Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (đoàn Hà Nội)
Hoàn thiện khung pháp lý quản lý nợ công
Sáng 18/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quản lý nợ công.
Các đại biểu Quốc hội đều bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nhằm giảm thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả công tác huy động vốn.
Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (đoàn Hà Nội) đánh giá cao việc dự thảo Luật phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức vay, cho vay lại và hạn mức bảo lãnh Chính phủ hằng năm, chuyển từ thẩm quyền của Chính phủ.
Việc này được nhận định là giúp đơn giản hóa và rút ngắn quy trình phê duyệt. Tương tự, việc giao Bộ Tài chính thẩm quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung, gia hạn thỏa thuận vay ODA, vay ưu đãi không làm tăng nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ, cũng tạo sự linh hoạt trong thực thi và cắt giảm thủ tục hành chính.
Tuy nhiên, đại biểu phản ánh, hiện nay chưa có quy định về hệ thống thông tin, dữ liệu, số liệu chia sẻ về nợ công giữa các cấp Trung ương và địa phương, và việc tính toán, trả nợ, đối chiếu giữa các cơ quan quản lý đều được thực hiện rất thủ công.
Để công tác quản lý nợ công hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định giao Bộ Tài chính trách nhiệm quy định thống nhất hệ thống thông tin về dữ liệu nợ công liên thông giữa Trung ương, địa phương và đến từng đơn vị thực hiện.
Đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) cũng thống nhất với việc phân cấp, phân quyền từ Chủ tịch nước cho Chính phủ, Chính phủ cho Thủ tướng Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Tài chính, cho rằng điều này là rất hợp lý và phù hợp với thực tiễn, giúp giảm bớt thủ tục hành chính đối với các khoản vốn vay và ký kết điều ước quốc tế, đảm bảo nhanh gọn, hiệu quả và có trách nhiệm pháp lý.
 |
| Đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) |
Tuy nhiên, cùng với sự ủng hộ, các đại biểu cũng nhấn mạnh việc phân cấp phải đi đôi với cơ chế báo cáo rõ ràng để đảm bảo kiểm soát và giám sát chặt chẽ.
Đại biểu Phạm Văn Hoà đề nghị Chính phủ sau khi được Chủ tịch nước ủy quyền phải báo cáo lại cho Chủ tịch nước; Thủ tướng Chính phủ sau khi thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ ủy quyền phải báo cáo lại cho Chính phủ; Bộ trưởng Bộ Tài chính sau khi thực hiện thẩm quyền được Thủ tướng ủy quyền phải báo cáo lại cho Thủ tướng. Đại biểu đề nghị các quy định về trách nhiệm báo cáo này cần được quy định rõ trong Luật để đảm bảo việc tổ chức thực hiện được tốt.
Điều 5, khoản 6 dự thảo Luật quy định mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng, các đại biểu cho rằng quy định này thể hiện cam kết của Chính phủ về khả năng và trách nhiệm trả nợ, là tiêu chí quan trọng để các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế đánh giá hồ sơ rủi ro nợ của quốc gia, việc luật hóa quy định này là rất cần thiết để giúp Chính phủ dễ dàng huy động vốn trong thời gian tới.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP. Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét quy định cụ thể hơn phạm vi bình đẳng. Thực tế có những khoản nợ mang tính chất bắt buộc, có điều kiện ưu đãi hoặc có bảo lãnh của Chính phủ, nên việc xếp ngang về mức độ ưu tiên thanh toán cần được phân loại rõ ràng. Việc bổ sung hướng dẫn chi tiết sẽ tránh xung đột khi xử lý các khoản nợ đến hạn trong điều kiện thị trường có nhiều biến động.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm phối hợp của bộ, ngành trong việc xác nhận số liệu và thời hạn cập nhật, vì số liệu giữa các đơn vị thường chưa thống nhất, gây khó khăn khi tổng hợp dự toán nợ.
Theo đại biểu, sự chậm trễ trong báo cáo số liệu từ địa phương đang là nguyên nhân chính dẫn đến báo cáo nợ công toàn quốc bị kéo dài.
Để bảo đảm tính kịp thời và minh bạch, đại biểu đề nghị quy định cụ thể hơn thời điểm đối chiếu, thời điểm khóa số liệu và phương thức báo cáo.
