Gần đây, thị trường chứng khoán có diễn biến trồi sụt, thanh khoản duy trì ở mức thấp.
VN-Index tạo nền tích lũy
Tháng 3/2023, thị trường chứng khoán tiếp tục đón nhận nhiều thông tin kém tích cực, từ sự kiện đáo hạn trái phiếu, một số doanh nghiệp mất khả năng trả nợ, đến động thái “quay xe” của nhà đầu tư nước ngoài, nhưng chỉ số VN-Index tính đến ngày 8/3 đạt 1.049,18 điểm, tăng 2,4% so với cuối tháng 2.
Trước đó, tháng 2 không có nhiều cơ hội cho nhà đầu tư khi VN-Index đóng cửa tại 1.024,68 điểm, giảm 7,8% so với cuối tháng 1. Tất cả các nhóm ngành đều giảm điểm, ngoại trừ ngành năng lượng tăng 0,4%.
Một trong những yếu tố bên ngoài dự kiến sẽ tác động lên diễn biến của VN-Index thời gian tới là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) được dự báo nâng lãi suất thêm ít nhất 0,25% sau cuộc họp ngày 16/3/2023. Đáng lưu ý, dữ liệu lạm phát tháng 2/2023 của Mỹ cho thấy dấu hiệu tăng cao trở lại, khiến con đường đến mục tiêu lạm phát 2% trở nên xa hơn (chỉ số CPI tháng 2 tăng 7,9%, mức cao nhất kể từ tháng 1/1982 và là tháng thứ 5 liên tiếp ở trên ngưỡng 6%), dẫn đến Fed được nhìn nhận sẽ có thêm 3 - 5 lần tăng lãi suất cho đến cuối năm 2023.
Trong nước, các động thái chính sách với thị trường bất động sản hiện chưa đủ tích cực để giữ tâm lý đầu tư trên thị trường chứng khoán ổn định. Các báo cáo về việc không ít tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp không đủ khả năng thanh toán đã tác động tiêu cực lên tâm lý nhà đầu tư. Giá trị giao dịch bình quân trên HOSE trong những phiên gần đây đạt chưa tới 10.000 tỷ đồng/phiên, giảm 10% so với mức trung bình tháng 2/2023 và chạm mức thấp nhất 25 tháng qua.
Dù vậy, VN-Index dao động lên xuống, không có hiện tượng bán tháo, thị trường vẫn có thể giữ được nhịp. Điều này cho thấy, các thông tin xấu dường như đã được phản ánh vào thị trường trong giai đoạn trước, còn bây giờ là sự tích lũy để chờ các thông tin tích cực xuất hiện trong thời gian tới.
Thông tin được kỳ vọng hiện nay là dòng vốn ngoại. Tuần đầu tháng 2/2023, khối ngoại bán ròng 640 tỷ đồng, sau khi mua ròng với giá trị lớn trong 3 tháng trước đó. Tuy nhiên, dòng vốn từ các quỹ ETF tiếp tục chảy mạnh vào thị trường chứng khoán. Các quỹ ETF nước ngoài giải ngân 73 triệu USD, các quỹ ETF trong nước mua ròng 3,6 triệu USD.
Kế hoạch giải ngân mới của các quỹ ETF đang được thị trường đón đợi. Theo đó, thị trường kỳ vọng vào đợt giải ngân mới của Fubon FTSE Vietnam ETF (quỹ này vừa tăng vốn), sau đó là của VanEck Vietnam ETF (thay đổi chỉ số tham chiếu từ ngày 17/3/2023, qua đó nâng tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục từ 80% lên 100%). Trong bối cảnh thanh khoản thấp như hiện tại, dòng tiền từ các quỹ ngoại sẽ là yếu tố tác động tích cực.
Tìm cơ hội ở cổ phiếu dẫn dắt
Với kỳ vọng dòng tiền từ các quỹ ETF đổ vào thị trường chứng khoán Việt Nam và bối cảnh thị trường thanh khoản thấp, dòng tiền nhiều khả năng sẽ tập trung vào những cổ phiếu dẫn dắt thị trường. Đó là những cổ phiếu kháng cự lại đà giảm của chỉ số chung, tích lũy chặt hoặc ghi nhận các tín hiệu cho thấy dòng tiền đang gom mua, đợi thị trường hồi phục.
