Tín hiệu hạ lãi suất điều hành
Thanh Liên, trưởng phòng ở một công ty liên doanh tại Hà Nội, mới được bố mẹ chia cho 2 tỷ đồng sau khi bán nhà ở quê. Chưa quyết định được kênh đầu tư nên cô gửi tiết kiệm 1 tháng tại ngân hàng. Đáo hạn, khi chuyển đổi khoản tiền gửi sang kỳ hạn mới tại quầy, cô được nhân viên ngân hàng báo mức lãi suất thấp hơn.
“Tôi đàm phán với nhân viên để được mức lãi suất cũ nhưng họ khuyên “ngân hàng nào giờ cũng hạ lãi suất theo chỉ đạo, chị gửi không nhanh, có khi ngày mai lại hạ lãi suất tiếp”, cô kể.
Còn Đức Anh - một nhà đầu tư chứng khoán tranh thủ khi chỉ số VN-Index vượt đỉnh cũ 1.300 điểm để chốt lời cổ phiếu và chuyển gần 10 tỷ đồng vào tài khoản ngân hàng để gửi tiết kiệm, chờ cơ hội đầu tư mới - chia sẻ, anh khá bất ngờ với mức lãi suất huy động thấp mà ngân hàng đưa ra.
Thời điểm đầu tháng 3, khoảng 17 ngân hàng nâng lãi suất huy động nhưng khiến thị trường có những “xao động” và nhà điều hành đã vào cuộc, không chỉ bằng những văn bản, chỉ thị, nhắc nhở. Sau một thời gian liên tục hút ròng, Ngân hàng Nhà nước đã bơm ròng 5.093 tỷ đồng trong tuần từ ngày 3/3 - 7/3/2025 khi gia tăng cho vay cầm cố giấy tờ có giá, lãi suất tín phiếu về mốc 3,1%/năm. Tiếp đó, trong tuần từ 10/3 - 14/3, nhà điều hành đã bơm ròng ra thị trường gần 24.500 tỷ đồng.
Theo ghi nhận từ Wichart, lãi suất tín phiếu đã giảm tổng cộng 0,9%/năm trong hai tuần qua (từ 4%/năm xuống 3,1%/năm).
Nhận định về động thái của Ngân hàng Nhà nước, ông Lê Hoài Ân, chuyên gia đào tạo và tư vấn hoạt động ngân hàng, Công ty cổ phần Giải pháp tài chính tích hợp cho biết, việc nhà điều hành tiếp tục bơm vốn vào hệ thống dù thanh khoản liên ngân hàng dồi dào cho thấy mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ đang tập trung vào việc duy trì lãi suất ở mức thấp. Động thái này không chỉ nhằm đảm bảo nguồn vốn cho nền kinh tế, mà còn thể hiện cam kết ổn định mặt bằng lãi suất, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và tổ chức tín dụng trong bối cảnh nhu cầu vay vốn phục hồi; đồng thời, phát đi tín hiệu rõ ràng về sự chủ động của Ngân hàng Nhà nước trong việc điều tiết thị trường, tránh những biến động bất ngờ có thể ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất.
Cũng theo ông Ân, thực tế, đợt tăng lãi suất tiết kiệm hồi đầu tháng 3 chủ yếu mang tính cục bộ, diễn ra ở một số ngân hàng gặp khó khăn trong việc huy động vốn, đặc biệt các ngân hàng tư nhân nhỏ. Các ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước chi phối và các ngân hàng tư nhân quy mô lớn vẫn duy trì mặt bằng lãi suất tiết kiệm ở mức thấp hoặc chỉ tăng nhẹ. Việc Ngân hàng Nhà nước duy trì lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp là một biện pháp quan trọng nhằm hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng, từ đó giúp giảm áp lực tăng lãi suất tại các ngân hàng thương mại. Điều này không chỉ đảm bảo chi phí vốn vay ở mức hợp lý, mà còn góp phần ổn định mặt bằng lãi suất trên thị trường.
“Động thái này cũng phản ánh rõ quyết tâm của Chính phủ trong việc điều tiết thị trường tài chính, đảm bảo nguồn vốn giá rẻ được luân chuyển hiệu quả trong nền kinh tế, thay vì bị ách tắc tại một số khu vực, hoặc chỉ tập trung vào một nhóm tổ chức tín dụng nhất định. Đây là một tín hiệu quan trọng cho thấy chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục theo hướng hỗ trợ tăng trưởng trong năm 2025. Đồng thời, điều này phản ánh sự chủ động của nhà điều hành trong việc kiểm soát rủi ro và duy trì đà phục hồi kinh tế”, ông Ân nêu quan điểm.
Đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước đã phát đi tín hiệu về khả năng hạ lãi suất điều hành. Theo đó, tại Hội nghị “Đẩy mạnh tín dụng ngân hàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực 4” do Ngân hàng Nhà nước tổ chức chiều ngày 11/3/2025 tại Phú Thọ, Phó Thống đốc thường trực Đào Minh Tú khẳng định, “lãi suất điều hành sẽ tiếp tục ổn định và theo chiều hướng giảm”.
Quan sát rủi ro
Mục tiêu của việc đưa lãi suất huy động đi xuống là duy trì lãi suất cho vay thấp, hỗ trợ các doanh nghiệp vay vốn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã đặt ra đầu năm. Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Huy, CFA, chuyên viên phân tích, VIS Rating cảnh báo: “Trong bối cảnh kinh tế và nhu cầu tín dụng tăng trưởng mạnh mẽ, rủi ro tài sản có thể tăng tại các ngân hàng nhận chuyển giao do sử dụng hạn mức tăng trưởng tín dụng mới cao hơn để mở rộng cho vay tại một số ngành, từ đó làm tăng rủi ro cho vay tập trung và khả năng dễ bị tổn thương hơn trước các rủi ro sự kiện”.
Ông Sacha Dray, Chuyên gia Kinh tế Ngân hàng Thế giới nhận định: “Chính sách tiền tệ vẫn phải đối mặt với dư địa hạn chế về tiếp tục cắt giảm lãi suất trong trường hợp đồng USD tiếp tục mạnh lên”.
Theo các nhà phân tích, với mục tiêu tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng GDP được Chính phủ đặt ở mức tương đối cao, hệ thống ngân hàng cần một khung pháp lý ổn định và toàn diện để giải quyết nợ xấu, thay vì một chương trình thí điểm tạm thời trong một khoảng thời gian xác định như trước đây.
Nhóm chuyên gia nghiên cứu của SSI Research cho rằng, việc luật hóa các quy định của Nghị quyết 42 của Quốc hội về xử lý nợ xấu là một bước đi quan trọng trong việc tháo gỡ những khó khăn liên quan đến quá trình xử lý nợ xấu của ngành ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh tổng tài sản có vấn đề (bao gồm nợ xấu, trái phiếu VAMC và các khoản nợ xấu tiềm ẩn khác) của hệ thống đã tăng lên khoảng 7%.
Theo quan điểm của nhóm nghiên cứu SSI Research, việc luật hóa Nghị quyết 42 sẽ củng cố nền tảng pháp lý cho việc giải quyết nợ xấu, giảm thời gian xử lý và cải thiện hiệu quả thu hồi nợ; cải thiện quy trình thanh lý tài sản, cho phép các ngân hàng đẩy nhanh việc bán tài sản đảm bảo và thu hồi vốn hiệu quả hơn; giảm chi phí vận hành và tăng cường khả năng mở rộng tín dụng, phù hợp với mục tiêu của Chính phủ trong việc cải thiện tiếp cận tín dụng và giảm lãi suất cho vay trong năm 2025.
“Mặc dù các sửa đổi đề xuất sẽ mang lại lợi ích cho tất cả các tổ chức tín dụng, chúng tôi cho rằng các ngân hàng có tỷ trọng cho vay bán lẻ cao - những ngân hàng phải xử lý nhiều khoản vay nhỏ - sẽ được hưởng lợi nhiều nhất, vì việc giải quyết nợ xấu nhanh sẽ giảm đáng kể gánh nặng vận hành và cải thiện khả năng sinh lời”, SSI Research lưu ý.
Chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán, ông Louis Kuijs, Kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương, S&P Global Ratings cho biết, mệnh đề tín dụng tăng trưởng mạnh sẽ dẫn đến lạm phát không còn đúng nếu tín dụng được thúc đẩy cho nhà máy, cơ sở hạ tầng…, đồng nghĩa với việc thúc đẩy được cả cung và cầu. Còn nếu tín dụng được rót vào lĩnh vực tiêu dùng hay các kênh đầu tư tài sản, những lĩnh vực chỉ thúc đẩy cầu của nền kinh tế mà không tăng nguồn cung thì khi đó sẽ dẫn tới lạm phát.
