Phần thưởng cho các DN không chỉ là sự ghi nhận của cơ quan quản lý, vận hành TTCK, mà còn là niềm tin với cổ đông, với cộng đồng. Nỗ lực vì sự minh bạch
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, trong một lần phát biểu gần đây đã nhấn mạnh, nền kinh tế nước ta rất cần sự minh bạch, ông mong muốn các DNNN sẽ công bố thông tin minh bạch như DN niêm yết. Câu chuyện minh bạch gần đây trở thành chủ đề được nhiều chủ thể quan tâm, bởi trải qua hai cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, người ta nhận ra rằng, minh bạch là yếu tố đầu tiên phải có để đánh giá hiệu quả của các thực thể trong nền kinh tế, giúp các nguồn lực phân bổ hiệu quả, tạo môi trường kinh doanh công bằng, trong đó các DN lành mạnh được “sống” tốt hơn, các DN yếu kém phải bị đào thải theo đúng quy luật.
Với hơn 14 năm hiện diện của TTCK trong nền kinh tế, ý niệm về trách nhiệm minh bạch thông tin tài chính dần thấm sâu hơn vào các thành phần kinh tế, bắt đầu từ nghĩa vụ công bố thông tin của DN niêm yết. Tuy nhiên, nếu DN niêm yết đã bước nhanh hơn một bước so với các DN ngoài sàn về ý thức minh bạch, thì bước đi tiếp theo - quản trị công ty theo thông lệ tốt - là bước mà Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở GDCK Hà Nội (HNX) mong muốn các DN niêm yết tiên phong thực hiện trong nỗ lực hướng DN và TTCK đến sự phát triển cao hơn.
Năm 2009, HNX thành lập Tổ quản trị công ty, đến năm 2013 và nay là năm 2014, Chương trình chấm điểm quản trị công ty chính thức được thực hiện với các DN niêm yết tại Sở. Tuy nhiên, quản trị công ty bao hàm nhiều yếu tố, nên trong giai đoạn đầu chấm điểm, HNX chọn chủ điểm công bố thông tin và minh bạch làm yếu tố chính để phân loại DN. Từ kết quả chấm điểm này, 30 DN có số điểm cao nhất (xem bảng) đã được HNX tôn vinh trong Hội nghị doanh nghiệp thường niên HNX 2014.
Chia sẻ với ĐTCK, bà Phạm Thị Minh Trang, Chủ tịch HĐQT Tổng CTCP Y tế Danameco (DNM) cho biết, Công ty từng được nhận nhiều giải thưởng, nhưng chưa lần nào bà thấy vui như lần này. DNM là một trong 30 DN minh bạch nhất HNX, kết quả này được chấm bởi các chuyên gia độc lập. Điều bà Trang mong muốn là chương trình chấm điểm DN niêm yết tiếp tục được HNX thực hiện và tạo ra không gian đối thoại nhiều hơn với DN, để các DN được chia sẻ những khó khăn, vướng mắc, đồng thời tiếp nhận thông tin trực tiếp từ các chuyên gia và nhà quản lý.
Chủ tịch CTCP Đầu tư Thương mại TNG, ông Nguyễn Văn Thời đánh giá, việc chấm điểm minh bạch mà HNX thực hiện là một công việc hữu ích cho các DN, bởi nó tạo ra sự thi đua, tạo sức ép buộc các DN phải tự cải tổ mình.
“Cũng giống như xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, tôi nhớ lúc đầu, hầu hết các tỉnh, thành không quan tâm, nhưng Ban tổ chức vẫn kiên nhẫn thực hiện. Cho đến nay, tất cả các tỉnh, thành đều quan tâm đến việc xếp hạng hàng năm, thậm chí có trên 50 tỉnh, thành đã đưa việc phấn đấu nâng cao thứ hạng trong bảng xếp hạng chung năng lực cạnh tranh vào Nghị quyết để thực hiện”, ông Thời nói. Con đường hướng DN niêm yết nâng cao chất lượng minh bạch, nâng cao quản trị công ty là rất dài, nhưng Chủ tịch TNG tin rằng, con đường đó sẽ đi đến thành công.
Phó Chủ tịch UBCK Nguyễn Thị Liên Hoa trao Bằng khen cho 5 doanh nghiệp
Nhận diện những điểm yếu kém của DN
Bên cạnh việc vinh danh 30 DN có số điểm cao nhất, việc chấm điểm chi tiết chất lượng minh bạch, chất lượng quản trị công ty theo 121 tiêu chí tại HNX cũng đã chỉ ra nhiều điểm hạn chế. Điểm trung bình của 346 DN niêm yết tại HNX là 61,3/100, điểm cao nhất là 78,8 và thấp nhất là 19,5 điểm.
