Nếu như trước đây, trái phiếu Kho bạc Mỹ luôn được xem là “mỏ neo” an toàn và trái phiếu các thị trường mới nổi thường gắn liền với rủi ro cao và biến động mạnh, thì hiện tại, dữ liệu thị trường được Bloomberg công bố đã cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác. Các nhà đầu tư đang chứng kiến hiệu suất sinh lời vượt trội từ trái phiếu chính phủ và doanh nghiệp tại các nền kinh tế được xếp hạng tín nhiệm mức AA như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Qatar, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc và Cộng hòa Séc.
Theo quan sát của các chuyên gia quản lý quỹ, nguyên nhân cốt lõi của sự đảo chiều này nằm ở sự đối lập từ các chính sách tài khóa. Trong khi nhiều quốc gia đang phát triển đã nỗ lực cắt giảm nợ công, kiềm chế lạm phát và cải thiện cán cân vãng lai thì nhóm các nước công nghiệp phát triển G7 lại đang đi theo chiều hướng ngược lại.
Thuật ngữ chuyên ngành gọi hiện tượng đang xảy ra tại G7 là “tụt hậu tài khóa” (fiscal backsliding). Hiểu một cách đơn giản, đây là tình trạng các chính phủ buông lỏng kỷ luật ngân sách, chấp nhận thâm hụt lớn và nợ công tăng cao. Điều này đang dần làm xói mòn vị thế “nơi trú ẩn an toàn” của các quốc gia phát triển mà nhà đầu tư thường tìm đến khi thị trường tài chính toàn cầu biến động.
Ông James Athey, nhà quản lý danh mục đầu tư kỳ cựu tại Marlborough Investment Management nhận định: “Nếu muốn tìm kiếm sự thận trọng trong chi tiêu và các chính sách kinh tế bài bản vào lúc này, mọi người nên nhìn về thế giới mới nổi, chứ không phải các thị trường phát triển”.
Sự thay đổi này không chỉ nằm ở các tuyên bố, mà được phản ánh qua các con số cụ thể. Năm 2025 được xem là năm rực rỡ nhất của trái phiếu thị trường mới nổi kể từ trước đại dịch Covid, mà chỉ báo quan trọng là chênh lệch lãi suất (spread). Thông thường, để thuyết phục nhà đầu tư mua trái phiếu của các nước đang phát triển, các nước này phải trả lãi suất cao hơn nhiều so với lãi suất trái phiếu Mỹ để bù đắp rủi ro (gọi là phần bù rủi ro). Tuy nhiên, hiện nay, phần bù rủi ro này đối với các tổ chức phát hành hạng AA đã thu hẹp xuống mức kỷ lục, chỉ còn 0,31%/năm. Thậm chí, một số quốc gia như Trung Quốc, Thái Lan hay Malaysia hiện có thể vay nợ trong nước với lãi suất thấp hơn cả mức mà Chính phủ Mỹ phải trả.
Trước đây, dòng tiền chảy vào các thị trường mới nổi chủ yếu là giao dịch chênh lệch lãi suất - vay tiền ở nơi có lãi suất thấp (như Nhật Bản trước đây) để đầu tư vào nơi có lãi suất cao. Nhưng hiện tại, động lực đã thay đổi. Các nhà đầu tư như ông Marco Ruijer từ Quỹ William Blair cho biết, họ cam kết rót vốn vì các yếu tố nền tảng vĩ mô của các nước này thực sự tốt lên.
Một nghịch lý thú vị được ông Ruijer chỉ ra: Những quốc gia từng bị xem là “con nợ khó đòi” giờ đây đang có thặng dư ngân sách và kiểm soát lạm phát tốt. Ngược lại, các thị trường phát triển lại đang loay hoay với thâm hụt ngân sách triền miên. Dữ liệu cho thấy lạm phát tại các nền kinh tế đang phát triển đã giảm xuống thấp hơn mức của các nền kinh tế tiên tiến - một hiện tượng hiếm hoi chỉ xảy ra một lần trong 35 năm qua.
Sự tương phản trở nên gay gắt nhất khi nhìn vào nền kinh tế số 1 thế giới. Nợ chính phủ Mỹ hiện đã vượt quá 100% tổng sản lượng kinh tế hàng năm (GDP) của nước này và chi phí chỉ để trả lãi cho nợ công đã vượt mốc 1.000 tỷ USD.
Ông Erik Weisman, nhà quản lý quỹ tại MFS Investment Management đã ví von rằng, nếu che tên quốc gia và chỉ nhìn vào các chỉ số tài chính hiện tại của Mỹ, Anh hay Pháp, nhà đầu tư sẽ “không dám động vào dù chỉ bằng một cái sào dài 3 mét”. Chính vì lý do này, các quỹ đầu tư đang linh hoạt chuyển hướng sang mua nợ chất lượng cao của các thị trường mới nổi, thay vì nhóm G-10 truyền thống.
Vào tháng 10 năm nay, trái phiếu 5 năm của Hàn Quốc chỉ phải trả lãi suất cao hơn trái phiếu Mỹ một mức không đáng kể là 0,17%. Điều này hoàn toàn dễ hiểu khi tỷ lệ nợ trên GDP của Hàn Quốc chỉ là 55%, bằng một nửa mức trung bình của nhóm G7. Tương tự, Abu Dhabi và Trung Quốc cũng phát hành trái phiếu với mức lãi suất cực kỳ cạnh tranh, gần như ngang bằng với Mỹ.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng bức tranh này không hoàn toàn màu hồng cho tất cả. Nhóm thị trường mới nổi vẫn còn đó những rủi ro tại châu Phi và Mỹ Latinh, nơi nợ nần và bất ổn chính trị vẫn hiện hữu. Nhưng với nhóm các quốc gia có nền tảng tốt, như lời của ông Nick Eisinger từ JPMorgan Asset Management, thị trường cuối cùng cũng đã “thức tỉnh” và nhận ra sự cải thiện mang tính cấu trúc mà các quốc gia này đã xây dựng trong nhiều năm qua.