“Câu chuyện ở đây sẽ quay lại vấn đề căn bản, tín dụng sẽ được chảy vào đâu. Hay nói cách khác, không có sự dịch chuyển song hành giữa tăng trưởng tín dụng và lạm phát nếu xử lý được vấn đề sử dụng tín dụng vào đâu”, ông Louis Kuijs nói.
Tín dụng sẽ tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm
| |
| Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước |
Năm 2025, nền kinh tế có nhiều thuận lợi nhưng cũng có không ít khó khăn. Từ bên ngoài là tác động của kinh tế thế giới liên quan đến vấn đề xuất nhập khẩu, dòng vốn vào Việt Nam hay những thay đổi trong lãi suất chính sách của các ngân hàng trung ương lớn… Ở trong nước là câu chuyện về sức chống chịu của doanh nghiệp vẫn còn thấp, khả năng cạnh tranh chưa cao…
Muốn tăng trưởng kinh tế, cần phải đầu tư, muốn đầu tư phải có các biện pháp mở rộng đầu tư. Và tín dụng là lĩnh vực quan trọng, quyết định vấn đề vốn hỗ trợ cho doanh nghiệp trong thời gian tới.
Ngân hàng Nhà nước đã và đang tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng đưa vốn vào nền kinh tế, như đã đặt hạn mức tín dụng 16% cho các tổ chức tín dụng ngay từ đầu năm. Hết hạn mức này, Ngân hàng Nhà nước có thể xem xét mở rộng nếu lạm phát ổn định và các ngân hàng vẫn đảm bảo phát triển ổn định, lành mạnh.
Tín dụng năm 2025 sẽ tập trung vào lĩnh vực trọng tâm, lĩnh vực có thế mạnh của địa phương, lĩnh vực ưu tiên, hay nói cách khác là lĩnh vực thúc đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế. Ngân hàng Nhà nước luôn đảm bảo thanh khoản cho các tổ chức tín dụng và sắp tới sẽ điều hành linh hoạt hơn trong việc sử dụng tái cấp vốn liên ngân hàng để các ngân hàng tăng vốn trên thị trường 2. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục giữ lãi suất điều hành ổn định và theo chiều hướng giảm và ngoại tệ tiếp tục ổn định.
Ngân hàng Nhà nước vừa trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trong đó, đề xuất sửa đổi về mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, hộ kinh doanh, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và chủ trang trại tại khoản 2, Điều 9. Cơ chế bảo đảm tiền vay như sau: tối đa 300 triệu đồng đối với cá nhân, hộ gia đình; tối đa 500 triệu đồng đối với tổ hợp tác và hộ kinh doanh; tối đa 3 tỷ đồng đối với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, chủ trang trại. Đã là chính sách được ban hành thì các tổ chức tín dụng phải thực hiện.
Ngân hàng Nhà nước sẽ đặc biệt quan tâm đến việc đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng. Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo Thủ tướng về việc đánh giá nền kinh tế Việt Nam cần cẩn trọng không sẽ giống Trung Quốc là thiểu phát, nghĩa là tiêu dùng rất thấp. Xuất khẩu khó, mà tiêu dùng trong nước lại khó thì sản xuất không được. Kinh tế thị trường là phải có cầu rồi mới có cung, nên phải đẩy tiêu dùng mới có đầu ra cho sản xuất.
Cần theo dõi, giám sát tăng trưởng tín dụng sát sao
| |
| Ông Andrea Coppola, Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Lào và Campuchia |
Chúng tôi nhận thấy mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm nay tới 16% là mức rất đáng kể và thị trường đang vận hành theo hướng này. Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng cao cũng là một cách để hỗ trợ các trung gian tài chính, đầu tư, tiêu dùng hay nói cách khác, hỗ trợ tổng lực cầu nội địa. Chính sách này sẽ mang đến những tác động tích cực nhưng cũng cần đảm bảo rằng phải có quy định quản lý nhà nước, tăng cường các quy định để đảm bảo sự ổn định tài chính. Thực tế Việt Nam đã có những tiến bộ theo hướng này với việc gần đây đã thông qua Luật Các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, có thể vẫn cần thêm các biện pháp quan trọng khác; theo dõi, giám sát sát sao để đảm bảo các hoạt động của ngân hàng thực sự phù hợp với tốc độ tăng trưởng đã được xác định.