Thị trường dần xuất hiện các cổ phiếu có dấu hiệu tạo nền tích lũy, chờ đợi tin tốt để bật dậy.
Khi thị trường điều chỉnh, “siêu” cổ phiếu là những cổ phiếu kháng cự tốt nhất xu hướng giảm. Hiểu một cách đơn giản, nếu thị trường giảm 10%, thì nhiều cổ phiếu có mức giảm 20 - 25% và nhóm cổ phiếu mạnh là nhóm giảm ít hơn mức này, thậm chí chỉ giảm ngang với thị trường.
Nhóm cổ phiếu dẫn dắt sẽ nhanh chóng xây dựng nền giá trong khi thị trường chung còn điều chỉnh. Cổ phiếu dẫn dắt thường tạo đáy trước thị trường chung và ngược lại, đó là những cái tên đầu tiên bứt phá, thiết lập đỉnh mới, trong khi chỉ số chung mới bắt đầu tăng được một đoạn từ đáy. Lúc này, điều kiện thị trường chung vẫn có vẻ ảm đạm, với phần lớn các nhà đầu tư và thông tin nghiêng về phía tiêu cực hoặc thận trọng. Nhưng cuối cùng, xu hướng tăng giá lan rộng ra nhiều cổ phiếu, đẩy chỉ số thị trường chung tăng giá.
Bằng cách quan sát những cổ phiếu dẫn dắt, nhà đầu tư có thể tìm ra các cổ phiếu tốt nhất lúc thị trường tạo đáy, chẳng hạn nhóm đầu ngành thép như HPG, NKG, HSG, nhóm ngân hàng với STB, BID, nhóm đầu tư công với VCG, KSB...
Nhìn lại thị trường đầu tháng 2/2023, VN-Index điều chỉnh từ vùng 1.120 điểm và liên tục tạo các đáy và đỉnh thấp hơn, giảm về gần 1.000 điểm. Thị trường tràn ngập tin xấu, nhưng các cổ phiếu dẫn dắt không điều chỉnh mạnh, mà đi ngang, hình thành nền giá với biên độ thấp.
Trong lúc thị trường tạo đáy, những cổ phiếu dẫn dắt thị trường thực sự có mối tương quan thấp với thị trường chung và thường hành động giống như con sói đơn độc trong giai đoạn tăng giá mạnh nhất. Chúng thường di chuyển theo nhóm ngành, những ngành đang có chất xúc tác mạnh hoặc có bối cảnh vĩ mô mạnh mẽ. Trong bối cảnh hiện tại, đó là nhóm đầu tư công, với câu chuyện đẩy mạnh giải ngân. Nhiều nhà đầu tư e ngại khi thấy giá cổ phiếu trước đó tăng nóng, nhưng đây chính là nghịch lý trong thị trường chứng khoán.
Nghịch lý này được William J. O’Neil phát biểu sau khi nghiên cứu hơn những cổ phiếu thành công vang dội nhất lịch sử, hơn 600 công ty thành công nhất trong lịch sử chứng khoán Mỹ: “Cổ phiếu nào trông có vẻ đắt và rủi ro đối với phần lớn các nhà đầu tư cuối cùng sẽ tiếp tục tăng cao hơn nữa và cổ phiếu nào trông có vẻ thấp và rẻ cuối cùng lại giảm sâu hơn nữa”.
Trong thực tế, các cổ phiếu dẫn dắt luôn trông có vẻ quá cao hoặc quá đắt đỏ đối với hầu hết nhà đầu tư. Các cổ phiếu dẫn dắt thị trường là những cổ phiếu tạo điểm phá vỡ và thoát ra khỏi nền giá, thiết lập đỉnh 52 tuần, trong khi thị trường chỉ mới bắt đầu chuyển sang tăng giá.
“Phù thủy” chứng khoán Mark Minervini nói: “Hơn 90% siêu cổ phiếu sớm thoát ra khỏi nền giá và thiết lập đỉnh cao mới trong khi thị trường chung vẫn còn đang điều chỉnh. Mấu chốt của chúng ta là phải thường xuyên nghiên cứu, theo dõi các nhóm ngành ngay cả khi thị trường đang giảm giá. Có như vậy, khi thị trường tăng giá trở lại, chúng ta sẽ kịp thời chớp lấy thời cơ”.
