Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại phiên khai mạc kỳ họp quốc hội thường niên tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh hôm 22/5. Ảnh: Reuters.
Phát biểu trước hàng chục cố vấn kinh tế hàng đầu tại Bắc Kinh hôm 23/5, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói rằng Trung Quốc đang theo đuổi kế hoạch phát triển mới, trong đó "lưu thông trong nước đóng vai trò chủ đạo".
"Về tương lai, chúng ta phải coi nhu cầu trong nước là điểm khởi đầu và nền tảng chắc chắn khi chúng ta đẩy nhanh xây dựng hệ thống tiêu thụ nội địa hoàn chỉnh và thúc đẩy mạnh mẽ cải tiến trong khoa học, công nghệ và các lĩnh vực khác", ông Tập nói.
Bình luận của ông Tập cho thấy Bắc Kinh đang tiến tới từ bỏ chiến lược "lưu thông quốc tế lớn" được áp dụng vào những năm 1990, giúp thúc đẩy tăng trưởng và đưa Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới trong những năm qua.
"Đó là chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất, bao gồm tách rời với Mỹ và thậm chí với toàn bộ thế giới phương Tây", Hu Xingdou, một nhà kinh tế độc lập tại Viện Công nghệ Bắc Kinh nhận định.
Hu nói rằng Trung Quốc không có lựa chọn nào khác ngoài đối mặt với nghịch cảnh, nhưng ông cảnh báo Trung Quốc không thể phá hủy cải cách thị trường hay quay lại bản chất khép kín của nền kinh tế thị trường, trong đó chính quyền trung ương đưa ra toàn bộ quyết định.
Theo ông, thay vào đó, Trung Quốc nên nỗ lực hơn để thuyết phục phần còn lại của thế giới rằng họ không dự định xây dựng mô hình kinh tế khác với hệ thống toàn cầu hiện nay.
Theo chiến lược định hướng xuất khẩu trước đó, chính sách của chính phủ Trung Quốc được dịch theo tiếng Trung là "vào to ra lớn", Trung Quốc tự xác định vị trí là liên kết sản xuất trong chuỗi giá trị toàn cầu bằng cách nhập linh kiện và sau đó tái xuất khẩu thành phẩm cho thị trường tiêu dùng.
Cơ chế này đã phát huy hiệu quả sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001 và giúp nước này trở thành công xưởng của thế giới. Tuy nhiên mô hình này ngày càng kém hấp dẫn trong những năm gần đây và Trung Quốc đang vật lộn để tiến lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Diễn biến này cùng chiến tranh thương mại, cạnh tranh công nghệ với Mỹ và sự phân mảnh dự kiến của nền kinh tế toàn cầu sau đại dịch đã khuyến khích Bắc Kinh hướng đến tự túc trong tương lai.
Bài phát biểu của ông Tập đưa ra những manh mối rõ ràng nhất từ trước đến nay về suy tính của lãnh đạo Trung Quốc trong chiến lược kinh tế đáp trả các mối đe dọa của Washington.
Theo ông Tập, Trung Quốc đối mặt với những luồng gió bất lợi từ thế giới bên ngoài, bao gồm suy thoái kinh tế toàn cầu, gián đoạn thương mại và đầu tư quốc tế, chủ nghĩa bảo hộ, chủ nghĩa đơn phương tràn lan và rủi ro địa chính trị.
"Bây giờ chúng ta phải thúc đẩy phát triển trong một thế giới bất ổn hơn và luôn thay đổi", ông Tập nói.
Ông Tập cũng kêu gọi Trung Quốc tự chủ hơn về công nghệ và thị trường, đặc biệt chỉ ra kinh tế kỹ thuật số, sản xuất thông minh, khoa học đời sống - y tế và các vật liệu mới là những ngành Trung Quốc cần tập trung thúc đẩy. Ông nói Trung Quốc sẽ đứng về "lẽ phải của lịch sử" để khẳng định chủ nghĩa đa phương và không tự đóng cửa với thế giới bên ngoài. Thay vào đó, Trung Quốc sẽ không ngừng thúc đẩy với toàn cầu hóa theo hướng "cởi mở và rộng khắp".
Bình luận mới nhất của ông Tập lặp lại bài phát biểu tại Diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos, Thụy Sĩ năm 2017, khi ông cũng thúc đẩy toàn cầu hóa. Vào thời điểm đó, bài phát biểu được xem là chỉ trích công khai đối với Tổng thống Mỹ mới nhậm chức Donald Trump.
Raymond Yeung, nhà kinh tế học Trung Quốc tại Ngân hàng ANZ, cho biết thay đổi chiến lược của Trung Quốc xuất phát từ lo ngại nhu cầu bên ngoài sẽ không phục hồi trong hai hoặc ba năm tới.
"Đây là hướng chuyển đổi kinh tế. Câu hỏi đặt ra là họ sẽ làm thế nào?", Yeung nói.
