Số liệu của Cơ quan Giám sát dòng vốn EPFR cho thấy trong quý 1/2014, các nhà đầu tư toàn cầu đã rút 41 tỷ USD khỏi các thị trường mới nổi - cao hơn nhiều so với 26,7 tỷ USD cả năm 2013. Trong khi đó, vốn đầu tư vào các nước phát triển như Nhật Bản, Mỹ, Đức… lên đến 95,6 tỷ USSD, gấp 2,5 lần cả năm ngoái.
Trong báo cáo mới đây, Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) dự báo, nguồn vốn FDI thế giới có thể tăng lên 1.600 tỷ USD trong năm 201;, 1.800 tỷ USD vào năm 2015. Theo UNCTAD, vốn FDI có xu hướng chuyển dịch mạnh trong nửa cuối năm nay và đầu năm tới, trong đó, các nước đang phát triển tiếp tục có sức hấp dẫn lớn đối với nguồn vốn này. Các nhà phân tích cho biết do tác động của việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm quy mô nới lỏng tiền tệ và tăng trưởng kinh tế Trung Quốc chậm lại, các nhà đầu tư bắt đầu rút mạnh tiền ra khỏi các thị trường mới nổi.
Năm 2013, Trung Quốc thu hút ít vốn FDI hơn các nền kinh tế lớn tại Đông Nam Á, do lương tăng và lực lượng lao động giảm. Kết quả này vừa được Bank of America Merrill Lynch công bố. Theo đó, tổng vốn FDI vào Singapore, Malaysia, Indonesia và Philippines đã tăng 7% lên hơn 128 tỷ USD trong năm ngoái. Trong khi đó, số liệu này vào Trung Quốc lại giảm năm thứ 2 liên tiếp, xuống khoảng 117 tỷ USD. Nguyên nhân là do lực lượng lao động suy giảm đã khiến Trung Quốc không thể duy trì đà tăng trưởng suốt 3 thập kỷ qua. Trong khi đó, tình hình tại các nước đang phát triển ở Đông Nam Á thì ngược lại khi số người trẻ tuổi tìm việc làm tăng lên, thu hút các công ty tới đây tìm nhân công giá rẻ và thị trường tiêu thụ mới. “FDI vào ASEAN tăng lên có thể là xu hướng trong vài năm tới, nhờ yếu tố dân số thuận lợi, mức lương cạnh tranh và vị trí địa chính trị giữa các cường quốc”, chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin tại Bank of America Merrill Lynch nhận định.
Theo khảo sát của Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản, Indonesia đã vượt Trung Quốc và Ấn Độ trở thành quốc gia giàu tiềm năng kinh doanh nhất với các công ty Nhật Bản. “Thị trường trong nước lớn, lương nhân công thấp và đồng rupiah yếu đã giúp Indonesia tăng thu hút đầu tư nước ngoài”, ông Chua Hak Bin nhận xét.
Trong báo cáo triển vọng toàn cầu gần đây, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng cho biết, khi tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc suy giảm, các nền kinh tế thị trường mới nổi có thể sẽ gặp rắc rối. Trong 15 năm qua, Trung Quốc luôn là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến các thị trường mới nổi khác. Với số liệu kinh tế của Trung Quốc đầu năm nay không tốt, mối lo ngại của thị trường ngày càng tăng. UNCTAD cũng cho rằng, nguyên nhân khiến vốn FDI dịch chuyển từ Trung Quốc là do một số chỉ số của nền kinh tế này biến động.
Trước tình hình đó, Ngân hàng Thế giới (WB) có kế hoạch sẽ tăng gấp đôi các khoản cho vay hàng năm dành cho các nền kinh tế mới nổi, nhằm xóa bỏ tình trạng nghèo cùng cực vào năm 2030. WB cho biết sẽ bổ sung 100 tỷ USD vào nguồn quỹ cho vay dành cho những quốc gia có mức thu nhập trung bình trong 10 năm tới, nâng tổng số tiền vay dành cho các nước này lên 28 tỷ USD mỗi năm, tăng so với 15 tỷ USD như hiện nay. Trước đó, WB cũng đã quyết định bổ sung 52 tỷ USD vào các nguồn quỹ cho vay dành cho các nước nghèo nhất trên thế giới. Nếu gộp chung cả hai quyết định tăng nguồn tiền cho vay này, WB sẽ nâng tổng khả năng cho vay hàng năm lên 70 tỷ USD, so với mức 45-50 tỷ USD hiện nay.
Theo các nhà phân tích, kịch bản chuyển dịch dòng vốn FDI có thể xuất phát từ sự yếu kém về cơ cấu trong hệ thống tài chính toàn cầu, khả năng xấu đi của kinh tế vĩ mô và sự không ổn định về chính sách - những yếu tố có thể làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư.
Trong báo cáo tựa đề "Triển vọng kinh tế thế giới" công bố đầu tháng 4/2014, IMF nhận định rằng trong vài năm tới, các nước có nền kinh tế mới nổi sẽ phải đối mặt với môi trường kém thuận lợi cho đà phát triển kinh tế. Tuy mất các điều kiện thuận lợi trước khi xảy ra khủng hoảng, các nước trên sẽ được hỗ trợ bởi những nền kinh tế phát triển có mức tăng trưởng cao hơn.
Báo cáo của IMF cũng nêu ra hai quan điểm khác nhau về sự tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi. Một số chuyên gia lập luận rằng, sự thụt lùi của các nền kinh tế mới nổi là điều không thể tránh khỏi sau nhiều năm gây ấn tượng bởi tốc độ tăng trưởng nhanh chóng nhờ môi trường bên ngoài thuận lợi - song chỉ mang tính nhất thời - như giá hàng hóa cao trong khi tín dụng bên ngoài lại thấp. Đối lập với quan điểm trên, nhiều nhà phân tích khác cho rằng, những biện pháp cải cách cơ cấu và các chính sách kinh tế vĩ mô chắc chắn đã tạo cơ sở để thúc đẩy các nền kinh tế đang lên.
