Ảnh internet
Trong Báo cáo ghi nhận về thị trường lao động tại Việt Nam 4 tháng đầu năm 2023, Navigos Group phân tích dựa trên dữ liệu tin tuyển dụng trong 4 tháng đầu năm 2019 (trước Covid-19), 4 tháng đầu năm 2022 (sau Covid-19) và 4 tháng đầu năm 2023 để cung cấp thông tin chi tiết về bối cảnh lao động ở Việt Nam.
Theo Navigos Group, nhu cầu tuyển dụng của các ngành trong 4 tháng đầu năm 2023 giảm trung bình 18% so với thời điểm trước dịch và giảm trung bình 16% so với thời điểm phục hồi sau dịch (năm 2022).
Công nghệ thông tin sụt giảm 20% về nhu cầu tuyển dụng
Du lịch/Nhà hàng/Khách sạn được xem là lĩnh vực chịu ảnh hưởng sâu sắc từ đại dịch Covid-19. Cụ thể, 4 tháng đầu năm 2022, nhu cầu tuyển dụng nhân sự của lĩnh vực Du lịch/Nhà hàng/Khách sạn giảm sâu đến 55% so với thời điểm bình ổn trước dịch, dù 2022 là năm thị trường phục hồi mạnh mẽ sau dịch. Năm 2023, dưới tác động tiếp tục của suy thoái kinh tế, nhưng nhu cầu tuyển dụng ngành này lại có sự tăng nhẹ khi chỉ còn giảm 43%, trong khi năm 2022 giảm 55%.
Trong lĩnh vực Dệt may & Da giày, số liệu của năm 2022 cho thấy dù đang trên đà phục hồi chung của thị trường, nhưng nhu cầu tuyển dụng lao động của ngành vẫn còn kém hơn thời điểm thị trường bình ổn, với chênh lệch là 18%.
Sang năm 2023, đối mặt với những biến động trên thị trường thế giới, Dệt may & Da giày chịu tác động trực tiếp khi là những ngành xuất khẩu lớn của Việt Nam. Nhu cầu về lao động của lĩnh vực sụt giảm đến 39%, chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, lạm phát tại các thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế đều tăng cao tác động lên sức mua, đơn hàng và đơn giá của doanh nghiệp đều sụt giảm.
Với lĩnh vực Bất động sản, đầu năm 2022 đã phát triển mạnh mẽ khi trở thành một kênh đầu tư sôi động, có khả năng sinh lợi lớn sau thời gian dài cả nước bị phong tỏa bởi dịch Covid-19. Sự phát triển này được ghi nhận qua nhu cầu tuyển dụng nhân sự vào 4 tháng đầu năm 2022 tăng trưởng 19% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19.
Tuy nhiên, sau đó nhu cầu tuyển dụng của nhóm ngành Xây dựng & Bất động sản đối mặt với tình trạng sụt giảm đáng kể lên đến 34% vào đầu năm 2023, đến từ tác động của các chính sách nhà nước ban hành khoảng giữa cuối quý II/2022, thắt chặt về tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp, cùng những biến động kinh tế toàn cầu.
Với lĩnh vực Thu mua/Vật tư/Cung vận, nhu cầu tuyển dụng lao động của 4 tháng đầu năm 2022 thấp hơn 3% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19, cho thấy sự giảm nhẹ của nhóm ngành này sau dịch. Tuy nhiên, vào đầu năm 2023, lĩnh vực này lại ghi nhận giảm sút 25% về nhu cầu lao động so với thời điểm được xem là bình ổn của thị trường vào năm 2019. Tình trạng suy giảm này được xem là không đứng ngoài xu hướng suy thoái kinh tế của thị trường, do ảnh hưởng từ biến động trên thế giới và trong nước.
Trong khi đó, Công nghệ thông tin luôn được xem là xu hướng của toàn thế giới, dẫn đến nhu cầu về lao động rất cao và luôn trong tình trạng “cung không đủ cầu”.
Giai đoạn giãn cách xã hội của đại dịch là thời điểm bùng nổ phát triển của ngành Công nghệ thông tin nói chung, cũng như các nền tảng mua sắm, dịch vụ trực tuyến nói riêng. Vì thế, nhu cầu về nguồn nhân lực lĩnh vực số cũng từ đó có sự tăng trưởng. Cụ thể, vào thời điểm bình ổn sau dịch, nhu cầu tuyển dụng lĩnh vực Công nghệ thông tin tăng trưởng với mức 10% so với giai đoạn trước dịch.
Tuy nhiên, khi thị trường Việt Nam trải qua ảnh hưởng của suy thoái từ biến động kinh tế thế giới vào năm 2022 đến nay, Navigos Group ghi nhận sự sụt giảm 20% về nhu cầu tuyển dụng của lĩnh vực này so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19. Đây được xem là điểm khác biệt so với xu hướng vốn có của ngành Công nghệ thông tin trước đây.
Lĩnh vực Xuất - Nhập khẩu đã ghi nhận sự giảm nhẹ về nhu cầu tuyển dụng nhân sự là 1% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch. Đến giai đoạn 4 tháng đầu năm 2023, lĩnh vực này lại ghi nhận sự giảm sút lên đến 18% theo tình hình suy thoái chung của kinh tế thị trường.
