Hầu như trong toàn bộ thời gian kể từ khi chiến dịch mua tài sản bắt đầu hồi mùa thu năm ngoái, lúc nào cũng có quan chức Fed bày tỏ sự nghi ngờ đối với những lợi ích kinh tế có được, đồng thời băn khoăn về hậu quả của cách tiếp cận chính sách chưa từng có này.
Đến nay, những sự thật gồm tỷ lệ thất nghiệp cao và tăng trưởng chậm đã đè nặng lên mối băn khoăn đó, trong khi Fed vẫn tiếp tục bơm vào thị trường tài chính thêm 85 tỷ USD mỗi tháng.
Các nhà phân tích nhìn chung dự đoán, Ủy ban hoạch định chính sách của Fed, họp đêm qua và đêm nay (giờ Việt Nam), sẽ thêm một lần trì hoãn việc thay đổi chương trình nới lỏng định lượng, cho dù có liên tiếp các dữ liệu kinh tế mạnh hơn gần đây.
Tuy nhiên, ngay cả những quan chức ủng hộ chương trình mua trái phiếu cũng đồng ý rằng, Fed nên thu về dần chương trình này và tập trung kích thích nền kinh tế bằng các công cụ khác. Vấn đề chỉ là thời gian.
Đường đi nước bước của kế hoạch rút lui cũng đang trở nên rõ ràng. Gần đây, Fed có xu hướng sử dụng chính sách “thông điệp miệng” hơn là “động chân động tay”. Ngân hàng Trung ương đang cố gắng giảm chi phí đi vay cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng bằng cách tuyên bố sẽ giữ lãi suất ngắn hạn gần bằng không.
“Chúng tôi đã tìm cách nới lỏng thêm các điều kiện về tài chính và cung cấp động lực bổ sung cho sự phục hồi của nền kinh tế”, ông Ben Bernanke, Chủ tịch Fed đương nhiệm, nói hôm thứ Hai, tại một lễ kỷ niệm 100 năm của Fed. “Và cách mà chúng tôi làm là truyền thông về lộ trình lãi suất trong tương lai cũng như xu hướng diễn tiến của bảng cân đối của mình”.
Nhưng có rất nhiều người hoài nghi về biện pháp mới của Fed. Stanley Fischer, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Israel và là ứng viên hàng đầu cho vị trí Phó chủ tịch Fed nhiệm kỳ tới, nói rằng, những phản ứng của công chúng gần đây cho thấy, tác dụng của biện pháp “thông điệp chính sách” là không đúng thực tế, do tương lai là không thể đoán định, và vì thế, các nhà đầu tư sẽ trừ hao các dự đoán của Fed.
Adam S. Posen, Chủ tịch Viện kinh tế quốc tế Peterson đưa ra nhận xét tương tự, cho rằng, hoạt động mua trái phiếu có tác dụng kích thích kinh tế hơn là các thông điệp chính sách. Các nhà đầu tư quan tâm đến hành động của Fed hơn là những lời nói.
Ông Bernanke và các đồng nghiệp của mình nói rằng, chương trình mua trái phiếu sẽ sớm đạt được mục đích của mình. Trong khi giới học thuật còn đang đau đầu để phân định tác dụng của chính sách này thì các quan chức Fed quả quyết rằng, nó đã giúp hạ chi phí đi vay trên nhiều lĩnh vực, qua đó làm tăng doanh số bán xe hơi và các hàng hóa tiêu dùng khác, góp phần gia tăng tốc độ tạo việc làm.
Nhưng những tác dụng này đã bắt đầu giảm bớt. Đó là nhận định của chính một số quan chức Fed.
“Điểm mấu chốt là tác dụng đang giảm bớt đó sẽ rốt cuộc ảnh hưởng trở lại chiến dịch mua trái phiếu, cả về mục đích lẫn tác dụng ban đầu”, Quỹ Tiền tệ Quốc tế kết luận trong một phân tích từ hồi tháng 4. Tổ chức này khuyên rằng, “các nhà hoạch định chính sách cần hoặc chấp nhận tác dụng giảm dần đó, hoặc thông qua các cách tiếp cận khác”.
Cũng có ý kiến phản đối nhận định đó, chẳng hạn như của Chủ tịch Fed ở St. Louis, ông James Bullard. Trong một cuộc phỏng vấn của Truyền hình Bloomberg tháng trước, ông này đưa ra ví dụ minh họa: “Nếu bạn hạ lãi suất từ 5% xuống 4%, sau đó giảm tiếp từ 4% xuống 3%, bạn có thể sẽ không nói rằng, 100 điểm cơ bản giảm lần sau ít hiệu quả hơn 100 điểm giảm đầu tiên. Và tôi không nghĩ chúng ta nên nói như vậy về gói QE”.
Liên quan phán đoán gói QE sẽ bị cắt giảm sớm hay muộn, Peter R. Fisher, Giám đốc cao cấp của BlackRock Investment Institute lại có cách nhìn đặc biệt. Theo Fisher, vấn đề là “Fed hết thứ để mua rồi”. Fisher ước tính, nếu tiếp tục duy trì tốc độ mua tài sản như hiện nay, Fed có thể sẽ sớm phải mua tất cả các trái phiếu mà Kho bạc phát hành mới cũng như những trái phiếu có thế chấp khác.
“Bởi vậy, hãy nghĩ đến khả năng Fed sẽ cắt gói QE sớm”, Fisher kết luận.
>>Cắt gói QE: Mức đồng thuận mới của Fed
