Nhận diện điểm nóng
Dịp cuối năm và Tết Nguyên đán nhiều năm nay luôn là thời điểm hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả gia tăng, tập trung ở các tuyến biên giới, cửa khẩu, chợ đầu mối và môi trường thương mại điện tử.
Nhu cầu tiêu dùng lớn, lưu lượng hàng hóa tăng đột biến tạo ra khoảng trống để các đối tượng lợi dụng, trà trộn hàng không rõ nguồn gốc, hàng nhái, hàng kém chất lượng vào chuỗi phân phối. Đây không phải hiện tượng mới, nhưng mức độ tinh vi và quy mô đang tăng nhanh theo sự mở rộng của hạ tầng logistics và không gian số.
Theo ông Đặng Văn Dũng, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, những năm qua, với sự vào cuộc đồng bộ của bộ, ngành và 63 địa phương, công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đạt nhiều kết quả quan trọng. Hoạt động kiểm tra, bắt giữ góp phần bảo vệ môi trường đầu tư, kinh doanh lành mạnh, tăng thu ngân sách và giữ vững an ninh trật tự. Tuy vậy, kết quả xử lý vẫn chưa tương xứng với thực tế diễn biến thị trường.
Ông Dũng cho hay, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn phức tạp, đặc biệt ở nhóm hàng liên quan trực tiếp đến sức khỏe người dân như thực phẩm, dược phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm. Một số vụ việc tại biên giới và nội địa từng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến an ninh trật tự và sức khỏe cộng đồng.
Trước bối cảnh đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các văn bản chỉ đạo cao điểm đấu tranh, yêu cầu chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, đặc biệt đối với các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.
Trong giai đoạn cao điểm 2025, theo tổng hợp của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, các lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý khoảng 58.000 vụ vi phạm, khởi tố gần 800 vụ với 1.600 đối tượng, thu nộp ngân sách nhà nước hơn 6.000 tỷ đồng.
Dù vậy, ông Đặng Văn Dũng cảnh báo, thời điểm tới, đặc biệt dịp cận Tết, hoạt động buôn lậu và hàng giả vẫn còn nhiều yếu tố tiềm ẩn phức tạp. Các thủ đoạn mới gồm lợi dụng chính sách thông thoáng thương mại, chia nhỏ lô hàng, vận chuyển vòng cung qua nước thứ ba, giấu hàng trong kho bãi trung chuyển, hợp thức chứng từ, nhãn mác và sử dụng livestream, sàn số để đẩy hàng nhanh trước khi bị phát hiện.
Các lực lượng chức năng được yêu cầu không chủ quan, duy trì kiểm soát quyết liệt và liên tục theo đúng chỉ đạo của Chính phủ và Ban Chỉ đạo 389 quốc gia.
Chiến lược căn cơ đến năm 2030
Về dài hạn, lãnh đạo Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia chia sẻ, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 397/NQ-CP ngày 5/12/2025 về Kế hoạch hành động của Chính phủ về đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đến năm 2030.
Đây có thể nói là dấu mốc chuyển từ “đánh chặn trước mắt” sang “xử lý từ gốc”, với tầm nhìn đến năm 2030. Nghị quyết xác định chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị, yêu cầu tổ chức bộ máy đủ mạnh, nguồn lực đủ tầm và phối hợp đủ chặt.
Theo đó, Nghị quyết 397 tập trung vào các nhóm giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện thể chế, củng cố bộ máy và phân định thẩm quyền rõ ràng trong quản lý tài sản công và trụ sở làm việc; huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân trong giám sát thị trường; xây dựng đội ngũ cán bộ liêm chính, chuyên nghiệp, có bản lĩnh và năng lực thực thi; xử lý nghiêm hành vi tiếp tay, bao che, đặc biệt với cán bộ lợi dụng chức vụ, quyền hạn để dung túng vi phạm.
Bộ, ngành và địa phương cũng được yêu cầu tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh phối hợp liên ngành, kết nối dữ liệu; ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý luồng hàng, giám sát kho bãi, truy vết nguồn gốc; nâng cao hiệu quả truyền thông, tuyên truyền và mở rộng hợp tác quốc tế để phát hiện vi phạm từ sớm, từ xa. Các giải pháp nhấn mạnh tính phòng ngừa, đánh chặn ngay từ nguồn cung ứng, triệt tiêu động cơ và điều kiện hình thành điểm nóng buôn lậu, hàng giả.
Kết quả bước đầu và định hướng dài hạn cho thấy, cuộc đấu tranh bảo vệ thị trường không chỉ là mệnh lệnh thời điểm, mà đang dần trở thành một chiến lược bài bản, kiên trì và có trách nhiệm trong giai đoạn mới.