạt động trên ba lĩnh vực cốt lõi: Cơ điện lạnh, năng lượng và bất động sản văn phòng. Giai đoạn 2016 - 2023, chúng tôi tái định vị mạnh mẽ, đầu tư vào thủy điện, điện gió, điện mặt trời, nước sạch... để tạo dòng tiền ổn định, hạn chế rủi ro chu kỳ.
Trong số các trụ cột hiện nay, năng lượng tái tạo được xem là hướng đi chiến lược. Chúng tôi đã đầu tư mạnh mẽ vào thủy điện, điện mặt trời, điện gió với hơn 2.800 MW công suất lắp đặt của toàn danh mục, trong đó gần 1.700 MW là điện tái tạo. Mục tiêu đến năm 2035 là đạt 5.000 MW.
Tuần trước, chúng tôi đã trình Thủ tướng Chính phủ Đề án phát triển 10 GW điện gió ngoài khơi REE Nam Bộ đến năm 2040, với tổng vốn đầu tư dự kiến 35 - 40 tỷ USD. Dự án gồm ba giai đoạn: giai đoạn 1 (2032), công suất 2GW; giai đoạn 2 (2035), công suất 3GW và giai đoạn 3 (2036 - 2040), công suất 5GW. REE cam kết giữ 51% vốn đối ứng, 49% còn lại sẽ mời gọi đối tác. Đây là dự án chúng tôi kỳ vọng sẽ là dấu ấn trong hành trình năng lượng xanh quốc gia. Chúng tôi mong được Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ trọng đại này.
Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu REE được đánh giá cao về hiệu quả và sự ổn định. Điều gì giúp Công ty duy trì sức hút trong suốt 25 năm niêm yết?
Giá cổ phiếu REE đã tăng hơn 4,3 lần so với ngày đầu niêm yết, nếu tích lũy cổ tức, có thể tăng hơn 60 lần. Chúng tôi chú trọng quản trị, phát triển bền vững và giữ được tỷ suất sinh lời tốt. Năm 2025, REE đặt mục tiêu đạt doanh thu 10.200 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 2.430 tỷ đồng, riêng năng lượng đóng góp hơn 1.000 tỷ đồng.
Với kinh nghiệm và hành trình gắn bó lâu dài, bà kỳ vọng gì ở thị trường chứng khoán trong giai đoạn phát triển tiếp theo?
Tôi kỳ vọng thị trường sẽ sớm được nâng hạng. Đây chính là cơ hội cho cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh đất nước đang bước vào một kỷ nguyên mới với khát vọng phát triển, niềm tin mạnh mẽ và sự quyết tâm cao độ.
REE - công ty tiên phong trong các chính sách lớn như cổ phần hóa, phát hành trái phiếu quốc tế, niêm yết trên thị trường chứng khoán - nay tiếp tục muốn tiên phong trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, góp phần cùng đất nước đạt mục tiêu trung hoà carbon vào năm 2050.