Thế chấp, bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất là một trong những hình thức bảo đảm tiền vay chủ yếu của các ngân hàng, đồng thời cũng là một vấn đề pháp lý phức tạp
Theo đơn khởi kiện của VPBank, năm 2011, CTCP Sản xuất Thương mại Bao bì CND (sau đây gọi tắt là Công ty CND) - đại diện là ông Nguyễn Chí Dũng, ký 2 hợp đồng tín dụng vay vốn VPBank số tiền 3 tỷ đồng, giải ngân theo 2 khế ước. Mục đích vay vốn nhằm thanh toán tiền mua nguyên vật liệu. Thời hạn vay mỗi hợp đồng là 6 tháng, lãi suất 24 - 25%/năm, điều chỉnh định kỳ 3 tháng/lần. Mức điều chỉnh bằng lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng bậc thang thấp nhất Ngân hàng đang áp dụng tại thời điểm đó cộng biên độ 11,5%/năm. Phạt chậm trả lãi bằng 0,05%/ngày tính trên số tiền lãi chậm trả.
Tài sản đảm bảo cho khoản vay trên là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đứng tên ông Nguyễn Doãn Thạc và bà Nguyễn Thị Thủy (ở quận Hoàng Mai, Hà Nội) và nhà đất đứng tên ông Nguyễn Bích Long và bà Nguyễn Thị phương (ở quận Thanh Xuân, Hà Nội). Việc thế chấp đã được công chứng tại Văn phòng Công chứng số 1, TP. Hà Nội và đăng ký giao dịch bảo đảm tại Văn phòng Đăng ký nhà đất theo đúng quy định của pháp luật.
Sau khi vay vốn tại VPBank, ông Dũng do liên quan tới một vụ án hình sự nên đã bị Cơ quan công an bắt tạm giam. Để Công ty có cơ sở tiếp tục hoạt động, các cổ đông của Công ty CND đã quyết định bầu bà Vũ Thị Tâm làm giám đốc Công ty.
Quá trình thực hiện hợp đồng, Công ty CND vi phạm nghĩa vụ trả nợ nên khoản vay đã chuyển sang quá hạn. Tính đến năm 2012, Công ty mới thanh toán 53,8 triệu đồng nợ lãi. Năm 2015, dư nợ 2 hợp đồng là nợ gốc 3 tỷ đồng, nợ lãi và phạt chậm trả là 5,6 tỷ đồng. Sau khi chuyển nợ quá hạn, VPBank đã nhiều lần làm việc với người đại diện của Công ty CND cũng như bên chủ tài sản thế chấp, yêu cầu trả nợ, tuy nhiên các bên liên quan đều không hợp tác. Do đó, VPBank tiến hành khởi kiện, đòi nợ tổng cộng 8,6 tỷ đồng.
Tòa án nhân dân quận Hà Đông xét xử sơ thẩm, nhận định việc ký kết hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp là hoàn toàn tự nguyện, không ai ép buộc ai và đã được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, do đó chấp nhận toàn bộ nội dung khởi kiện của VPBank. Tòa tuyên án, trong trường hợp bị đơn không thanh toán đầy đủ số nợ, Ngân hàng có quyền đề nghị cơ quan thi hành án phát mại tài sản thế chấp, thu hồi nợ.
Sau phiên tòa trên, những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan kháng cáo toàn bộ bản án. Cụ thể, ông Nguyễn Doãn Thạc, bà Nguyễn Thị Thủy, ông Nguyễn Bích Long, bà Nguyễn Thị Phương xác nhận có ký hợp đồng thế chấp, nhưng chỉ bảo lãnh cho khoản vay 400 triệu đồng. Liên quan đến việc này, cựu Giám đốc Công ty CND thừa nhận đã dùng tài sản của 2 gia đình trên để vay vốn VPBank, sau đó Công ty cho một số người khác vay lại.
Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đã xét xử phúc thẩm vụ án trên. Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm nhận thấy, người đại diện theo pháp luật của Công ty CND chưa rõ ràng. Tòa án cấp sơ thẩm xác định bà Vũ Thị Tâm là Giám đốc Công ty. Tuy nhiên, bà Tâm lại trình bày, bà vào làm việc tại Công ty CND từ tháng 5/2003, làm qua nhiều vị trí như thủ quỹ, kế toán và khẳng định, bà không phải là Giám đốc Công ty.
Ngoài ra, cấp sơ thẩm đưa những người có nghĩa vụ, quyền lợi liên quan và tiến hành hòa giải vào tháng 7/2015, tại buổi hòa giải này, một số người vắng mặt nhưng tòa án không tiến hành hòa giải lần thứ hai và ngày 11/11/2015, Tòa án nhân dân quận Hà Đông đưa vụ án ra xét xử, như vậy là trái quy định của Luật tố tụng Dân sự.
Với nhiều điểm thiếu sót không thể giải quyết tại cấp phúc thẩm, Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đã tuyên hủy bản án trên.
Báo Đầu tư Chứng khoán sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc về vụ kiện khi có diễn biến mới.
