Cuộc khảo sát năm 2018 cho thấy chỉ tính riêng trong 2 năm vừa qua, 52% các doanh nghiệp tại Việt Nam đã phải đối mặt với tội phạm gian lận. Tỷ lệ này cao hơn so với khu vực châu Á - Thái Bình Dương (46%) và toàn cầu (49%).
40% số người tham gia khảo sát cho biết họ chưa từng phải đối mặt với tội phạm gian lận, tuy nhiên, rất có thể là do các gian lận này chưa bị phát giác mà thôi.
Những người tham gia khảo sát tại Việt Nam cho biết loại hình tội phạm kinh tế thường gặp nhất là Biển thủ Tài sản (40%) và Hối lộ và Tham nhũng (36%). Gian lận thực hiện bởi người tiêu dùng (33%) và vi phạm đạo đức kinh doanh (29%) cũng là những hình thức khá phổ biến.
Nguồn: Khảo sát Tội phạm Kinh tế và Gian lận 2018, PwC
Khảo sát do PwC thực hiện tại Việt Nam cho thấy phần lớn (53%) các vụ phạm tội kinh tế có thủ phạm là người trong nội bộ của tổ chức. Hơn nữa, các cán bộ quản lý cấp trung và quản lý cấp thấp chiếm tới 61% tổng số vụ gian lận nội bộ này. Trong khi đó, tỷ lệ tội phạm kinh tế do các đối tượng bên ngoài tổ chức (như khách hàng, nhà cung cấp, đại lý, tin tặc...) gây ra là 36%.
Nguồn: Khảo sát Tội phạm Kinh tế và Gian lận 2018, PwC
Tổn thất cho tổ chức
Tổn thất từ tội phạm kinh tế có thể được chia thành tổn thất tài chính và tổn thất phi tài chính. Xét trên phương diện tài chính, 53% các tổ chức tham gia khảo sát cho biết họ chịu tổn thất dưới 100.000 đô la Mỹ (tương đương 2,3 tỷ đồng) trong vòng 2 năm vừa qua. Gần một phần ba (32%) số người tham gia khảo sát ước tính họ đã gánh chịu mức tổn thất trên100.000 đô la Mỹ từ các vụ gian lận.
Nguồn: Khảo sát Tội phạm Kinh tế và Gian lận 2018, PwC
Trong số các ảnh hưởng phi tài chính, ảnh hưởng nghiêm trọng nhất mà các tổ chức tham gia khảo sát nhận diện được là tổn thất về uy tín/thương hiệu của doanh nghiệp, theo 28% số người tham gia khảo sát, tiếp theo là tinh thần nhân viên (23%) và các quan hệ kinh doanh (21%).
Ông Marcus Paciocco, Giám đốc Dịch vụ điều tra gian lận tại Công ty PwC Consulting Việt Nam nhận định về các ảnh hưởng khác nhau của tội phạm gian lận: “Một số tổn thất tài chính có thể đo lường được bao gồm chi phí khắc phục sự vụ, chi phí pháplý, tổn thất thực tế về tiền hay thậm chí là các hình phạt hình sự. Các tổn thất phi tài chính tuykhông thể định lượng được nhưng có thể gây ra hậu quả còn nặng nề hơn tổn thấttài chính, ví dụ như tổn thất về danh tiếng hay tinh thần nhân viên”.
Phát hiện tội phạm gian lận
Cuộc khảo sát ở Việt Nam cho thấy hầu hết các vụ gian lận và tội phạm kinh tế khác được phát hiện bởi mật báo trong nội bộ hoặc do tình cờ. Mỗi hình thức phát hiện này giúp phát hiện 16% số vụ gian lận. Trên thế giới, kiểm toán nội bộ là một chức năng khá phổ biến trong các doanh nghiệp và góp phần phát hiện 14% số vụ gian lận. Tại Việt Nam, tỷ lệ phát hiện gian lận kinh tế thông qua kiểm toán nội bộ chỉ là 3%.
Tương tự, đường dây nóng tố giác ở Việt Nam chỉ phát hiện được 3% số vụ việc gian lận, trong khi tỷ lệ này trên thế giới và ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương được ghi nhận là 7%.
“Các doanh nghiệp tại Việt Nam có thể cải thiện đáng kể hơn môi trường kiểm soát và giảm thiểu gian lận bằng cách triển khai hiệu quả các chức năng kiểm toán nội bộ vàđường dây nóng tố giác. Đây là một số chức năng mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác sâu hơn nhằm giúp giảm thiểu rủi ro, đồng thời đạt được các mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp. Mặt trái của một nền kinh tế phát triển nhanh chóng là các doanhnghiệp tập trung quá nhiều vào mục tiêu tăng trưởng doanh số mà không chú trọng đến cácưu tiên cải thiện chốt kiểm soát nội bộ”, ông Paciocco cho biết.
Một dấu hiệu đáng mừng là trong vòng hai năm qua, các công ty Việt Nam thực hiện đánh giá rủi ro gian lận khá thường xuyên – gần một nửa số người tham gia khảo sát cho biết họ đã triển khai các cuộcđánh giá rủi ro gian lận (46%). Tuy nhiên, tỷ lệ các cuộc đánh giá các rủi ro cụ thể còn thấp, như Chống Hối lộ và Tham nhũng là 35% hay Nguy cơ an ninh mạng chỉ là 29%.
Phòng, chống rửa tiền
Rửa tiền là một vấn nạn toàn cầu. Việt Nam vốn là một nền kinh tế chủ yếu dựa vào tiền mặt nên được xem như mục tiêu hàng đầu của tội phạm rửa tiền, bởi giao dịch tiền mặt không để lại dấu vết. Điều đáng mừng là các doanh nghiệp Việt Nam nhận thức được về các quy địnhphòng, chống rửa tiền. 86% tổ chức tham gia khảo sát cho biết doanh nghiệp của họ đang tuân theo các quy định về phòng, chống rửa tiền.
Nguồn: Khảo sát Tội phạm Kinh tế và Gian lận 2018, PwC
Phòng ngừa các hành động rửa tiền luôn được ưu tiên hơn việc “xử lý hậu quả” sau khi sự vụ đã xảy ra. Cuộc khảo sát năm 2018 cho thấy, Việt Nam có tỷ lệ các doanh nghiệp tổ chức đánh giá phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (75%) cao hơn hẳn so với toàn cầu (62%) và khu vực châu Á - Thái Bình Dương (61%).
