Sáng 27/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Bảo vệ cán bộ dám đấu tranh, dám nghĩ, dám làm và xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu là những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm.
Cho ý kiến về dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) kiến nghị, công tác thanh kiểm tra chống lãng phí cần tập trung vào các lĩnh vực rủi ro cao, muốn vậy, Chính phủ cần xác định được mức độ rủi ro của từng lĩnh vực để phân bổ nguồn lực thanh tra phù hợp.
Ngoài ra, đại biểu cũng cho rằng, dự thảo Luật chưa có chế tài xử lý khi người đứng đầu để vượt định mức, vượt tiêu chuẩn khi lãng phí trong khi thực tế hiện nay, nhiều sai phạm gây lãng phí nghiêm trọng thường được "ngụy trang" dưới các quyết định hành chính đúng quy trình để hợp thức hóa. Do đó, đại biểu kiến nghị ban soạn thảo cần bổ sung nguyên tắc xử lý nghiêm khắc, theo đó mọi phê duyệt trái quy định gây lãng phí đều phải xem xét trách nhiệm của người đứng đầu theo mức tăng nặng.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị phải có cơ chế khuyến khích các cá nhân đấu tranh chống lãng phí hoặc có sáng kiến chống lãng phí. Theo đó, nên bổ sung hình thức khen thưởng bằng tài chính và ưu tiên trong đánh giá xếp loại, quy hoạch, bổ nhiệm đối với những tập thể, cá nhân có sáng kiến tiết kiệm ngân sách nhà nước quy mô lớn. Việc khen thưởng tương xứng sẽ tạo động lực mạnh mẽ để cán bộ dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
Liên quan đến vấn đề miễn giảm trách nhiệm pháp lý cho cán bộ "dám nghĩ, dám làm", đại biểu Nguyễn Tâm Hùng bày tỏ sự đồng thuận nhưng yêu cầu các điều kiện áp dụng phải thật chặt chẽ để đảm bảo an toàn thể chế.
Theo đó, ông đề nghị việc miễn trách nhiệm chỉ được thực hiện khi đáp ứng đủ ba yếu tố: sáng kiến phải xuất phát từ lợi ích chung; có văn bản đánh giá rủi ro trước của cơ quan có thẩm quyền; và quá trình tổ chức thực hiện phải được công khai, minh bạch.
Đánh giá cao các quy định bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí, song theo đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi), cũng cần bổ sung quy định yêu cầu những người đấu tranh chống lãng phí cũng không được lợi dụng quy định để có hành vi sai lệch như: cung cấp thông tin lãng phí sai sự thật, bịa đặt, thổi phồng hoặc xúi giục, ép buộc người khác cung cấp thông tin chống lãng phí....
Ông Tám phân tích, đấu tranh chống lãng phí là quyền của công dân, do đó không thể chấp nhận hành vi kích động hay ép buộc người khác thực hiện quyền này, đặc biệt là khi thông tin chưa được kiểm chứng.
Đại biểu Tô Thị Bích Châu (đoàn TP.HCM) cũng cho rằng cần làm rõ khái niệm người đấu tranh chống lãng phí và có chế tài đối với việc phản ánh quy chụp gây mất đoàn kết nội bộ, đồng thời đề nghị thiết lập cơ quan đầu mối tiếp nhận thông tin, cơ chế ẩn danh và trách nhiệm phản hồi kết quả xử lý.
Về thực hành tiết kiệm trong nhân dân, đại biểu Bích Châu đề nghị, cần làm rõ ranh giới giữa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giữa khu vực Nhà nước và khu vực tư nhân, tránh xâm lấn. Đại biểu đề nghị cần làm rõ hơn việc chống lãng phí ở khu vực tư nhân là khuyến khích, không phải pháp lý.
Đại biểu Tô Văn Tám cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung khái niệm "trách nhiệm xã hội của công dân" trong việc thực hiện nếp sống văn minh, xem đây là một nghĩa vụ đạo đức và cộng đồng song hành cùng sự khuyến khích của nhà nước. Theo đại biểu, vấn đề này nên đưa vào quy tắc ứng xử nơi công cộng, đưa vào các hương ước, quy ước để người dân có ý thức, trách nhiệm tuân thủ chứ không thể bắt buộc người dân.
"Chúng ta không thể quy định đám cưới phải mời bao nhiêu người hay làm bao nhiêu mâm cỗ. Đối với người dân, chúng ta chỉ nên khuyến khích, vận động họ không phô trương, thực hành tiết kiệm để chống lãng phí", đại biểu nêu quan điểm.
Tiếp thu, giải trình về dự thảo luật, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật đã tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung tại các điều khoản mà đại biểu Quốc hội đã quan tâm, góp ý. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định cụ thể về các hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng chống lãng phí cũng như các quy định về quyền và trách nhiệm của người đấu tranh chống lãng phí, xử lý thông tin đấu tranh chống lãng phí...
| |
| Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. |
Với một số nội dung cụ thể đã được quy định tại các văn bản dưới luật, Bộ trưởng cho biết sẽ không luật hóa để thực hiện tinh thần "không luật hóa các nội dung văn bản dưới luật".
Dự thảo luật cũng đề xuất lựa chọn ngày 31/5 hằng năm là ngày toàn dân tiết kiệm chống lãng phí. “Việc quy định tại dự thảo luật để phát động và duy trì thường niên ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí là cần thiết, góp phần đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành tự giác, tự nguyện như cơm ăn, nước uống, áo mặc hàng ngày như tại bài viết về thực hành tiết kiệm mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập”, Bộ trưởng khẳng định.