GDP tăng trưởng ít nhất 8% trong năm 2025 là mục tiêu rất tham vọng và thách thức. Tuy nhiên, có thể thực hiện được nếu có các điều kiện thuận lợi từ cả bên trong lẫn bên ngoài đất nước. Điều kiện bên ngoài là lực cầu mạnh, tốt từ các đối tác thương mại chính như Hoa Kỳ, châu Âu. Việt Nam cũng cần có điều kiện toàn cầu bên ngoài thông thoáng, ví dụ như lãi suất toàn cầu không giảm nữa. Đồng thời, yếu tố nội địa cũng rất quan trọng. Dư địa để can thiệp bằng chính sách tiền tệ bị hạn chế nhưng chính sách tài khóa vẫn có thể tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong trung và dài hạn. Dư địa tài khóa hiện hành và những cải thiện về quản lý đầu tư công có thể giúp dành ra nguồn lực cần thiết cho những dự án đảm bảo động lực tăng trưởng bền vững trong trung và dài hạn, cụ thể trong các lĩnh vực năng lượng, logistics và vận tải. Bên cạnh đó, mức nợ công cũng còn dư địa tài khóa để tăng, đặc biệt là các ngành hạ tầng giao thông, hạ tầng điện và phát triển về nguồn vốn con người.
Nói cách khác, chính sách tài khoá có thể hỗ trợ nhiều hơn nữa cho tăng trưởng kinh tế. Vì vậy, vai trò của chính sách tài khóa là rất quan trọng trong hỗ trợ tăng trưởng ở giai đoạn hiện nay.
Bốn kiến nghị để khơi thông dòng tín dụng
| |
| Ông Lê Duy Hải, Phó tổng giám đốc VietinBank |
Bên cạnh các kết quả đạt được, VietinBank cũng có những khó khăn và đề xuất kiến nghị trong hoạt động cấp tín dụng như sau:
Thứ nhất, về quy định hệ số rủi ro đối với lĩnh vực tín dụng xanh, văn bản hiện hành không quy định ứng xử riêng đối với lĩnh vực này. VietinBank đề xuất Ngân hàng Nhà nước xem xét quy định về hệ số rủi ro với doanh nghiệp vay vốn tín dụng xanh (năng lượng tái tạo, tòa nhà xanh, khu công nghệ xanh, nước sạch,…) thấp hơn quy định chung để giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng với chi phí hợp lý hơn.
Thứ hai, đối với vấn đề cho vay bằng phương tiện điện tử. Thông tư 06/2023/TT-NHNN, sửa đổi Thông tư 39/2016/TT-NHNN mới quy định việc cho vay bằng phương tiện điện tử với khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống, đồng thời giới hạn mức cho vay không vượt quá 100 triệu đồng. Hiện các tổ chức tín dụng đang tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động cho vay theo định hướng của Chính phủ. Do đó, VietinBank đề xuất Ngân hàng Nhà nước cho phép triển khai cho vay bằng phương tiện điện tử với khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống và khoản vay phục vụ hoạt động kinh doanh; đồng thời, cho phép các tổ chức tín dụng chủ động quyết định mức cho vay tối đa đối với khoản vay online phù hợp với đặc điểm khoản vay và điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng.
Thứ ba, đối với vấn đề giải chấp dự án đầu tư xây dựng nhà ở, nhà ở và quyền sử dụng đất khi chủ đầu tư dự án nhà ở có nhu cầu huy động vốn hoặc bán, cho thuê mua nhà ở đó. VietinBank kiến nghị Ngân hàng Nhà nước đề xuất các bộ liên quan (Bộ Tư pháp, Bộ Xây dựng và giao thông vận tải) phối hợp xem xét ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất việc thực hiện giải chấp quyền sử dụng đất của dự án nhà ở chung cư trước khi chủ đầu tư ký kết hợp đồng huy động vốn góp, hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở với khách hàng, tạo thuận lợi cho tổ chức tín dụng trong quá trình cấp tín dụng cho chủ đầu tư dự án nhà ở.
Thứ tư, đối với hành lang pháp lý cho thị trường bất động sản, VietinBank kiến nghị Chính phủ chỉ đạo triển khai sớm hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai, công khai quy hoạch, thông tin các dự án được cấp phép tại các địa phương, tăng tính minh bạch cho thị trường bất động sản, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức tín dụng trong việc cho vay chủ đầu tư, người mua bất động sản.