Chính sách tiền tệ eo hẹp
PGS-TS. Nguyễn Hữu Huân - Trường đại học Kinh tế TP.HCM phân tích, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang quay trở lại lộ trình nới lỏng chính sách tiền tệ, sau khi lần đầu tiên trong năm 2025 thực hiện cắt giảm lãi suất USD vào trung tuần tháng 9 kể từ tháng 12/2024 và dự báo có thể giảm thêm 2 lần nữa trong những tháng cuối năm, nên tỷ giá trong nước sẽ bớt áp lực và lãi suất có dư địa giảm thêm. Ngược lại, nếu Fed chưa sớm giảm tiếp lãi suất thì tỷ giá còn chịu áp lực, từ đó gây khó cho nỗ lực giảm lãi suất trong nước hỗ trợ nền kinh tế, vì chính sách tiền tệ Việt Nam không còn nhiều dư địa.
Ông Huân nhận định, có thể từ nay đến cuối năm, lãi suất huy động sẽ chịu áp lực từ tốc độ tăng trưởng tín dụng cao, đặc biệt sau thông báo của Ngân hàng Nhà nước về việc tăng thêm chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các tổ chức tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, lãi suất tiết kiệm hiện trong xu hướng ổn định, nhu cầu vốn được dự báo cải thiện trong các tháng còn lại của năm, các ngân hàng chuẩn bị tốt thanh khoản để đáp ứng cầu tín dụng nên lãi suất cho vay khó tăng lên.
Đồng quan điểm, ông Đinh Đức Quang - Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam dự báo, trong những tháng cuối năm, Ngân hàng Nhà nước nhiều khả năng sẽ duy trì chính sách tiền tệ thận trọng trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế ổn định và áp lực từ tỷ giá còn hiện hữu.
“Với triển vọng kinh tế tăng trưởng khả quan trong quý cuối năm 2025 và áp lực trên tỷ giá của đồng VND, những yếu tố này sẽ hạn chế khả năng Ngân hàng Nhà nước nới lỏng chính sách tiền tệ. Do đó, chúng tôi dự báo nhà điều hành sẽ giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5%/năm. Trong trường hợp điều kiện kinh doanh và thị trường lao động suy giảm mạnh, Ngân hàng Nhà nước có thể cân nhắc hạ lãi suất tái cấp vốn về mức thấp kỷ lục như trong đại dịch là 4%/năm, song đây không phải là kịch bản cơ sở của chúng tôi”, ông Quang nói.
Trong diễn biến tích cực theo dự báo từ Nhóm Nghiên cứu UOB Việt Nam, Fed có thể cắt giảm lãi suất 3 lần trong năm 2025, tổng cộng từ 0,5-0,75%/năm, đưa lãi suất USD xuống quanh mức 3,75%/năm vào cuối năm nay và nếu kịch bản này xảy ra, Ngân hàng Nhà nước có thể cân nhắc bắt đầu cắt giảm lãi suất VND khoảng 0,25-0,5%/năm vào cuối năm 2025 nhằm tạo động lực tăng trưởng cho năm 2026.
Doanh nghiệp cần giảm bớt sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, bởi việc huy động vốn trung - dài hạn đang là gánh nặng lớn của hệ thống tổ chức tín dụng, nếu không tháo gỡ sẽ còn tạo sức ép lên lãi suất.
TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cũng cho hay, dư địa chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước hiện rất eo hẹp nên ngắn hạn khó giảm thêm lãi suất. Hiện tại, lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước cho vay tái cấp vốn vào khoảng 4,5%/năm, cao hơn một chút so với lãi suất cho vay qua đêm của Mỹ là 4,25%/năm. Ngoài ra, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phát biểu trước Quốc hội, nếu tình hình tỷ giá căng thẳng sẽ cân nhắc câu chuyện lãi suất, nên việc giảm thêm sẽ khó thực hiện, chưa kể còn phải cân nhắc yếu tố cung tiền và lạm phát.
Theo ông Lực, tín dụng đang tăng trưởng quá cao, đạt khoảng 11% từ đầu năm tới nay và tăng khoảng 20% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó tín dụng bất động sản tăng tương đối nhanh, nên không thể trông chờ vào kênh tín dụng ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh phải kiểm soát rủi ro nợ xấu.
