Linh hoạt nguồn cải cách tiền lương, tiếp tục rà soát khoản thu từ đất

Cho phép dùng hơn 23.800 tỷ đồng để trả lương cơ sở năm 2026

Cùng với Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội, các nghị quyết về dự toán, phân bổ ngân sách năm 2026 cũng đã được Quốc hội bấm nút thông qua trong tuần qua.

Các nội dung này đều đã được đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ và tại hội trường, với ý kiến của nhiều đại biểu đề nghị tăng lương sớm từ đầu năm 2026, thay vì ngày 1/7/2026, để chia sẻ khó khăn với đội ngũ công chức, viên chức sau sáp nhập các đơn vị hành chính với khối lượng công việc lớn hơn nhiều lần, điều kiện đi lại, ăn ở đều khó khăn hơn.

Mức lương cơ sở hiện tại là 2,34 triệu đồng/tháng, áp dụng từ ngày 1/7/2024, sau khi tăng từ 1,8 triệu đồng. Việc điều chỉnh tiền lương sẽ tác động đến hơn 3 triệu người hưởng lương từ ngân sách.

Hồi âm ý kiến đại biểu, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, sẽ tăng thu, tiết kiệm chi để trình phương án tăng lương sớm ngay từ đầu năm 2026.

Thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026, Quốc hội cho phép sử dụng 23.839 tỷ đồng nguồn cải cách tiền lương của ngân sách địa phương đến hết năm 2025 còn dư chuyển sang bố trí dự toán năm 2026 của địa phương để thực hiện mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng.

Về điều hành ngân sách nhà nước năm 2025, Quốc hội yêu cầu Chính phủ chỉ đạo rà soát tình hình sử dụng nguồn kinh phí ngân sách trung ương đã giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương để thực hiện chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, kết thúc năm 2025 không sử dụng hết, thực hiện thu hồi, hoàn trả nguồn tích lũy cải cách tiền lương của ngân sách trung ương.

Các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tiếp tục thực hiện các giải pháp tạo nguồn cải cách chính sách tiền lương theo quy định. Năm 2026 tiếp tục loại trừ một số khoản thu khi tính số tăng thu ngân sách địa phương so với dự toán dành để cải cách chính sách tiền lương, bao gồm: thu tiền thuê đất một lần được nhà đầu tư ứng trước để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; thu từ xử lý tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị được cơ quan có thẩm quyền quyết định sử dụng để chi đầu tư theo quy định; thu tiền bảo vệ và phát triển đất trồng lúa; phí tham quan các khu di tích, di sản thế giới; phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu; phí bảo vệ môi trường đối với nước thải; thu từ quỹ đất công ích, thu hoa lợi, công sản tại xã và thu tiền cho thuê và bán nhà thuộc sở hữu nhà nước.

Cho phép mở rộng phạm vi sử dụng nguồn tích lũy cải cách tiền lương của ngân sách trung ương để điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công và tinh giản biên chế; cho phép sử dụng nguồn cải cách tiền lương của ngân sách địa phương để thực hiện các chính sách an sinh xã hội do Trung ương ban hành và tinh giản biên chế.

Quốc hội giao Chính phủ rà soát kinh phí tiết kiệm chi hỗ trợ hoạt động thường xuyên (chi tiền lương và chi hoạt động theo quy định của pháp luật) do tinh giản biên chế, sắp xếp tổ chức bộ máy thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; cho phép các địa phương sử dụng số kinh phí tiết kiệm này để bổ sung nguồn cải cách tiền lương của ngân sách địa phương.

Từ năm 2026, giao Chính phủ chủ động sử dụng nguồn tích lũy cho cải cách tiền lương để đảm bảo thực hiện các chế độ tiền lương, phụ cấp, thu nhập theo quy định.

Dự phòng để đảm bảo an ninh, an toàn tài chính

Thông qua Nghị quyết về phân bổ ngân sách trung ương năm 2026, Quốc hội quyết định dành 15.000 tỷ đồng dự phòng bảo đảm an toàn, an ninh tài chính quốc gia trong trường hợp kinh tế - xã hội có biến động, thu ngân sách nhà nước không đạt dự toán.

