Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại tổ.
Luật Xây dựng hiện hành quy định chặt chẽ về điều kiện khiến nhiều người khó tiếp cận, luật mới cần bổ sung quy định cho phép một số đối tượng đặc thù được ưu tiên mà không phải đáp ứng mọi điều kiện như luật hiện hành.
Quan điểm trên được đại biểu Hà Sỹ Đồng, nguyên Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị nêu khi Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật Xây dựng (thay thế).
Đại biểu Đồng cho rằng, lần sửa đổi này cần rà soát lại thật kỹ các quy định nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và cơ chế đặc thù cho các dự án nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp.
Dự thảo Luật cần bổ sung, quan tâm hơn nữa các chính sách đột phá nhằm giải quyết thực trạng thiếu nhà ở xã hội hiện nay. Như, cần xây dựng cơ chế đặc thù để tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho dự án nhà ở xã hội. Chẳng hạn, cho phép UBND cấp tỉnh phê duyệt nhanh các dự án nhà ở xã hội dù chưa có trong quy hoạch hoặc kế hoạch phát triển nhà ở nếu xét thấy cần thiết, đồng thời chỉ định trực tiếp chủ đầu tư đủ năng lực thay vì đấu thầu. Cơ chế này giúp rút ngắn thủ tục và khởi công dự án sớm hơn, đáp ứng nhu cầu cấp bách về nhà ở xã hội tại địa phương.
Cùng với đó, theo đại biểu, Luật mới nên bổ sung quy định ưu đãi và khuyến khích doanh nghiệp tham gia nhà ở xã hội. Cụ thể là cho phép chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được khai thác một phần diện tích để xây nhà ở thương mại (hoặc bố trí diện tích sàn cho kinh doanh dịch vụ, thương mại) tối đa 20% trong dự án, nhằm bù đắp chi phí và đảm bảo lợi nhuận hợp lý.
Song song đó, cần thành lập Quỹ Phát triển nhà ở xã hội quốc gia với nguồn vốn ổn định (ngân sách, trái phiếu, đóng góp doanh nghiệp…) để hỗ trợ lãi suất và vốn vay ưu đãi cho các dự án nhà ở xã hội. Quỹ này phải được quản lý minh bạch, phân bổ ưu tiên cho các địa bàn có nhu cầu cao (như đô thị lớn, khu công nghiệp) nhằm đảm bảo đúng mục tiêu an sinh.
Vị đại biểu Quảng Trị cũng cho rằng, cần mở rộng đối tượng và đơn giản hóa điều kiện được mua/thuê nhà ở xã hội. Cần bổ sung quy định cho phép một số đối tượng đặc thù được ưu tiên mà không phải đáp ứng mọi điều kiện tại luật hiện hành. Như, hộ gia đình thuộc diện tái định cư do Nhà nước thu hồi đất hoặc người dân nhường đất cho dự án nhà ở xã hội có thể được mua nhà ở xã hội không cần xét điều kiện về nhà ở và thu nhập (nếu trước đó họ chưa được hưởng suất nhà ở xã hội nào).
Việc nới rộng này đảm bảo công bằng cho người có công, người bị ảnh hưởng bởi dự án và giúp đẩy nhanh việc bố trí tái định cư.
Bên cạnh đó, quy trình xét duyệt hồ sơ nhà ở xã hội cũng cần tinh giản, ứng dụng số hóa để rút ngắn thời gian xử lý xuống còn 2-3 năm cho một dự án nhà ở xã hội hoàn thành thay vì kéo dài hơn 5 năm như hiện nay.
Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà ở xã hội hoàn thành trong vòng 2-3 năm. Vì vậy, Luật nên bổ sung nguyên tắc ưu tiên đặc biệt cho nhà ở xã hội từ khâu giao đất (miễn, giảm tiền sử dụng đất), thủ tục cấp phép xây dựng (có thể miễn giấy phép nếu dự án đáp ứng tiêu chí nhất định), đến khâu nghiệm thu đưa vào sử dụng.
Những ưu tiên này sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu đầu tư 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030 mà Chính phủ đề ra, đồng thời giúp người thu nhập thấp sớm có nhà ở ổn định, ông Đồng nhấn mạnh.
Bên cạnh nhà ở xã hội, đại biểu Hà Sỹ Đồng còn góp ý về chất lượng thiết kế kỹ thuật khi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở.
“Dự thảo đã yêu cầu thiết kế các công trình có ảnh hưởng lớn phải được thẩm tra về an toàn bởi tổ chức tư vấn độc lập, nhưng theo tôi vẫn bổ sung cơ sở pháp lý chặt chẽ về hậu kiểm”, ông Đồng góp ý và đề nghị cân nhắc, bổ sung thêm cơ chế kiểm soát sau khi chủ đầu tư thẩm định thiết kế.
Cụ thể, với công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp bắt buộc chủ đầu tư phải thuê tổ chức tư vấn có đủ năng lực thẩm tra thiết kế và báo cáo kết quả cho cơ quan quản lý Nhà nước trước khi thi công. Cơ quan quản lý có thể không duyệt lại nhưng cần lưu hồ sơ để phục vụ thanh tra, kiểm tra đột xuất.
Song song là tăng cường khâu kiểm tra nghiệm thu Nhà nước với các công trình quan trọng, thay vì chỉ hậu kiểm khi có sự cố.
“Bỏ thẩm định thiết kế trung gian là hợp lý nhằm đơn giản hóa thủ tục, tôi ủng hộ, nhưng cần bổ sung “lưới an toàn” để đảm bảo công trình xây dựng đạt chất lượng và an toàn khi vận hành”, ông Đồng nêu quan điểm.
Luật Xây dựng hiện có quy định về việc cơ quan quản lý kiểm tra công tác nghiệm thu công trình quan trọng trước khi đưa vào sử dụng, dự thảo mới cần kế thừa và cụ thể hóa hơn, vị đại biểu Quảng Trị góp ý thêm.
