Phụ nữ Việt Nam đang ngày càng khẳng định vai trò trong nền kinh tế, nắm giữ vị trí quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh doanh. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đang đối diện với rào cản từ định kiến giới, hạn chế về tài chính đến thiếu hụt đào tạo chuyên sâu.
Hiện nay, có 20% doanh nghiệp tại Việt Nam do phụ nữ làm chủ, con số này dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 30% vào năm 2030. Đặc biệt, trước xu hướng phát triển bền vững, nhiều nữ doanh nhân đang tiên phong trong việc xây dựng chuỗi cung ứng xanh, thúc đẩy sản xuất ít phát thải, hưởng ứng cam kết đưa Việt Nam về mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Dù đóng góp ngày càng lớn, nhưng đa số các doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo vẫn thuộc quy mô nhỏ và siêu nhỏ, chịu nhiều hạn chế trong tiếp cận nguồn vốn, cơ hội đào tạo và môi trường kinh doanh bình đẳng.
Nghiên cứu mới đây của Đại học RMIT Việt Nam công bố trên tạp chí Journal of Small Business and Enterprise Development đã chỉ ra rằng, rào cản mà nữ doanh nhân đang gặp phải là từ định kiến giới, thiếu kỹ năng thực tiễn đến khó khăn cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Chỉ khi những rào cản này được tháo gỡ, nền kinh tế Việt Nam mới thực sự khai thác được tiềm năng của lực lượng doanh nhân nữ, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới.
| |
Các quỹ đầu tư hướng tới đối tượng phụ nữ có thể là nguồn hỗ trợ quan trọng cho những doanh nghiệp tăng trưởng cao, tạo tác động lớn do phụ nữ thành lập. Ảnh: Pexels |
Giáo dục được coi là nền tảng để nữ doanh nhân có thể vững vàng trên thương trường. Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Phạm Thanh Hằng, giảng viên ngành Quản trị nguồn nhân lực tại Đại học RMIT, các chương trình đào tạo hiện tại còn quá nặng về lý thuyết, chưa trang bị đủ kỹ năng thiết thực như đàm phán, ứng dụng công nghệ số và lập kế hoạch chiến lược.
Bà Hằng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo chuyên sâu theo ngành, đặc biệt trong các lĩnh vực như tư vấn, du lịch và bán lẻ - nơi khoảng cách về kỹ năng đang cản trở sự phát triển của doanh nghiệp do phụ nữ điều hành. Bên cạnh đó, tích hợp giáo dục về khởi nghiệp ngay từ bậc phổ thông sẽ giúp hình thành tư duy kinh doanh sớm, tạo tiền đề cho thế hệ nữ lãnh đạo tương lai.
Tiến sĩ Greeni Maheshwari, giảng viên cấp cao ngành Quản trị tại RMIT cho rằng Việt Nam cần thúc đẩy giáo dục STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) cho phụ nữ. Điều này không chỉ giúp họ bắt kịp xu hướng chuyển đổi số mà còn tạo ra cơ hội bình đẳng trong các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Tuy nhiên, ngay cả khi được trang bị kiến thức và kỹ năng STEM, nữ doanh nhân vẫn phải đối mặt với việc tiếp cận vốn, đặc biệt là những người khởi nghiệp. Nhiều phụ nữ gặp khó khăn khi tiếp cận các khoản vay do không có tài sản thế chấp hoặc thiếu kinh nghiệm tài chính.
Nhóm nghiên cứu của RMIT đề xuất chính phủ và các tổ chức tài chính phát triển nền tảng số để cung cấp thông tin về các nguồn vốn khả dụng cho phụ nữ. Đồng thời, các quỹ đầu tư tập trung vào doanh nghiệp do phụ nữ sáng lập có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tăng trưởng.
Tiến sĩ Maheshwari nhắc đến mô hình thành công như WAVES (Tăng tốc phát triển mạnh mẽ doanh nghiệp của phụ nữ ở Đông Nam Á và Thái Bình Dương), hay Mahila Money - một nền tảng tài chính kỹ thuật số tại Ấn Độ giúp phụ nữ tiếp cận các khoản vay nhỏ không cần thế chấp.
“Nếu Việt Nam có thể điều chỉnh các mô hình này để phù hợp với hệ sinh thái tài chính trong nước, sẽ tạo ra cơ hội lớn cho nữ doanh nhân mở rộng quy mô hoạt động”, Tiến sĩ Maheshwari nhấn mạnh.
Ngoài hỗ trợ tài chính và đào tạo, yếu tố văn hóa - xã hội cũng là một trở ngại lớn với nữ doanh nhân. Theo Thạc sĩ Phạm Thanh Hằng, định kiến giới vẫn ảnh hưởng đến cách xã hội nhìn nhận phụ nữ trong vai trò lãnh đạo.
"Nhiều nữ doanh nhân chia sẻ rằng họ thường bị nghi ngờ về năng lực, thậm chí khách hàng không tin họ là chủ doanh nghiệp thực sự chỉ vì họ là phụ nữ", bà Hằng cho biết.
Để thay đổi điều này, truyền thông cần khắc họa nhiều hơn những hình mẫu doanh nhân nữ thành công, tạo động lực cho thế hệ tiếp theo. Song song đó, các chính sách cần thúc đẩy sự cân bằng giới trong lãnh đạo doanh nghiệp, đảm bảo phụ nữ có cơ hội phát triển ngang bằng với nam giới.
Tiến sĩ Maheshwari khẳng định các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng, cùng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nữ, có thể giúp thay đổi thái độ xã hội, tạo môi trường thuận lợi hơn cho phụ nữ phát triển kinh doanh.
Chính phủ Việt Nam đã đặt mục tiêu gia tăng tỷ lệ doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo như một phần trong chiến lược phát triển kinh tế. Việc hỗ trợ nữ doanh nhân không chỉ mang lại lợi ích cho từng cá nhân mà còn đóng góp vào các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là mục tiêu về bình đẳng giới (SDG 5) và tăng trưởng kinh tế bền vững (SDG 8).
"Khi thế hệ trẻ ngày càng đón nhận bình đẳng giới và tinh thần khởi nghiệp, chúng ta sẽ chứng kiến một sự chuyển đổi thế hệ, nơi lãnh đạo nữ không chỉ được chấp nhận mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong giới kinh doanh", Tiến sĩ Maheshwari nhận định.
Muốn đạt được điều này, không thể chờ đợi sự thay đổi tự nhiên, hành động cần được thực hiện ngay từ bây giờ. Các bên liên quan, từ chính phủ, tổ chức tài chính đến hệ thống giáo dục và doanh nghiệp, phải hợp tác để tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh toàn diện, nơi phụ nữ được hỗ trợ tối đa để phát triển.