Quá trình thảo luận, có ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc quy định này. Ký báo cáo giải trình của Chính phủ trước khi Quốc hội bấm nút, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, phương án cân đối ngân sách nhà nước được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng 2 con số, các chỉ tiêu tài chính - ngân sách nhà nước đều dự kiến tăng rất lớn so với giai đoạn trước (thu ngân sách tăng gấp 1,7 lần; chi ngân sách gấp 1,9 lần, trong đó chi đầu tư phát triển gấp 3 lần; nhu cầu huy động cho ngân sách gấp 2,5 lần giai đoạn trước...).

“Đây là thách thức rất lớn nếu tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách nhà nước không đạt kế hoạch do những nguyên nhân khách quan bên ngoài, khi đó sẽ tác động mạnh tới cân đối nguồn cho các nhiệm vụ chi”, Chính phủ nhận định.

Vì vậy, Chính phủ khẳng định, việc đề xuất giải pháp dự phòng để đảm bảo an ninh, an toàn tài chính là cần thiết. Kiến nghị này đã được Bộ Chính trị, Trung ương thống nhất chủ trương. Trên cơ sở đó, trong phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2026, trình Quốc hội dành 15.000 tỷ đồng dự phòng bảo đảm an toàn, an ninh tài chính quốc gia trong trường hợp kinh tế - xã hội có biến động, thu ngân sách không đạt dự toán, giao Chính phủ chủ động điều hành nhằm hạn chế ảnh hưởng tới các nhiệm vụ chi đã được dự toán và bảo đảm an toàn tài chính.

Còn trường hợp thu ngân sách nhà nước đạt và vượt kế hoạch, việc phân bổ, sử dụng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Bên cạnh nội dung trên, một số vị đại biểu đề nghị rà soát khoản thu từ đất, hiện chiếm tỷ trọng khá cao trong tổng thu nội địa. Hồi âm từ Bộ trưởng Bộ Tài chính là, giai đoạn 2021-2025, các khoản thu từ đất vượt kế hoạch khá lớn (đạt khoảng 1,2 triệu tỷ đồng, so với kế hoạch đề ra là 700.000 tỷ đồng) và chiếm tỷ trọng cao (khoảng 15,5%) trong tổng thu nội địa, chủ yếu do tác động tích cực của thị trường bất động sản tăng trưởng nóng, việc đẩy mạnh kết cấu hạ tầng giao thông (đường bộ cao tốc, quốc lộ...) và quyết tâm của các địa phương trong tháo gỡ khó khăn, triển khai các dự án. Đây là nguồn lực quan trọng cho các địa phương triển khai các dự án đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội trên địa bàn, cũng như cả nước.

Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát các nguồn thu, sử dụng hợp lý, hiệu quả các nguồn thu từ đất, cũng như đẩy mạnh các nguồn thu khác, nhất là các nguồn thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh của nền kinh tế, đảm bảo cơ cấu thu ngày càng bền vững hơn, Bộ trưởng thông tin.

Báo cáo giải trình cũng hồi âm ý kiến đại biểu về thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước. Chính phủ cho biết, giai đoạn 2021-2025, nguồn thu này chỉ đạt khoảng 16% kế hoạch đề ra, do một số nguyên nhân, như cần phải đánh giá thận trọng để lựa chọn phương án cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp đảm bảo lợi ích cao nhất của Nhà nước, không bán vốn bằng mọi giá, tránh việc bán tháo, tác động bởi dịch Covid-19 và tác động không thuận lợi từ tình hình thế giới và khu vực… Một số nguyên nhân chủ quan như thời gian được phê duyệt danh mục chậm, danh mục và tỷ lệ thực hiện phê duyệt lần đầu chưa phù hợp với tình hình thực tế, phải bổ sung, điều chỉnh nhiều lần...

“Đối với giai đoạn 2026-2030, Chính phủ đang khẩn trương hoàn thiện, trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định Đề án Phát triển kinh tế nhà nước, với các giải pháp cụ thể để phát triển khu vực kinh tế này đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.

Nguyễn Lê
baodautu.vn