M&A trước làn sóng thứ hai

Nhiều doanh nghiệp đã thực hiện M&A để trở thành những tập đoàn mạnh

Theo các nghiên cứu, làn sóng thứ nhất diễn ra trong giai đoạn 2008 - 2013, trong bối cảnh biến động của thị trường chứng khoán, nỗ lực của các doanh nghiệp trong việc tái cấu trúc và tồn tại vượt qua khủng hoảng. Đồng thời, Việt Nam với môi trường chính trị ổn định, một thị trường mới nổi đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư quốc tế đối với các lĩnh vực có nhiều tiềm năng như tiêu dùng, ngân hàng, bất động sản, công nghệ thông tin, cũng như các lĩnh vực mở cửa theo lộ trình WTO và các cam kết song phương mà Việt Nam ký kết với các đối tác khác.

Trong giai đoạn này, M&A tại Việt Nam đã tăng trưởng 5 lần, từ mốc 1 tỷ USD đến 5 tỷ USD. Nhiều nhà đầu tư và doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội, với chiến lược M&A phù hợp, trở thành những tập đoàn mạnh như Masan, Kinh Đô, Vinamilk, Viettel… Trong giai đoạn này, đã xuất hiện những thương vụ lớn như lựa chọn đối tác chiến lược của Vietcombank - Mizuho, Vietinbank - Mitsubishi Bank, các thương vụ mua lại để phát triển thị trường của các đối tác Nhật Bản và ASEAN như Unicharm - Diana 120 triệu USD, SCG mua lại Prime Group 240 triệu USD, Fortis - Hoàn Mỹ 65 triệu USD...

Nhìn lại làn sóng thứ nhất thì điểm nổi bật chiếm đa số các thương vụ đó là quá trình sáp nhập, mua cổ phần chiến lược... nhằm tạo chỗ đứng cho các nhà đầu tư nước ngoài đến đầu tư tại Việt Nam. Các thương vụ M&A giữa các nhà đầu tư nội hoặc nhà đầu tư nội mua lại doanh nghiệp ngoại không nhiều và chủ yếu nhằm mục đích mở rộng hoạt động kinh doanh, tận dụng lợi thế của nhau.

Mặc dù vậy, ý nghĩa của làn sóng M&A thứ nhất là tạo cơ sở, tạo ra giá trị để M&A được coi như một trong những công cụ trọng yếu của quá trình tái cấu trúc nền kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Với khối doanh nghiệp nhà nước, đó là quá trình cổ phần hóa quyết liệt 432 doanh nghiệp đến cuối năm 2015 kèm theo yêu cầu tìm đối tác chiến lược.

Những doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực giao thông, dệt may... đã được IPO và tới đây là những doanh nghiệp lớn như MobiFone, Vietnam Airlines sẽ phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, đang thu hút được nhiều sự quan tâm của các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Với khối ngân hàng, đó là quá trình sáp nhập,  hợp nhất nhằm tạo ra các định chế tài chính vững mạnh hơn, giảm bớt các ngân hàng yếu, tăng khả năng phục vụ người dân của hệ thống ngân hàng. Từ thương vụ sáp nhập đầu tiên giữa 3 ngân hàng SCB – Tín Nghĩa - Đệ Nhất vào đầu năm 2012, đã có liên tiếp các thương vụ khác như Habubank sáp nhập vào SHB, PVFC hợp nhất với Ngân hàng Phương Tây, DaiA Bank sáp nhập vào HDBank.

Những cuộc M&A này nằm trong làn sóng M&A thứ nhất với mục tiêu chủ yếu là giải quyết các ngân hàng yếu kém. Đây là tiền đề để ngành ngân hàng bước vào giai đoạn hai trong năm nay với kế hoạch có thể sẽ còn khoảng 5 - 7 thương vụ sáp nhập,  hợp nhất khác.

Ngoài lĩnh vực tái cấu trúc của nền kinh tế, nhiều doanh nghiệp trong các lĩnh vực khác cũng đã chủ động xây dựng chiến lược thâu tóm và mua lại nhằm tạo ra bước tăng trưởng đột phá trong tương lai.

Làn sóng M&A thứ hai đã khởi động một cách mạnh mẽ nhằm tạo lập một hệ thống doanh nghiệp vững vàng hơn về tài chính, quản trị, đóng góp được nhiều giá trị hơn cho xã hội. Một làn sóng có định hướng và có chủ đích, nếu được thực hiện chuẩn mực sẽ là một trong những tiền đề quan trọng đưa kinh tế Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, vào hàng các nước kinh tế phát triển trên thế giới.

Để làn sóng đó thành công, ngoài sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự quyết tâm của doanh nghiệp thì rất cần sự chia sẻ và thấu hiểu từ xã hội. Diễn dàn M&A Vietnam - diễn đàn lớn nhất về mua bán, sáp nhập - đang thực hiện được vai trò truyền thông và kết nối cơ hội đầu tư.

Qua Diễn đàn này vào tháng 8/2014, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước sẽ có thêm những thông tin cập nhật, những bài học cần nghiên cứu, những cơ hội đầu tư để làn sóng M&A thứ hai thực sự diễn ra thành công như kỳ vọng.  

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh Diễn đàn M&A Việt Nam lần thứ 6 được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chương trình tái cơ cấu nền kinh tế và cải cách thể chế, trong đó có việc sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật quan trọng liên quan tới hoạt động đầu tư - kinh doanh như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Phá sản... Chương trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước vừa được Chính phủ thông qua với việc cổ phần hóa 432 tổng công ty và doanh nghiệp lớn trong 2 năm 2014 - 2015 cũng đang mở ra những cơ hội mới cho thị trường M&A. Những yếu tố đó cùng xu hướng phát triển của thị trường M&A trong thời gian qua đang tạo tiền đề cho sự xuất hiện một làn sóng M&A mới tại Việt Nam. Mặt khác, làn sóng mới trong hoạt động M&A sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy thực hiện thành công chương trình tái cơ cấu nền kinh tế và cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Nhìn cả hai góc độ đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá cao nỗ lực của Báo Đầu tư - cơ quan ngôn luận của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Công ty AVM Việt Nam trong việc tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam lần thứ 6 - năm 2014 tại TP. HCM với chủ đề: M&A trước làn sóng thứ hai - cơ hội và thách thức. Bộ Kế hoạch và Đầu tư tin tưởng rằng, với uy tín, kinh nghiệm của Ban Tổ chức và sự thành công của Diễn đàn trong 5 năm qua, Diễn đàn M&A Việt Nam lần thứ 6 sẽ kết nối các cơ hội đầu tư cụ thể, đồng thời mang lại những kinh nghiệm, thông tin bổ ích đối với các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trần Kiên