Báo cáo cập nhật của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến ngày 31/7/2025, dư nợ tín dụng bất động sản đạt hơn 4,1 triệu tỷ đồng, tăng 17% so với cuối năm 2024 và chiếm 23,68% tổng dư nợ nền kinh tế. Trong đó, dư nợ cho kinh doanh bất động sản đạt 1,79 triệu tỷ đồng (tăng 23,87%), dư nợ cho tiêu dùng gắn với bất động sản đạt 2,28 triệu tỷ đồng (tăng 12,4%). Tuy vậy, tỷ lệ nợ xấu chỉ ở mức 2,43% - vẫn nằm trong giới hạn kiểm soát.
Tập trung vào chính sách tài khóa
Theo TS. Cấn Văn Lực, hiện tại, mặc dù chính sách tiền tệ co hẹp, nhưng dư địa chính sách tài khóa còn nhiều nên cần tập trung vào việc cắt giảm thuế, phí; quyết liệt đẩy mạnh giải ngân đầu tư công và đặc biệt, cần tính toán chính sách tài khóa cho năm 2026 trong bối cảnh Việt Nam đang sửa đổi nhiều luật liên quan tới thuế, phí. Dư địa về cải cách lúc này cần đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân cũng như kinh tế nhà nước, đồng thời phát triển thị trường thị trường bất động sản bền vững hơn, phù hợp thu nhập người dân.
PGS-TS. Nguyễn Hữu Huân cũng cho hay, thực tế, Việt Nam đã duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng khá lâu và ở một nền lãi suất thấp, lạm phát cũng sẵn sàng ở mức 3,7-4% nên không có nhiều dư địa hạ lãi suất. Thay vào đó, cần tập trung cho chính sách tài khóa thông qua đầu tư công. Đây chính là giải pháp cần đẩy mạnh để thúc đẩy nền kinh tế, còn chính sách tiền tệ bây giờ đã bão hòa và điều hành nền kinh tế là phải phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa.
Còn ông Đinh Đức Quang cho biết, mặt bằng lãi suất hiện nay tương đối ổn định. Tại UOB Việt Nam, lãi suất cho vay ngắn hạn dành cho doanh nghiệp đang duy trì quanh mức 5%/năm, tương đương với nhiều ngân hàng khác trên thị trường. Vì thế, khả năng lãi suất giảm mạnh từ nay đến cuối năm rất khó xảy ra. Lãi suất không thể điều chỉnh một cách đơn lẻ, mà phải đặt trong tổng thể, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người vay và người gửi tiền. Do đó, việc đưa lãi suất xuống mức thấp hơn nữa trong bối cảnh hiện tại là không dễ dàng.
Theo ông Quang, doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất - kinh doanh cần giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng, bởi việc huy động vốn trung và dài hạn đang là gánh nặng lớn của hệ thống tổ chức tín dụng, nếu không tháo gỡ sẽ còn tạo sức ép lên lãi suất. Trong khi đó, thị trường vẫn còn nhiều kênh huy động vốn khác như thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu…, nên cần cơ chế san sẻ gánh nặng vốn trung - dài hạn cho thị trường, thay vì chỉ dựa vào tín dụng ngân hàng. Đây mới là giải pháp hỗ trợ dài hạn, giúp doanh nghiệp cũng như nền kinh tế phát triển bền vững hơn.
Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Phi Lân - Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (Ngân hàng nhà nước) chia sẻ rằng, việc trì hoãn nới lỏng chính sách tiền tệ của Fed thời gian qua đã gây áp lực lên hoạt động điều hành của Ngân hàng nhà nước. Do đó, quyết định giảm lãi suất USD trong tháng 9/2025 của Fed được nhiều ngân hàng trung ương chờ đợi, bao gồm cả Việt Nam, vì có thể góp phần giảm áp lực lên tỷ giá đồng nội tệ, đồng thời tạo thêm dư địa cho chính sách tiền tệ.
Ông Lân cho hay, trong công tác điều hành, Ngân hàng nhà nước đã chủ động hạ lãi suất điều hành xuống mức thấp, thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí hoạt động, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin cùng nhiều giải pháp khác, phấn đấu giảm lãi suất cho vay, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.
Đồng thời, Ngân hàng nhà nước đã yêu cầu các tổ chức tín dụng công khai thông tin lãi suất cho vay trên website để khách hàng dễ dàng tham khảo khi tiếp cận vốn. Tính đến ngày 10/9/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch mới của các ngân hàng thương mại ở mức 6,52%/năm, giảm thêm 0,41%/năm so với cuối năm 2024.
Song song với đó, Ngân hàng nhà nước sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường trong và ngoài nước, điều hành tỷ giá linh hoạt, phối hợp với các công cụ chính sách tiền tệ để can thiệp kịp thời, ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.