Việc không hoàn thành tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng đúng kế hoạch đã làm ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả đầu tư của tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và chưa có cơ sở để kết nối và triển khai tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng).
Bộ GTVT vừa có công văn số 7188/BGTVT – ĐTCT gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư góp ý kiến về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án thành phần 2 (đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng) thuộc Dự án PPP đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn.
Theo Bộ GTVT, đoạn tuyến Hữu Nghị - Chi Lăng nằm trong tổng thể tuyến đường cao tốc Hà Nội - Lạng Sơn. Đây là tuyến cao tốc có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực tỉnh Lạng Sơn nói riêng, cũng như khu vực Đông Bắc nói chung.
Việc hoàn thành xây dựng tuyến đường sẽ tăng cường kết nối tuyến hành lang xuyên Á qua Việt Nam từ Lạng Sơn - Hà Nội - TP.HCM - Mộc Bài, tạo lợi thế để Việt Nam là cửa ngõ giao lưu thương mại với Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á.
Với vị trí và vai trò nói trên, tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng đã được nghiên cứu từ năm 2012 và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư từ năm 2016 tại Quyết định số 726/QĐ-TTg ngày 28/4/2016. Do vậy, Bộ GTVT thống nhất với UBND tỉnh Lạng Sơn về sự cần thiết phải sớm đầu tư, hoàn thành, đưa đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng vào vận hành khai thác.
Bộ GTVT cho rằng, Dự án đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng thuộc lĩnh vực GTVT, có tổng mức đầu tư 7.609 tỷ đồng phù hợp với đối tượng được triển khai theo phương thức đối tác công tư được quy định tại khoản 2, Điều 4, Luật PPP. Dự án cũng không trùng với các dự án PPP đã có quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định phê duyệt dự án,phù hợp với quy định tại khoản 2, Điều 4, Luật PPP.
Tại công văn số 7188, Bộ GTVT cho rằng, Hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án do UBND tỉnh Lạng Sơn trình duyệt có phân tích ưu thế của việc triển khai dự án theo phương thức PPP so với các hình thức đầu khác, tuy nhiên nội dung phân tích còn chung chung, chưa gắn trực tiếp với Dự án.
Vì vậy, Bộ GTVT đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn rà soát thuyết minh cụ thể, đầy đủ hơn về lợi thế của việc đầu tư dự án theo phương thức PPP so với các hình thức đầu tư khác trên các phương diện như khả năng thu hút vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý của khu vực tư nhân, khả năng phân bổ rủi ro giữa các bên.
Một trong những nội dung mà Bộ GTVT đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn tiếp tục làm rõ liên quan đến tương quan Dự án với quy hoạch hệ thống đường bộ, đường cao tốc quốc gia.
Cụ thể, Dự án đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng nằm trong Quy hoạch phát triển GTVT đường bộ Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 356/QĐ-TTg ngày 25/02/2013 và Quy hoạch phát triển mạng đường bộ cao tốc Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 326/QĐ-TTg ngày1/3/2016.
Theo các quyết định nêu trên, đoạn cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng có quy mô từ 4-6 làn xe, dự kiến triển khai trong giai đoạn 2020-2030.Thực hiện Luật Quy hoạch, Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 -2030, tầm nhìn đến năm 2050 thuộc quy hoạch ngành kết cấu hạ tầng quốc gia được lập và đã được Hội đồng thẩm định quy hoạch thông qua, đang trình Thủ tướng Chính phủ ban hành, trong đó tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng có quy mô 6 làn xe, dự kiến triển khai trong giai đoạn 2020-2030.
Bộ GTVT cho rằng, tại Hồ sơ trình duyệt, Dự án dự kiến phân kỳ giai đoạn 1 với quy mô 4 làn xe là chưa đáp ứng Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thuộc quy hoạch ngành kết cấu hạ tầng quốc gia được lập và đã được Hội đồng thẩm định quy hoạch thông qua, đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
“Đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn nghiên cứu các phương án mở rộng Dự án đảm bảo quy hoạch được duyệt”, Bộ GTVT nêu quan điểm.
Liên quan đến cơ chế chia sẻ phần tăng, giảm doanh thu theo quy định tại Điều 82, Luật PPP, Bộ GTVT cho biết Hồ sơ trình có đề xuất áp dụng cơ chế chia sẻ tăng giảm doanh thu theo quy định tại Điều 82, Luật PPP, song chưa xây dựng cụ thể phương án áp dụng.Vì vậy, Bộ GTVT đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn nghiên cứu, bổ sung phương án cụ thể về nội dung cơ chế chia sẻ phần tăng, giảm doanh thu theo quy định tại Điều 82 Luật PPP và Nghị định số 35/2021/NĐ-CP, để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định áp dụng.
Một nội dung cần tiếp tục được làm rõ khác là khả năng tiếp cận vốn tín dụng Dự án. Theo Bộ GTVT, Dự án đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng có nhu cầu vốn vay lớn, dài hạn (khoảng 3.300 tỷ đồng), trong khi nguồn vốn của các tổ chức tín dụng trong nước chủ yếu là ngắn hạn.
Trong thời gian qua, việc cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng đối với các dự án BOT giao thông gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, trong quá trình triển khai thực hiện, UBND tỉnh Lạng Sơn cần rà soát, tính toán, xây dựng các phương án đa dạng hóa các nguồn vốn huy động đầu tư dự án, giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn vay tín dụng.
Được biết, Dự án thành phần 2 (đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng) thuộc Dự án đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn theo phương thức PPP được UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi tại Quyết định số1523/QĐ-BGTVT ngày 9/8/2018 với quy mô phân kỳ giai đoạn 1 gồm 4 làn xe, bề rộng nền đường 17m, tổng mức đầu tư khoảng 5.675 tỷ đồng (không có hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước).
Do trong quá trình triển khai thực hiện, để phù hợp với điều kiện thực tế, nguồn lực đầu tư cũng như đảm bảo hiệu quả đầu tư, vào tháng 5/2021, UBND tỉnh Lạng Sơn đã có tờ trình số 66 kiến nghị Thủ tướng cho phép điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án.
Theo đó, UBND tỉnh Lạng Sơn đề xuất thay đổi quy mô và phương án đầu tư Dự án. Cụ thể, Dự án sẽ đầu tư phân kỳ giai đoạn 1: đoạn Km1+800 (cửa khẩu Hữu Nghị) - Km17+420 (nút giao với QL4B TP Lạng Sơn), quy mô 2 làn xe, chiều rộng nền đường 22 m, chiều rộng mặt đường 12,5 m; đoạn Km17+420 (nút giao với QL14B TP Lạng Sơn) - Km44+749 (huyện Chi Lăng) có quy mô 4 làn xe, chiều rộng nền đường 22 m, chiều rộng mặt đường 16 m.
Tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 7.609 tỷ đồng, trong đó vốn Nhà nước tham gia 3.500 tỷ đồng (Ngân sách Trung ương 2.500 tỷ đồng, Ngân sách địa phương 1.000 tỷ đồng), vốn Nhà đầu tư 4.109 tỷ đồng.
