Luật Chứng khoán cần gỡ khó cho doanh nghiệp “lúc là Tây, lúc là Ta”

Kiến nghị cho nhà đầu tư ngoại trực tiếp mở tài khoản tại Việt Nam

Đánh giá bức tranh chung về thị trường vốn Việt Nam tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) hiện nay, ông Dominic Sciven, Tổng giám đốc Dragon Capital, Trưởng nhóm Công tác thị trường vốn cho rằng, ngoài hệ thống ngân hàng, thị trường vốn là nơi cung cấp vốn chính của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các loại vốn trung và dài hạn.

Thị trường vốn gồm có thị trường trái phiếu và thị trường cổ phiếu đang có giao dịch hàng ngày khoảng 100 triệu USD, với tổng số hơn 700 doanh nghiệp niêm yết, có xuất phát từ các doanh nghiệp Nhà nước đã cổ phần hóa và doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, để tăng huy động vốn từ các nhà đầu tư, nâng cao chất lượng nguồn lực cho tăng trưởng thì các doanh nghiệp Việt phải có tinh thần “tự cứu mình trước”.

Theo Nhóm công tác, hiện nay vẫn còn nhiều vướng mắc pháp lý tại một số nghị định, thông tư, là rào cản trong tăng huy động vốn từ các nhà đầu tư ngoại.

Đối với sức mua trên thị trường, để tăng khả năng doanh nghiệp Việt Nam có thể huy động vốn từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước, ông Dominic kiến nghị, cần đẩy mạnh việc ra đời các nhà đầu tư tổ chức bằng cách cho thành lập quỹ mở thành viên. Đi cùng với đó là tạo điều kiện để các công ty nước ngoài có thể trực tiếp mở tài khoản đầu tư tại Việt Nam.

Hiện nay, Thông tư 32 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quy định không cho phép các đơn vị nước ngoài (văn phòng đại diện, chi nhánh các tổ chức nước ngoài, đại sứ quán, quỹ đầu tư nước ngoài...) trực tiếp mở tài khoản tại Việt Nam. Ông Dominic cho rằng, quy định này gây khó cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Khái niệm doanh nghiệp lúc là Ta, lúc là Tây cũng là một vướng mắc khi các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu huy động vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài.

Theo Nhóm Công tác thị trường vốn, cần xem lại cách hiểu của Nghị định 60/2015/NĐ-CP.

 Các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đưa ra nhiều kiến nghị về thị trường vốn tại Diễn đàn VBF năm nay

Ông Dominic cho hay, theo quy định hiện hành, tỷ lệ sở hữu nước ngoài thường xuyên thay đổi trên dưới 49% trên thị trường chứng khoán. Thực tế này khiến các công ty Việt Nam phải đối diện với tình trạng “nay là Ta, mai là Tây, mốt lại là Ta”, nếu chiểu theo quy định về tư cách doanh nghiệp theo Luật Đầu tư.

Về vấn đề này, ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cho rằng, Nghị định 60/2015 là bước tiến mạnh mẽ về tư duy của Nhà nước trong vấn đề nới tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Thời gian qua UBCK đã chấp thuận cho nhiều doanh nghiệp nâng tỷ lệ sở hữu của doanh nghiệp lên 100%.

“Nhóm thị trường vốn nói rằng vấn đề của doanh nghiệp "lúc ông Tây, lúc ông Ta”, bởi hiện nay chúng ta vướng Luật Đầu tư, quy định nhà đầu tư nước ngoài chiếm 51% tỷ lệ sở hữu được gọi là doanh nghiệp nước ngoài, sở hữu dưới 51% là doanh nghiệp trong nước, chúng tôi sẽ xem xét chỉnh sửa sau, vì liên quan đến Luật”, Phó Chủ tịch UBCK nói.

Hút vốn quỹ ngoại bằng phương pháp dựng sổ

Đặc biệt quan tâm tới các doanh nghiệp nhà nước sau khi đã cổ phần hóa, các nhà đầu tư nước ngoài cho rằng, cần tiến hành sớm việc thoái vốn theo phương thức bán dựng sổ.

“Một số doanh nghiệp đã phát hành theo cách này thành công như Vietjet, Novaland, VPBank… Và cần phát triển phương pháp thoái vốn theo cách dựng sổ thay vì đấu giá”, Tổng giám đốc Dragon Capital nhìn nhận.

Hiện Bộ Tài chính đang xem xét sửa đổi Nghị định 59/CP đưa ra phương pháp dựng sổ để chuyển doanh nghiệp Nhà nước sang doanh nghiệp cổ phần được tốt hơn.

Trong trả lời Nhóm công tác thị trường vốn, ông Trần Xuân Hà, Thứ trưởng Bộ Tài chính khẳng định: “Việc phát hành cổ phiếu theo phương pháp dựng sổ là phương thức phát hành rất tốt, Bộ Tài chính sẽ hoàn thiện cơ chế và thực hiện thí điểm trong thời gian tới”.

Với câu chuyện một số doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa xong nhưng chậm niêm yết trên sàn chứng khoán, Nhóm công tác thị trường vốn kiến nghị phải tăng xử phạt đối với những doanh nghiệp này. Nhóm kiến nghị cần đưa mức phạt lên cao hơn hiện nay, hoặc áp dụng mức phạt là 10 lần giá trị giao dịch vi phạm.

Trả lời câu hỏi của các nhà đầu tư nước ngoài tại sao mức xử phạt hiện nay còn thấp, Phó Chủ tịch UBCK cho hay, các mức xử phạt trong Nghị định quy định về vấn đề này trên thị trường chứng khoán không vượt Luật Xử lý vi phạm hành chính, quy định mức phạt không quá 300 triệu đồng.

Theo quan điểm cá nhân, ông Phạm Hồng Sơn cho rằng, vấn đề xử phạt là quan trọng, nhưng quan trọng hơn vẫn là “đánh thức” nhận thức của doanh nghiệp.

Ông cho hay, thời gian qua nhận thức của doanh nghiệp đã thay đổi tốt dần lên, đặc biệt là vấn đề quản trị, nhưng vẫn cần nhiều chủ thể cùng tham gia giám sát, tác động để các doanh nghiệp có ý thức cao hơn về công việc này.

Diễn biến đáng chú ý là Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Nghị định 71/2017/NĐ-CP, hướng dẫn các công ty đại chúng thực hiện các vấn đề về quản trị công ty, nhiều quy định trong đó áp dụng theo các thông lệ quốc tế. Đây được cho là một bước tiến lớn trong vấn đề quản trị doanh nghiệp.

Để phát triển thị trường vốn, trong dài hạn, Nhóm công tác thị trường vốn kiến nghị Luật Chứng khoán sửa đổi cần tính đến việc nâng cấp quyền hạn đối với cơ quan quản lý thị trường là UBCK trong việc thanh tra và xử lý vi phạm các vấn đề liên quan.

Luật Chứng khoán sửa đổi cần xác lập thẩm quyền của UBCK trong truy xuất tài khoản ngân hàng của những chủ thể tham gia thị trường chứng khoán.

Chia sẻ thông mới nhất tại Diễn đàn VBF, lãnh đạo UBCK cho biết, tháng 7 tới, UBCK sẽ trình Chính phủ Luật Chứng khoán sửa đổi trên cở sở kế thừa Luật Chứng khoán cũ và gỡ những khó khăn, vướng mắc của thị trường hiện nay. UBCK kỳ vọng Luật Chứng khoán sửa đổi có thể trình Quốc hội vào cuối năm 2018.

Hải Minh