Còn nhiều dư địa chưa khai thác tới
Theo số liệu từ Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), hiện nay, tổng giá trị tài sản được bảo hiểm của khu vực doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế lên tới hơn 10 triệu tỷ đồng; tổng giá trị được bảo hiểm trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ là hơn 1 triệu tỷ đồng; tổng giá trị được bảo hiểm trong lĩnh vực bảo hiểm y tế, sức khỏe là gần 1 triệu tỷ đồng.
Xét theo số lượng người dân được bảo hiểm, đang có hơn 12 triệu người tham gia bảo hiểm nhân thọ, hơn 4 triệu người tham gia bảo hiểm y tế, sức khỏe ngắn hạn; hơn 12 triệu học sinh được bảo hiểm chăm sóc sức khỏe và tai nạn; hơn 18 triệu lượt khách hàng được bảo hiểm hàng không...
Theo ông Lê Tấn Cận, Thứ trưởng Bộ Tài chính, thời gian qua, thị trường bảo hiểm Việt Nam đã trở thành kênh huy động vốn dài hạn quan trọng cho nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu bảo vệ tài chính của hàng triệu tổ chức và cá nhân. Khung pháp lý đối với lĩnh vực bảo hiểm ngày càng được hoàn thiện đồng bộ, đảm bảo sự minh bạch, cạnh tranh lành mạnh, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và hướng tới sự phát triển sự phát triển bền vững.
Dẫu vậy, những con số trên vẫn là nhỏ so với quy mô dân số (trên 100 triệu dân) cũng như nền kinh tế nước ta (GDP năm 2025 dự kiến vượt 500 tỷ USD), đặc biệt trong bối cảnh đầu tư công được đẩy mạnh, với nhiều công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia được triển khai và thiên tai, bão lũ luôn rình rập - thúc đẩy nhu cầu bảo hiểm. Thống kê cho thấy, tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm/GDP của Việt Nam dao động ở mức quanh ngưỡng 2%, thấp hơn mức trung bình 3,35% của khối ASEAN; 5,37% của châu Á và 6,3% của thế giới.
Ngay với nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới - nghiệp vụ thường chiếm trên 20% tổng doanh thu phí bảo hiểm của các công ty bảo hiểm phi nhân thọ, tạo đà tăng trưởng cao cho các doanh nghiệp trong ngành, theo giới chuyên gia trong ngành, vẫn còn lượng đáng kể xe ô tô không có bảo hiểm thân vỏ.
Ngay cả với các loại hình bảo hiểm thuộc diện bắt buộc phải mua như bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe gắn máy, độ phủ của bảo hiểm vẫn còn rất thấp. Theo thống kê từ Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm 2024, cả nước chỉ có khoảng 6,5 triệu xe gắn máy tham gia sản phẩm này, chiếm khoảng 9% trong tổng số hơn 72 triệu xe máy đang lưu hành.
Có những thời điểm (vào năm 2015), có tới khoảng 90% chủ xe ô tô tham gia sản phẩm bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe, song tỷ lệ mua bảo hiểm đối với chủ phương tiện xe máy chỉ đạt khoảng 30% số xe đang lưu hành. Ngay cả ở các thành phố lớn, việc triển khai bảo hiểm hiểm xe máy vẫn gặp nhiều khó khăn, do ý thức của người dân về việc mua bảo hiểm bắt buộc chưa cao.
Với phân khúc sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, như đã đề cập, hiện mới có gần 12 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang được phục vụ, tương ứng tỷ lệ khoảng 11 - 12% dân số Việt Nam sở hữu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, con số này thấp hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực như Philippines (38%), Malaysia (50%), Singapore (80%).
Hay với sản phẩm bảo hiểm hưu trí, thống kê từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) cho thấy, sau hơn 12 năm có mặt tại thị trường Việt Nam, số hợp đồng khai thác mới hàng năm chỉ dao động quanh 900 - 1.700 hợp đồng, chỉ chiếm chưa đến 0,05% tổng số hợp đồng bảo hiểm nhân thọ toàn thị trường. Tỷ lệ này quá nhỏ nếu so sánh với con số hơn 52 triệu người đang trong độ tuổi lao động - nhóm đối tượng có tiềm năng lớn nhất của dòng sản phẩm này, đặc biệt trong bối cảnh dân số Việt Nam đang già hóa nhanh và nhu cầu tích lũy cho tuổi già ngày càng tăng.
