Doanh nghiệp hưởng lợi
Trị giá hải quan là căn cứ quan trọng để tính thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và nhiều loại thuế liên quan đến hàng hóa xuất, nhập khẩu. Việc xác định đúng trị giá không chỉ đảm bảo nguồn thu ngân sách mà còn góp phần chống gian lận thương mại, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng cho doanh nghiệp.
Ghi nhận thực tế tại Chi cục Hải quan khu vực III cho thấy, khi doanh nghiệp hoàn thiện khai báo trị giá cho đơn hàng nhập khẩu, cơ quan Hải quan nhanh chóng xác định số thuế phải nộp, phát hành hóa đơn điện tử và phản hồi cho doanh nghiệp. Nhờ đó, thủ tục thông quan diễn ra nhanh gọn.
Ông Phan Tuấn Hiệp hiện làm việc tại Công ty Thương mại, dịch vụ vận tải Việt Á (Hải Phòng) cho biết, doanh nghiệp có trách nhiệm kê khai đầy đủ, chính xác trị giá hàng hóa để phục vụ công tác tính thuế. Điều này giúp minh bạch hóa việc tính thuế giữa các doanh nghiệp và cơ quan Hải quan.
Tuy nhiên, theo đại diện cơ quan Hải quan, để tính đúng, tính đủ thuế, nhiều trường hợp cần tiến hành tham vấn giá với doanh nghiệp. Đây là quá trình yêu cầu doanh nghiệp cung cấp bằng chứng, tài liệu để chứng minh giá trị thực tế của hàng hóa, tránh thất thu ngân sách.
“Việc tham vấn giá giúp doanh nghiệp chứng minh giao dịch thương mại minh bạch, đồng thời có mức giá cạnh tranh công bằng so với các doanh nghiệp cùng ngành”, ông Đỗ Xuân Trường, Công ty Thương mại, dịch vụ vận tải Bách Việt nhận định.
Đánh giá vai trò của công tác này, bà Trương Bình An, Phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực III nhấn mạnh: “Hoạt động này góp phần đảm bảo công bằng, minh bạch trong xuất, nhập khẩu, hạn chế khai báo gian lận trị giá, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách nhà nước”.
Năm nay, Chi cục Hải quan khu vực III được giao chỉ tiêu thu 66.600 tỷ đồng. Chỉ riêng 8 tháng đầu năm 2025, số thu đạt trên 55.000 tỷ đồng, trong đó nhờ đẩy mạnh tham vấn và kiểm soát trị giá đã tăng thêm hơn 70 tỷ đồng cho ngân sách.
Tính chung cả ngành Hải quan, 8 tháng qua, số thu đã đạt 300.000 tỷ đồng, đạt 72% dự toán, trong đó có sự đóng góp lớn từ hiệu quả của công tác kiểm tra trị giá. Dù vậy, việc kiểm tra trị giá gặp nhiều khó khăn do mô hình giao dịch quốc tế đa dạng, quan hệ liên kết phức tạp và sự thiếu đồng bộ dữ liệu trong và ngoài nước.
Ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực I cho biết, đơn vị đã kiểm tra gần 3.000 tờ khai trong 5 tháng, trong đó khoảng 500 tờ khai bị bác bỏ trị giá khai báo.
Cụ thể hơn, ông Nguyễn Quang Huy, Phó đội trưởng Đội Hải quan cửa khẩu Bắc Hà Nội (Chi cục Hải quan khu vực I) cho hay, một số doanh nghiệp tìm cách che giấu hợp đồng, chứng từ và thông tin giá thực tế, gây khó khăn cho kiểm tra. Trong khi đó, bà Nguyễn Tường Linh, Phó đội trưởng Đội Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài (Chi cục Hải quan khu vực I) chia sẻ, các mặt hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng rất phức tạp do chỉ một khác biệt nhỏ về thành phần cũng có thể khiến giá biến động lớn, khiến việc đối chiếu khó khăn.
Số hóa toàn diện tham vấn giá
Tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất, nhập khẩu của doanh nghiệp, Cục Hải quan đang đẩy mạnh số hóa công tác kiểm tra trị giá hải quan.
Bà Đào Thu Hương, Phó trưởng ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan) cho biết, từ nay đến cuối năm 2025, Cục Hải quan sẽ sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về thủ tục hải quan, trong đó có lĩnh vực trị giá. Một trong những chính sách mới là cơ chế tham vấn giá gián tiếp, tức là cho phép người khai hải quan cung cấp hồ sơ, chứng từ qua hệ thống điện tử thay vì trực tiếp đến trụ sở.
Ngoài ra, Cục Hải quan cũng chú trọng công tác truyền thông, hướng dẫn để doanh nghiệp hiểu rõ quyền, nghĩa vụ khi khai báo trị giá; xây dựng cơ chế phản hồi và khuyến khích hình thành văn hóa tuân thủ lâu dài.
Thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, đầu năm 2023, Cục Hải quan đã ban hành Đề án cải cách công tác quản lý trị giá hải quan đến năm 2030. Ngay từ đầu năm 2025, kế hoạch hành động đưa đề án này vào thực tiễn đã được triển khai.
Theo ông Lưu Mạnh Tưởng, Phó cục trưởng Cục Hải quan, Đề án Cải cách công tác quản lý trị giá đến năm 2030 hướng tới xây dựng hệ thống quản lý trị giá phù hợp với chuẩn mực quốc tế, học tập kinh nghiệm các nước phát triển, đồng thời đảm bảo tuân thủ Luật Hải quan và định hướng Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030.
Việc đẩy mạnh số hóa, minh bạch hóa và hiện đại hóa công tác kiểm tra trị giá hải quan sẽ giúp tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng cho doanh nghiệp, đồng thời góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nguồn thu ngân sách và nâng cao uy tín của ngành Hải quan.