Lo bội chi lớn, giải ngân vốn đầu tư công chậm
Góp ý về giải ngân đầu tư công và trách nhiệm của các cơ quan liên quan, đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Hưng Yên) nhấn mạnh: Năm nào Thủ tướng Chính phủ cũng liên tục kêu gọi đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Về mặt logic, các dự án đã được bố trí vốn đều đã có kế hoạch, có hồ sơ đầy đủ; nhưng thực tế tỉ lệ giải ngân hàng năm vẫn thấp, không đạt kế hoạch.
Theo ông Thân, điều này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và các chủ đầu tư.
"Việc chậm giải ngân dẫn đến vốn bị đọng lại, không phát huy hiệu quả, đồng thời làm phát sinh chi phí lãi vay, đây là một sự lãng phí rất lớn", ông nói.
 |
Đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Hà Nội) |
Ông Thân đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, xác định trách nhiệm của từng cơ quan trong công tác giải ngân, quản lý dự án và xử lý khiếu kiện; đồng thời có giải pháp khắc phục triệt để tình trạng lãng phí đang gây nhiều bức xúc hiện nay.
Trong khi đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP. Hồ Chí Minh) băn khoăn bội chi ngân sách năm 2026 dự toán trên 605.000 tỷ đồng, tương đương 4,2% GDP, cao hơn đáng kể so với mức 3,2% những năm trước.
Dự án luật sửa đổi đã đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho HĐND, UBND cấp tỉnh trong quyết định phát hành trái phiếu chính quyền địa phương. Đây là chủ trương phù hợp với xu hướng phân cấp, phân quyền.
Tuy nhiên, trước thực trạng dự toán bội chi đã ở mức rất cao, trong đó bội chi ngân sách địa phương là 22.100 tỷ đồng, ông Ngân đề nghị siết chặt cơ chế theo dõi, báo cáo và kiểm soát, bảo đảm việc phát hành trái phiếu địa phương không vượt khỏi kế hoạch đã được Quốc hội quyết định.
"Nếu không kiểm soát chặt, bội chi lớn có thể tạo áp lực lên thị trường tài chính, làm lãi suất tăng, gây khó khăn cho doanh nghiệp", đại biểu Ngân nêu ý kiến.
Khó khăn giải phóng mặt bằng khiến nhiều dự án khó giải ngân
Giải trình làm rõ ý kiến của đại biểu cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: Luật hiện hành đã quy định khá đầy đủ về đề án và quy trình phát hành trái phiếu chính quyền địa phương. Dự thảo Luật tiếp tục siết chặt hơn giới hạn dư nợ và mức bội chi của ngân sách địa phương theo quy định pháp luật.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ Tài chính sẽ đề xuất quy định khung lãi suất phát hành trái phiếu địa phương để UBND tỉnh chủ động áp dụng, bảo đảm phát hành an toàn, đúng dự toán được Quốc hội quyết định.
 |
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại buổi thảo luận sáng 18/11 |
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng thẳng thắn nhìn nhận trước đây quy trình chuẩn bị, đàm phán, ký kết và giải ngân vốn ODA còn kéo dài do vướng nhiều tầng nấc thủ tục giữa các bộ, ngành và địa phương; đồng thời nhiều quy định của nhà tài trợ chưa phù hợp thực tiễn Việt Nam, gây khó khăn trong đền bù, giải phóng mặt bằng.
Thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo mạnh mẽ cải cách quy trình; Bộ Tài chính cũng trực tiếp rà soát, đề xuất sửa đổi thể chế để phấn đấu đưa thời gian xử lý khoản vay ODA của Việt Nam về mức tương đương so với các nước khác (từ 12-15 tháng).
Tuy nhiên, bên cạnh thể chế, ông Thắng cho biết, còn tồn tại bất cập ở khâu tổ chức thực hiện, đặc biệt là giải phóng mặt bằng khiến nhiều dự án có tiền nhưng không giải ngân được, nhiều dự án hết thời hạn phải hủy vốn, gây lãng phí lớn.
Chính phủ yêu cầu siết chặt kỷ luật, nâng cao trách nhiệm của địa phương; do đó, cùng với Luật Đầu tư công vừa được sửa đổi, dự án Luật Quản lý nợ công sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn trong thời gian tới.