TS. Nguyễn Thu Hiền - đại diện cho nhóm chuyên gia độc lập đến từ Trường Đại học Bách khoa TP. HCM chia sẻ, quá trình chấm điểm 346 DN niêm yết cho thấy, DN có nhiều điểm hở trong minh bạch thông tin và quản trị công ty. Chẳng hạn, khi đo lường việc thực hiện quyền cổ đông và đối xử bình đẳng giữa các cổ đông, có 98,9% DN chưa thành lập bộ phận quan hệ cổ đông. Cùng với đó, chỉ có 8,5% DN ghi nhận được bằng chứng về việc công ty kiểm toán có cử đại diện đi dự ĐHCĐ để có điều kiện giải tỏa các thắc mắc của cổ đông về mức độ tin cậy và tính chính xác, minh bạch trong các hoạt động tài chính của DN.
Khi đo lường về vai trò của các bên liên quan tại DN, nhóm chuyên gia đánh giá, có 77,8% DN niêm yết trên HNX chưa thể hiện sự quan tâm tới cộng đồng. Điểm yếu nhất là việc công bố thông tin cho người nước ngoài, chỉ có 3,4% DN đăng tải báo cáo tài chính bằng tiếng Anh, 1,7% DN có thư mời họp bằng tiếng Anh, nhưng chỉ có 0,3% DN công bố nghị quyết và biên bản cuộc họp bằng tiếng Anh. Một phát hiện thú vị là phần lớn các trang thông tin điện tử của DN đều cho phép lựa chọn ngôn ngữ tiếng Anh, nhưng nội dung bên trong lại là tiếng Việt, hoặc chỉ có tiêu đề bằng tiếng Anh, còn nội dung thì... để trống.
Thực tế trên cũng phản ánh hiện trạng chung khi trong Chương trình chấm điểm quản trị công ty khu vực ASEAN 2014 do ADB thực hiện mới đây, DN Việt Nam đứng hàng “đội sổ”, thấp điểm hơn Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia và Philippines. Hạn chế của DN, như ông Trần Văn Dũng, Chủ tịch HNX chia sẻ: “Đó như một nỗi trăn trở của chúng tôi, thúc đẩy chúng tôi phải hành động để góp sức giúp các DN cải thiện hiện trạng này”.
Nhiều chuyên gia đầu ngành đã có mặt trong Hội nghị của HNX, cùng bàn thảo và đưa ra lời khuyên cho các DN. Theo TS. Vũ Thị Kim Liên, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn quản trị công ty của HNX, điểm yếu nhất trong quản trị công ty tại Việt Nam là quy định pháp lý đã có (điển hình là Thông tư 121/2012/TT-BTC), nhưng tính tuân thủ của DN không cao. Công bố thông tin đúng hạn là điểm tốt của DN niêm yết tại HNX, nhưng đó mới là bước 1 của sự minh bạch.
“Để minh bạch hơn nữa, rất cần sự nỗ lực của chính DN và các cơ quan chức năng, đặc biệt là UBCK, Sở GDCK trong từng bước đi cụ thể, thiết thực”, bà Liên nói và cho rằng, hướng đến mục tiêu nâng hạng TTCK Việt Nam trên trường quốc tế, trước hết cần nâng cao chất lượng công bố thông tin và quản trị công ty của DN niêm yết.
Ông Nguyễn Vũ Quang Trung, Phó tổng giám đốc HNX và bà Vũ Thị Kim Liên, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn QTCT tại HNX chúc mừng 10 DN tiến bộ nhất về minh bạch 2013 - 2014
Minh bạch và hãy minh bạch hơn nữa là mong mỏi chung của nhà quản lý và những người mong muốn có nhiều hơn các DN, nhất là DN niêm yết phát triển lành mạnh, bền vững. Khích lệ nỗ lực của các DN trên HNX, phát biểu tại Diễn đàn, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Biên tập Báo Đầu tư nhận định, minh bạch và hướng đến quản trị hiệu quả chính là con đường vững chắc nhất tạo niềm tin nơi công chúng và gia tăng giá trị DN trên thương trường. Việc chấm điểm minh bạch hàng năm và tạo diễn đàn cùng thảo luận với các DN về chủ đề này sẽ giúp các cơ quan chức năng và DN gần nhau hơn trong nỗ lực xây dựng TTCK Việt Nam lành mạnh và hiệu quả.
