Ngành thép méo mặt với dư cung

2018, năm của nhiều bất lợi

Ðánh giá của Tổng công ty Thép Việt Nam tại Hội nghị tổng kết nhiệm vụ năm 2018 cho thấy, mặc dù nhu cầu thép trên thị trường thế giới năm qua duy trì đà tăng trưởng tốt, nhưng nguồn cung thép tăng mạnh so với cầu là yếu tố chính khiến ngành thép gặp nhiều khó khăn.

Tại thị trường trong nước, dù có sự tăng trưởng khá về sản lượng, nhưng hiệu quả sản xuất của nhiều nhà máy vẫn ở mức thấp. Nhiều doanh nghiệp thép, đặc biệt là các nhà máy cán thép thuần túy gặp khó khăn do chi phí phôi thép đầu vào tăng cao, trong khi giá thép thành phẩm không tăng tương ứng; đồng thời, tình trạng cung vượt cầu vẫn tiếp diễn dẫn tới sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà sản xuất nhằm duy trì thị phần.

Ông Nguyễn Ngọc Diệp, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam (VNSteel) cho biết, diễn biến giá và tình hình cạnh tranh trên thị trường thép thế giới và nội địa gần đây rất phức tạp. Giá thép dao động nhẹ trong nửa đầu năm 2018 và có xu hướng giảm mạnh về cuối năm 2018, kéo sang đầu năm 2019.

“Xu hướng giá thép trong thời gian tới vẫn chưa rõ ràng và bị chi phối nhiều bởi các căng thẳng kinh tế, thương mại trên thế giới. Trong khi đó, giá thép xây dựng trong nước diễn biến không thuận do sự gia tăng sản lượng của các nhà sản xuất thép trong nước làm thay đổi cán cân cung - cầu thị trường so với trước đây”, ông Diệp nhận định.

Bên cạnh đó, theo các doanh nghiệp, một yếu tố tác động mạnh tới thị trường thép trong nước là chính sách tăng thuế nhập khẩu của Mỹ và các nước châu Âu đã khiến xuất khẩu thép của các doanh nghiệp rơi vào tình trạng ngưng trệ.

Ngoài ra, gần đây, các chính sách nhập khẩu phế liệu của nhà nước thay đổi theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sản xuất phôi thép đẩy mạnh việc mua nguyên liệu nội địa bù đắp thiếu hụt khiến thị trường đảo chiều cũng là những yếu tố làm cho thị trường khó khăn.

Theo ông Phạm Công Thảo, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel), thị trường thép dẹt năm 2018 đặc biệt gặp khó khăn. Giá nguyên liệu luôn duy trì ở mức cao và chỉ giảm vào những tháng cuối năm khiến chi phí sản xuất tăng cao.

“Tại thị trường trong nước, tôn sau mạ và thép cán nguộn (CRC) cung vượt cầu quá cao. Ngoài ra, nhiều nhà sản xuất mới cũng gia nhập thị trường dẫn tới tình trạng cạnh tranh giảm giá để giành thị trường, đặc biệt có tình trạng nhà sản xuất gặp khó khăn về tài chính chấp nhận bán hàng bằng mọi giá khiến giá liên tục giảm, ảnh hưởng tiêu cực đến giá bán của doanh nghiệp và kéo lợi nhuận sụt giảm”, ông Thảo cho hay. 

Hiệu quả sụt giảm mạnh

Trong điều kiện này, sản lượng tiêu thụ của các mặt hàng thép cán nguội, tôn mạ, ống thép của các doanh nghiệp thuộc VNSteel đều giảm so với cùng kỳ, khiến hiệu quả sản xuất - kinh doanh của phần lớn doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Thép khá thấp, thậm chí có doanh nghiệp rơi vào tình trạng liên tục thua lỗ.  

Trong lĩnh vực sản xuất phôi thép, theo ông Thảo, nửa đầu năm 2018, giá phôi duy trì ở mức cao nên các doanh nghiệp luyện và cán thép thuận lợi hơn, nhưng tình hình thay đổi từ đầu quý III khi Formosa bắt đầu cung cấp phôi thép ra thị trường. Nguồn cung phôi lớn, giá phôi liên tục giảm, việc tiêu thụ đối với các nhà máy chuyên luyện phôi của VNSteel gặp nhiều khó khăn. Phần lớn doanh nghiệp luyện phôi của Tổng công ty đều giảm sản lượng, hiệu quả kinh doanh theo đó sụt giảm.

Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất - kinh doanh năm 2018 của VNSteel cho thấy, mặt hàng thép cán nguội tiêu thụ đạt 396.000 tấn, bằng 84% kế hoạch, giảm 34% so với cùng kỳ. Sản lượng gia công của Công ty Thép tấm lá Phú Mỹ và Thép tấm lá Thống Nhất sụt giảm tới 56 - 75% so với cùng kỳ. Mặt hàng tôn mạ, tiêu thụ cũng chỉ đạt 97% kế hoạch, sản lượng của Công ty Tôn mạ Thăng Long và Tôn Phương Nam đều giảm so với năm trước.

Tương tự, mặt hàng ống thép giảm 14% so với cùng kỳ và thấp hơn so với kế hoạch gần 20%, trong đó Công ty Vinapipe là đơn vị sản xuất chính cũng giảm mạnh sản lượng và lợi nhuận trong năm 2018.

Ðiểm sáng trong ngành là lĩnh vực sản xuất - kinh doanh kim khí, với tổng lượng tiêu thụ năm 2018 đạt kế hoạch và tăng so với cùng kỳ. Tổng doanh thu đạt 3.827 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2017 và lợi nhuận đạt 120 tỷ đồng, tăng gấp 2,5 lần so với kế hoạch năm, Công ty Kim khí TP.HCM được đánh giá là một trong những đơn vị thành viên có sản lượng tiêu thụ cao và hiệu quả kinh doanh tốt nhất nhờ kiểm soát tồn kho và nắm bắt cơ hội biến động giá sản phẩm trong năm. 

2019, dư cung còn căng thẳng hơn

Dự báo về xu hướng thị trường thép trong năm 2019, ông Nguyễn Ðình Phúc, Tổng giám đốc VNSteel cho rằng, có thể khó khăn hơn so với năm 2018.

“Tình trạng cung vượt cầu tiếp tục gia tăng khi Formosa, Hòa Phát và nhiều dự án mới đi vào hoạt động trong năm 2019, dẫn tới cuộc chiến về giá để giành thị phần ngày càng khốc liệt, đặc biệt ngành thép dẹt sẽ ngày càng khó khăn hơn”, ông Phúc nhận định.

Tình trạng cung vượt cầu sẽ mở rộng sang hầu hết cơ cấu các sản phẩm lĩnh vực sản xuất thép bao gồm phôi thép, thép xây dựng, thép cán nguộn, tôn mạ và tiếp tục giá tăng cạnh tranh về giá tới đây sẽ là yếu tố chính trên thị trường. Với các yếu tố không mấy lạc quan này, dù không muốn song Tổng công Thép cũng phải thẳng thắn nhìn nhận khả năng khó khăn và tiếp tục sụt giảm trong hoạt động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất thép dài và thép dẹt trong năm nay. 

Bên cạnh đó, thị trường thế giới có xu hướng ngày càng gia tăng chính sách bảo hộ, căng thăng thương mại Mỹ - Trung diễn biến phức tạp, giá nguyên liệu tiếp tục bất ổn với xu hướng giảm cũng ảnh hưởng tới tình hình sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất thép nói chung.

Theo đánh giá của Bộ Công thương, xu hướng bảo hộ thương mại và hàng rào phi thuế quan ngày càng gia tăng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến ngành thép. Việc áp các mức thuế chống bán phá giá từ các thị trường nhập khẩu thép lớn như Mỹ, Canada, EU, Indonesia, Thái Lan, Ấn Ðộ sẽ khiến cho xuất khẩu thép của Việt Nam tiếp tục khó khăn.

Trong khi đó, nhu cầu thép trong nước vẫn chưa có tín hiệu tích cực khi nhiều dự án đầu tư công tạm dừng chưa biết đến bao giờ mới triển khai lại. Thị trường bất động sản trầm lắng đang là nỗi lo ngại lớn tiếp tục đeo bám các doanh nghiệp thép trong năm nay.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp thép cũng đang lo ngại trước diễn biến lãi suất, tỷ giá tiếp tục xu hướng tăng khiến chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng cao. Khả năng một số đơn vị mất cân đối tài chính có thể bị siết tín dụng đối với các doanh nghiệp cán nguội và tôn mạ khó khăn sẽ tác động toái toàn ngành thép.

Trong bối cảnh này, để duy trì và ổn định sản xuất, VNSteel nhấn mạnh sẽ chỉ tập trung đầu tư các dự án thực sự cần thiết, đầu tư chiều sâu phục vụ sản xuất - kinh doanh trên cơ sở đảm bảo nguồn vốn. Ngoài ra, đại diện lãnh đạo VNSteel cũng kiến nghị Chính phủ tập trung nguồn lực thực hiện xử lý những tồn tại của 2 dự án VTM và TISCO giai đoạn 2, vốn là 2 dự án thua lỗ của ngành công thương, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu, thoái vốn để tập trung cho các lĩnh vực sản xuất - kinh doanh chính có hiệu quả cao. 

Hiếu Minh