Nga đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ lịch sử sau khi Bộ Tài chính Mỹ vào ngày 25/5 quyết định không thực hiện gia hạn khi thời gian miễn trừ hết hiệu lực. Trước đó, trong thời gian miễn trừ đã cho phép Nga xử lý các khoản thanh toán cho các trái chủ nước ngoài bằng đô la thông qua các ngân hàng Mỹ và quốc tế, và do đó tránh được tình trạng vỡ nợ.
Vào thứ Sáu (3/6), Bộ Tài chính Nga đã chuyển 100 triệu USD thanh toán lãi trái phiếu đối với hai trái phiếu Euro bằng đồng rúp đến các nhà định cư trong nước của mình, nhưng trừ khi số tiền tìm được đến tài khoản ngân hàng của các trái chủ ở nước ngoài, nó vẫn có thể được coi là một khoản vỡ nợ.
Các khoản thanh toán có thời gian ân hạn 30 ngày, sau đó Nga có thể được tuyên bố là vỡ nợ ngoại tệ, mặc dù Điện Kremlin tuyên bố có nhiều tiền mặt để thanh toán. Đây là một tình huống chưa từng có đối với một nền kinh tế lớn.
Các khoản thanh toán 2 tỷ USD sẽ đến hạn trước cuối năm nay, mặc dù một số trái phiếu phát hành sau năm 2014 được phép thanh toán bằng đồng rúp hoặc các loại tiền tệ thay thế khác.
Hôm thứ Hai (6/6), Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov đã nói với tờ báo Nga Vedomosti rằng, Moscow sẽ tiếp tục thanh toán các khoản nợ nước ngoài bằng đồng rúp, nhưng các chủ sở hữu đồng euro nước ngoài sẽ cần phải mở tài khoản đồng rúp và ngoại tệ cứng với các ngân hàng Nga để nhận thanh toán.
“Như sẽ xảy ra với việc thanh toán khí đốt bằng đồng rúp, chúng tôi được ghi có bằng ngoại tệ, tại đây nó sẽ được đổi lấy đồng rúp thay mặt người mua khí đốt, và đây là cách thanh toán diễn ra”, ông cho biết.
Cơ chế giải quyết sẽ hoạt động theo cách tương tự, nhưng theo hướng ngược lại và sẽ được chuyển qua Trung tâm Lưu ký Thanh toán Quốc gia (NSD) của Nga. Không giống như các tổ chức tài chính lớn khác của Nga, NSD hiện không phải chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Tuy nhiên, Liên minh châu Âu hôm 3/6 đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với NSD, nhằm xử lý các khoản thanh toán trái phiếu và làm phức tạp thêm vấn đề đối với Nga.
Liệu đây có phải là biện pháp cứu cánh cuối cùng?
Timothy Ash, chiến lược gia cấp cao về nợ công của thị trường mới nổi tại BlueBay Asset Management cho rằng, các nhà đầu tư nước ngoài khó có thể chấp nhận yêu cầu của Moscow về việc mở tài khoản ở Nga.
“Họ sẽ không làm tổn hại danh tiếng của mình hoặc tự tạo cho mình những rủi ro tuân thủ bằng cách thực hiện quy trình này với giá vài trăm triệu đô la. Họ không muốn bị bắt bởi các lệnh trừng phạt thứ cấp từ Mỹ”, ông cho biết.
“Bằng cách này hay cách khác, các biện pháp sẽ cạn kiệt đối với Nga”, ông nói và cho biết thêm rằng trên thực tế, Nga có thể đã bị vỡ nợ, vì hai khoản thanh toán cho trái phiếu mệnh giá bằng đồng rúp vào đầu tháng 3 vẫn chưa tiếp cận trái chủ.
Ngoài ra, còn có những câu hỏi đặt ra là làm cách nào để các nhà đầu tư nước ngoài, dù là cá nhân hay tổ chức sẽ mở tài khoản với các ngân hàng Nga trước các lệnh trừng phạt hiện tại, hoặc làm thế nào để các khoản tiền được giữ tại bất kỳ tổ chức tài chính nào của Nga có thể được hồi hương mà không vi phạm các lệnh trừng phạt. Trái chủ có thể không muốn nắm lấy cơ hội đó và muốn tuân thủ các quy tắc trừng phạt trong khi thực hiện các thủ tục pháp lý vỡ nợ.
“Thông thường, cần có sự đồng ý của trái chủ để thực hiện bất kỳ thay đổi nào đối với thời gian, địa điểm hoặc cách thức thanh toán, vì vậy những chủ sở hữu không tham gia vẫn có thể có các khiếu nại tiềm năng”, Adam Solowsky, đối tác trong nhóm ngành tài chính tại công ty luật quốc tế Reed Smith cho biết.
Ảnh hưởng lây lan?
Khi được hỏi liệu có ảnh hưởng lây lan rộng hơn nếu Nga cuối cùng bị tuyên bố vỡ nợ hay không, chiến lược gia Timothy Ash cho biết, tác động sẽ hạn chế so với cuộc khủng hoảng tài chính Nga năm 1998.
“Vào năm 1998, có 60 tỷ USD trái phiếu trên thị trường GKO (trái phiếu chính phủ không lãi suất ngắn hạn của Nga) và có lẽ cũng tương tự trên thị trường nợ nước ngoài, vì vậy đó là một sự kiện lớn hơn", ông cho biết.
Một khi Nga rơi vào tình trạng vỡ nợ, nó có thể vẫn ở đó trong một thời gian dài. Đó là do bản chất của các lệnh trừng phạt và việc thiếu một giải pháp khẩn cấp để giải quyết căng thẳng ở Ukraine.
“Mặc dù họ không bị vỡ nợ, nhưng có khả năng ai đó cho họ vay, như Trung Quốc. Khi chúng ở chế độ vỡ nợ, nó sẽ thay đổi mọi thứ”, chiến lược gia Timothy Ash cho biết.
