Kiểm soát tâm lý khi thị trường điều chỉnh

Tâm lý tác động không nhỏ đến quyết định đầu tư

Tại sao biết là rủi ro nhưng chúng ta vẫn đầu tư vào các tài sản rủi ro như cổ phiếu thay vì việc cho toàn bộ tiền của mình vào tài khoản tiết kiệm?

Tâm lý của mỗi con người luôn là muốn gia tăng tối đa tài sản của mình để phục vụ cho nhu cầu bản thân như nghỉ hưu sớm hoặc đảm bảo khả năng tài chính vững chắc trong tương lai cho gia đình.

Khi đầu tư vào những tài sản có mức độ rủi ro cao hơn bạn mới có thể có cơ hội để gia tăng sự giàu có của mình. Tài khoản tiết kiệm cho bạn một lãi suất ổn định, tuy nhiên nó chỉ giúp bạn bù trừ với lạm phát và không phải là một khoản đầu tư.

Đối với không ít nhà đầu tư cá nhân ở Việt Nam, việc đầu cơ, đầu tư mang nặng tính may rủi.

Lý do khác cho việc đầu cơ, lướt sóng liên tục là chúng ta thường có xu hướng mong muốn đạt được một mức lợi nhuận tối đa, nhưng tối đa là bao nhiêu thì chúng ta không xác định được.

Việc kiểm soát tâm lý trong đầu tư là rất khó, chúng ta luôn bị ảnh hưởng quá nhiều bởi những thông tin hoặc sự kiện xảy ra trên thị trường. Kết quả của những việc trên là tâm lý chi phối quyết định, ảnh hưởng tới kết quả đầu tư của mình.

Điển hình là cú knock out kỷ lục ngày 19/1/2021, sau chuỗi tăng điểm quá dài của thị trường chứng khoán Việt Nam tạo ra một tâm lý "tai hại" là thị trường không thể giảm sâu được, tiền mới rất nhiều sẽ kéo thị trường ngay trong phiên.

Diễn biến tâm lý giao dịch có thể nhìn rõ qua các "tút" trên các diễn đàn chứng khoán. Khi thị trường bắt đầu giảm nhẹ đầu phiên, sự hồ hởi lên cao với các đánh giá "điều chỉnh là tốt", "cơ hội tái cơ cấu danh mục".

Điều đó cho thấy, khi thị trường có tín hiệu tốt hay xấu sẽ gây ra tâm lý tích cực hay lo lắng, hoang mang đối với nhà đầu tư, dẫn đến việc đua nhau mua hoặc bán.

Ảnh hưởng của các kênh truyền thông đại chúng trên thị trường tài chính

Chúng ta không phủ nhận thông tin mang lại từ các kênh truyền thông đại chúng như truyền hình, báo chí… rất phong phú và hữu ích. Nhà đầu tư có thể thu thập được thông tin đa chiều về doanh nghiệp trên nhiều báo khác nhau với quan điểm phân tích khác nhau.

Tuy nhiên, những từ ngữ mang ý nghĩa tiêu cực trên các kênh truyền thông sẽ ảnh hướng xấu đến tâm lý nhà đầu tư, gây áp lực tới giá của chứng khoán những ngày sau đó. Trên thực tế, các thông tin tiêu cực có thể phù hợp hoặc không phù hợp với điều kiện thị trường hiện tại.

Lời khuyên dành cho các nhà đầu tư để kiểm soát tâm lý

- Học cách nhận biết cảm xúc của bạn, điển hình trong trường hợp thị trường quá tốt hoặc quá xấu, bạn sẽ thấy được cảm xúc đó. Bạn có thể thấy hưng phấn khi giá chứng khoán tăng hoặc buồn bã khi giá chứng khoán giảm. Đừng để những cảm xúc đó ảnh hưởng tới quyết định đầu tư của bạn.

- Loại bỏ tâm lý đánh bạc hoặc muốn chiến thắng người khác bằng việc đưa ra các dự đoán. Xây dựng một chiến lược đầu tư hợp lý không thể gây tổn thương cho bạn trong dài hạn.

- Đừng nhìn vào giá của chứng khoán hàng ngày, biến động giá hàng ngày là tất yếu và nó không phản ánh thay đổi đáng kể vào giá trị của chứng khoán mà bạn sở hữu.

- Lập một kế hoạch về lợi nhuận và xác định mức độ rủi ro mình có thể chấp nhận, quản lý danh mục đầu tư của bạn theo kế hoạch đó và đừng cố gắng đạt được càng nhiều lợi nhuận càng tốt.

-- Lựa chọn công ty có phí giao dịch thấp hoặc miễn phí giao dịch, tốc độ đặt lệnh nhanh (không nghẽn lệnh), để gia tăng lợi nhuận nhờ tiết kiệm chi phí và không bỏ lỡ cơ hội do lệnh bị treo không vào được hệ thống giao dịch của sàn HSX.

Linh Nguyễn