Theo đó, thu nhập bình quân đầu người tính theo giá thực tế của năm 2012 đạt xấp xỉ 2 triệu đồng/tháng, tăng 44,2% so với năm 2010, tăng bình quân 20,1%/năm trong giai đoạn 2010 - 2012. Nếu loại trừ yếu tố tăng giá tiêu dùng (năm 2011 tăng 18,58%, năm 2012 tăng 9,21%), thì thu nhập bình quân đầu người/tháng tăng trên 5,4%/năm. Có thể nhận diện thu nhập của dân cư qua các đợt khảo sát mức sống từ năm 2002 đến năm 2012 dưới các góc độ khác nhau.
Thứ nhất, thu nhập bình quân đầu người/tháng sau khi loại trừ yếu tố giá tiêu dùng bình quân đã tăng liên tục qua các thời kỳ.
Thứ hai, thu nhập bình quân đầu người/tháng sau khi loại trừ yếu tố tăng giá tiêu dùng bình quân đã tăng khá cao. Bình quân thời kỳ 2003 - 2012 tăng 7,91%/năm, cao hơn tốc độ tăng tương ứng của GDP bình quân đầu người theo giá so sánh trong cùng thời gian (5,41%/năm).
Các con số này được xem xét trên hai mặt. Một mặt, thu nhập của dân cư đã tăng cao hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế. Mặt khác, thu nhập của dân cư tăng, cộng với tỷ lệ vốn đầu tư/GDP khá cao trong nhiều năm là một trong những yếu tố góp phần làm giá tiêu dùng tăng khá cao (bình quân năm trong thời kỳ 2002 - 2012 tăng 10,18%).
Thứ ba, thu nhập bình quân đầu người/tháng thời kỳ 2011 - 2012 thấp nhất so với các thời kỳ trước đó và cao hơn không đáng kể so với tốc độ tăng GDP bình quân đầu người trong cùng thời gian tương ứng (4,7%/năm). Cùng với tỷ lệ vốn đầu tư/GDP giảm xuống (từ 39,2% trong thời kỳ 2006 - 2010 còn 32,1% trong thời kỳ 2011 - 2012), thu nhập bình quân đầu người/tháng tăng thấp đã làm tổng cầu giảm tốc nhanh hơn, nên đã tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, việc cả hai chỉ tiêu trên đều tăng chậm lại đã góp phần làm giá tiêu dùng bình quân năm giảm từ mức 18,58% năm 2011 xuống còn 9,21% năm 2012, còn 6,6% năm 2013 và 2 tháng đầu năm 2014 tăng thấp nhất so với cùng kỳ trong 12 năm trước đó.
Thứ tư, thu nhập của hộ gia đình năm 2012 có cơ cấu: 46,2% từ tiền công, tiền lương; 19,8% từ nông, lâm nghiệp - thủy sản; 17,3% từ dịch vụ; 4,8% từ công nghiệp - xây dựng; 11,9% từ các nguồn khác. Trong các nguồn thu này, tỷ trọng khoản thu từ tiền lương, tiền công tăng, trong khi thu từ nông, lâm nghiệp - thủy sản giảm.
Thứ năm, chênh lệch giữa thu nhập và chi tiêu bình quân đầu người/tháng đạt 397.000 đồng, bằng 19,8% thu nhập. Con số này tuy cao hơn năm 2010, nhưng lại thấp hơn năm 2008 (20,4%). Tính ra, tổng chênh lệch giữa thu nhập và chi tiêu của toàn bộ dân cư tích lũy năm 2012 đạt khoảng 422.700 tỷ đồng. Trong số đó, có 385.000 tỷ đồng được đưa vào đầu tư, số còn lại (khoảng 38.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 10% tổng tích luỹ) dùng để mua vàng, mua ngoại tệ…
Thứ sáu, tỷ lệ hộ nghèo của cả nước đã giảm liên tục qua các năm (từ 18,1% năm 2004 xuống 15,5% trong năm 2006, xuống 13,4% năm 2008, còn 14,2% năm 2010 và 11,1% năm 2012).
Thứ bảy, tuy mức thu nhập đầu người/tháng tăng lên, tỷ lệ nghèo giảm xuống, nhưng cũng cần cảnh báo về chênh lệch thu nhập giữa thành thị và nông thôn và giữa các vùng.
Thu nhập bình quân đầu người/tháng ở khu vực thành thị đạt 3 triệu đồng, cao gấp gần 2 lần con số tương ứng (1,6 triệu đồng) ở khu vực nông thôn.
Thu nhập bình quân đầu người/tháng ở vùng Đông Nam Bộ (vùng cao nhất) cao gấp gần 2,5 lần con số tương ứng của vùng trung du và miền núi phía Bắc (thấp nhất).
Nếu chia hộ dân cư thành 5 nhóm theo thu nhập bình quân đầu người/tháng, thì thu nhập của nhóm hộ giàu nhất (4,8 triệu đồng) cao gấp 9,4 lần thu nhập của nhóm nghèo nhất (512.000 đồng). Tỷ lệ này cao hơn các năm trước (năm 2010 là 9,2 lần, năm 2008 là 8,9 lần, năm 2006 là 8,4 lần, năm 2004 là 8,3 lần, năm 2002 là 8,1 lần…). Mức sống tăng, tỷ lệ nghèo giảm là một tin vui, nhưng cần hạn chế sự gia tăng chênh lệch giàu - nghèo.