Theo đánh giá của cơ quan quản lý, tốc độ tăng trưởng của thị trường bảo hiểm Việt Nam đang có dấu hiệu chậm lại, khi các chỉ tiêu chủ yếu trong giai đoạn 2022 - 2025 chỉ tăng trên dưới 10%. Do đó, cần có chính sách tăng tính chủ động trong việc xây dựng và thiết kế sản phẩm của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của các tổ chức, cá nhân trong nhiều hoạt động kinh tế và đời sống.
Cần đầu tư hơn cho công tác truyền thông bảo hiểm
Với độ phủ bảo hiểm thấp, thị trường bảo hiểm Việt Nam được xem là rất tiềm năng. Theo ông Kevin Kwon, Tổng giám đốc Prudential Việt Nam, tỷ lệ tham gia bảo hiểm trên tổng dân số của Việt Nam đang chỉ khoảng 11%, so với mục tiêu của Chính phủ đặt ra 18% vào năm 2030, “khoảng trống” này mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp tiếp tục gia tăng độ bao phủ bảo vệ tài chính cho người dân, đặc biệt khi niềm tin thị trường được củng cố bằng khung pháp lý mới và tiêu chuẩn dịch vụ cao hơn.
Khẳng định sự tồn tại của khoảng cách lớn giữa thực tế khai thác bảo hiểm và tiềm năng thị trường xuất phát từ các sản phẩm bảo hiểm chưa thực sự theo kịp nhu cầu đa dạng của người dân, hiểu biết và niềm tin về bảo hiểm còn hạn chế..., các chuyên gia trong ngành cho rằng, cần gây dựng lòng tin trong công chúng với ngành bảo hiểm.
“Khoảng trống bảo hiểm sẽ được lấp đầy khi lòng tin của khách hàng tăng lên. Muốn vậy, cần truyền thông sâu rộng để tăng trưởng niềm tin, minh bạch, công khai các con số được thực hiện chi trả trên các kênh truyền thông chính thống uy tín. Thậm chí, không ngại chia sẻ thông tin về các góc khuất của thị trường, tranh chấp bảo hiểm… Khi mọi thứ rõ ràng, niềm tin mặc định được tăng trưởng”, TS. Vương Thu Quỳnh, Trường Đại học Kinh doanh công nghệ Hà Nội nêu quan điểm.
Những chương trình tuyên truyền sâu về vai trò bảo vệ của bảo hiểm đang được đánh giá là yếu và thiếu. Theo nhiều nhân sự phụ trách truyền thông của doanh nghiệp bảo hiểm, cơ quan báo chí, số tiền đầu tư cho truyền thông về bảo hiểm trên toàn thị trường (tại các công ty bảo hiểm cũng như Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam) còn khá khiêm tốn so với lượng thông tin cần được truyền tải.
Theo chuyên gia bảo hiểm Bùi Trung Kiên, bảo hiểm phi nhân thọ là loại hình dịch vụ có tính chất “sản phẩm không mong đợi”, nên nhu cầu về bảo hiểm phi nhân thọ là nhu cầu thụ động, đòi hỏi các doanh nghiệp bảo hiểm phải nỗ lực truyền thông thì khách hàng mới mua bảo hiểm.
“Bên cạnh khoảng trống về bảo vệ, vẫn còn quá nhiều khoảng trống về thông tin. Trong khi các báo cáo trong nước đã chỉ ra được triệu chứng của thị trường, sự sụt giảm doanh thu và khủng hoảng niềm tin nhưng lại thiếu vắng nhiều thông tin cho thấy vì sao khách hàng lại phải mua bảo hiểm. Cần nói thẳng, nhìn thẳng và gần gũi nhất về bảo hiểm, tránh sử dụng các khái niệm khác mơ hồ, gây hiểm lầm…”, bà Nguyễn Ngọc Thanh, Tổng giám đốc F.I.S Vietnam kiến nghị.