Theo số liệu của Bộ Công Thương, trong quý I/2023, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa giảm 11,9% so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt sụt giảm mạnh ở hầu hết các nhóm hàng chủ lực như điện thoại và linh kiện; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; dệt may; gỗ và sản phẩm gỗ…
Liên quan đến lĩnh vực Vận tải & Logistics đã có sự phục hồi tích cực sau Covid-19 với nhu cầu tuyển dụng của 4 tháng đầu năm 2022 tăng trưởng 5% so với mức bình ổn của cùng kỳ trước dịch. Tình trạng sụt giảm lên tới 22% về nhu cầu tuyển dụng của lĩnh vực Vận tải & Logistics ghi nhận ở giai đoạn tiếp theo vào đầu năm 2023 đến từ ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, tác động đáng kể lên các đơn hàng xuất nhập khẩu chính ngạch, trực tiếp làm giảm nhu cầu vận tải hàng hải.
Tuyển dụng trong lĩnh vực Ngân hàng & Dịch vụ tài chính chững lại
Sự tăng trưởng nói chung về nhu cầu tuyển dụng của lĩnh vực Ngân hàng/ Dịch vụ tài chính đến từ xu hướng toàn ngành về chuyển đổi số, phát triển ngân hàng bán lẻ, tăng thu nhập dịch vụ, đa dạng hệ sinh thái và bùng nổ xu hướng đầu tư trên các kênh điện tử. Cụ thể hơn, thị trường chứng khoán có đà tăng trưởng tốt từ năm 2019 đến quý I/2022, thậm chí đạt đỉnh vào đầu năm 2022.
Tuy nhiên, khi thị trường kinh tế liên tục sụt giảm mạnh do phải đối mặt với bối cảnh khó khăn chung kéo dài từ nửa cuối năm 2022, và hàng loạt thách thức khác tác động đến toàn ngành như lãi suất tăng cao, thị trường bảo hiểm có tranh chấp, phát hành trái phiếu doanh nghiệp còn chậm…, lĩnh vực Ngân hàng & Dịch vụ tài chính cũng không đứng ngoài xu hướng này khi mức độ tăng trưởng của 4 tháng đầu năm 2023 có phần chững lại so với cùng kỳ năm 2022.
“Dù vẫn được xem là có sự tăng trưởng so với cùng kỳ trước dịch do sự phát triển vượt bậc vào năm 2022, nhưng lĩnh vực Ngân hàng & Dịch vụ tài chính nói chung và chứng khoán nói riêng được dự báo sẽ gặp nhiều thách thức trong năm 2023”, báo cáo nhận định.
Lĩnh vực Hàng tiêu dùng có mức tuyển dụng được giữ ở mức ổn định, thậm chí tăng do thuộc nhóm Nhu yếu phẩm và trùng dịp Tết Nguyên đán nên có nhu cầu chi tiêu cao hơn so với các lĩnh vực khác. Cụ thể, 4 tháng đầu năm 2022 và 2023 nhu cầu tuyển dụng lần lượt tăng trưởng 17% và 10% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19.
Trong khi xu hướng tăng giảm của các lĩnh vực khác xuyên suốt các cột mốc 2019, 2022, và 2023, thì lĩnh vực Chăm sóc sức khỏe, và Bán lẻ & Bán buôn lại có nhu cầu tuyển dụng ổn định và gần như không có nhiều thay đổi.
Mặt khác, không đứng ngoài xu hướng biến động thị trường và suy giảm kinh tế, nhu cầu tuyển dụng lao động các vị trí dành cho Người nước ngoài/ Việt kiều, Thời vụ/ Hợp đồng ngắn hạn, Sinh viên mới tốt nghiệp, và Nhân sự cấp trung và cấp cao cũng chứng kiến sự giảm sút đáng chú ý.
Cụ thể, liên quan đến nhu cầu tuyển dụng của một số vị trí khác như người nước ngoài/ Việt kiều: Nhu cầu 4 tháng đầu năm 2023 giảm 39% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19 (Expatriate Jobs in Vietnam);
Đối với lao động thời vụ/ hợp đồng ngắn hạn, nhu cầu 4 tháng đầu năm 2023 giảm 63% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19 (Temporary/ Contract); còn với sinh viên mới tốt nghiệp nhu cầu lao động trong 4 tháng đầu năm 2023 giảm 49% so với thời điểm cùng kỳ đang bình ổn trước dịch Covid-19 (Entry level)…
Dự đoán cho nhu cầu tuyển dụng giai đoạn tiếp theo năm 2023, Navigos cho rằng: “Cho đến khi nền kinh thế giới chạm đáy và phục hồi trở lại, các doanh nghiệp sẽ cố gắng thực hiện các biện pháp cắt giảm chi phí để bảo toàn nhân sự, hoặc có thể thắt chặt thêm nếu tình hình trở nên tệ hơn”.
Bên cạnh đó, theo Báo cáo khảo sát khó khăn doanh nghiệp và triển vọng kinh tế cuối năm 2023 của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng), có thể làn sóng sa thải người lao động tiếp diễn ở các tháng cuối năm 2023 do khó khăn vĩ mô và nội tại của doanh nghiệp. Trong đó, khoảng 5.200 trong số gần 9.560 doanh nghiệp được khảo sát cho biết sẽ cắt giảm trên 5% lao động từ nay đến hết năm 2023.
