Khan hàng đẩy thị trường vàng nhỏ lẻ vào rủi ro

Thị trường vàng tự do tiềm ẩn nguy cơ chất lượng thấp và giá cả khó kiểm soát. Ảnh: Đức Thanh

Vàng loạn giá, loạn chất lượng

Bà Hoàng Thị Hải (Hà Nội) cho hay, giữa tháng 10/2025, trong cơn sốt vàng, khi tất cả thương hiệu vàng lớn đều thông báo hết hàng, bà phải mua vàng ở một tiệm vàng tư nhân. Khi đó, chênh lệch mua vào - bán ra ở các tiệm vàng tư nhân là 2-3 triệu đồng/lượng và giá cũng tương đương với vàng của các thương hiệu lớn.

Tuy nhiên, đầu tháng 11 vừa qua, giá vàng thế giới giảm, khi mang vàng ra chính tiệm vàng tư nhân nói trên để bán thì bà mới “ngã ngửa” bởi giá mua - bán được các tiệm vàng nhỏ này giãn rộng khoảng cách tới 7 triệu đồng/lượng, giá mua vào thấp hơn các thương hiệu vàng lớn tới hơn 10 triệu đồng/lượng.

“Tôi lỗ 12 triệu đồng/lượng trong vòng 1 tháng, phần lớn là do chính sách giá thay đổi chóng mặt của tiệm vàng tư nhân. Mặc dù bị ép giá, song tôi cũng không thể đi bán vàng ở tiệm vàng khác, vì như thế còn bị ép giá nhiều hơn. Cùng thời điểm mua/bán, nếu tôi mua được vàng ở các thương hiệu lớn, mức lỗ sẽ giảm còn một nửa”, bà Hải than phiền.

Ông Nguyễn Đức Lê, Phó trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường (Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công thương) nêu thực tế, hiện nay, các cửa hàng bán vàng nhỏ lẻ không có dữ liệu kết nối trực tuyến với cơ quan quản lý nhà nước nên khó kiểm soát chất lượng và khối lượng giao dịch. Ngoài ra, các cửa hàng nhỏ lẻ này cũng không minh bạch giá bán, tự ý nâng giá những thời điểm thị trường sốt, gây rủi ro rất lớn cho người mua.

Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cũng cho biết, hiện trên thị trường chỉ khoảng 30-40% doanh nghiệp thực sự chú trọng đầu tư bài bản về máy móc, thiết bị và quy trình kiểm soát đầu vào, còn phần lớn chưa tuân thủ đầy đủ yêu cầu pháp lý, dẫn tới tình trạng thị trường thiếu minh bạch, dễ phát sinh vi phạm.

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp phải chứng minh được nguồn nguyên liệu đầu vào, điều kiện bảo quản, hệ thống tiêu chuẩn và cơ sở pháp lý phục vụ sản xuất - kinh doanh. Tuy nhiên, thực tế đang tồn tại khoảng trống trong kiểm tra, giám sát, khiến thị trường vàng vận hành thiếu trật tự.

Để khắc phục tình trạng này, ông Nguyễn Thế Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam đề nghị, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sớm thiết lập một trung tâm quản lý và điều phối thống nhất, nơi tập trung dữ liệu, tiêu chuẩn và quy định pháp lý để thị trường vận hành ổn định và có kiểm soát.

Doanh nghiệp gặp rủi ro chính sách

Về phía doanh nghiệp, ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Vàng bạc - Đá quý Bảo Tín Mạnh Hải chia sẻ, cả người dân lẫn doanh nghiệp đều đối mặt với những trở ngại chưa từng có. Nguyên nhân của trở ngại này là sự thiếu hụt kéo dài của nguồn cung nguyên liệu chính thức suốt hơn 13 năm qua.

“Việc không thể tiếp cận vàng nhập khẩu theo cơ chế rõ ràng, khiến các doanh nghiệp buộc phải sử dụng nguồn vàng trôi nổi, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và có hàng cung ứng ra thị trường”, ông Vũ Hùng Sơn nói.

Theo ông Sơn, việc khan hiếm nguyên liệu, buộc phải tăng mua vàng trôi nổi không chỉ khiến doanh nghiệp tăng chi phí (phải đầu tư máy phổ hiện đại để kiểm tra chất lượng vàng, thay vì chỉ dựa vào kinh nghiệm thủ công như trước), mà còn chịu rủi ro pháp lý lớn.

Doanh nghiệp vàng đang đối mặt với những đợt thanh tra, kiểm tra dày đặc khi các cơ quan chức năng áp dụng Luật Phòng chống rửa tiền vào lĩnh vực này. Quy định yêu cầu doanh nghiệp nhận diện, phân loại khách hàng, xác minh nghề nghiệp, thu nhập, đánh giá sự tương xứng của giao dịch - đặc biệt với giao dịch từ 400 triệu đồng trở lên.

“Chỉ cần sai sót nhỏ trong thông tin căn cước hoặc nghi ngờ về nguồn tiền, giao dịch có thể bị chuyển sang cơ quan điều tra, tạo rủi ro pháp lý lớn cho doanh nghiệp”, ông Sơn nêu lo ngại của doanh nghiệp.

Mặc dù Nghị định 232/2025/NĐ-CP đã mở ra cánh cửa nhập khẩu vàng nguyên liệu, song các doanh nghiệp vàng lo ngại, chỉ các ngân hàng, doanh nghiệp lớn mới được phân bổ hạn ngạch, trong khi các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức nhỏ khác vẫn chật vật tìm nguồn nguyên liệu để sản xuất.

Đại diện Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho hay, sau khi Nghị định 232/2025/NĐ-CP ra đời, rất nhiều doanh nghiệp, ngân hàng tuyên bố tham gia cuộc chơi này, song thực tế lại chưa có cơ sở vật chất hoặc công nghệ phù hợp.

Vì vậy, Hiệp hội đề nghị, NHNN chỉ nên cấp phép nhập khẩu nguyên liệu và sản xuất vàng cho các doanh nghiệp, ngân hàng có cơ sở vật chất, công nghệ, năng lực tài chính và trách nhiệm báo cáo định kỳ; nghiêm cấm các trường hợp mua bán chéo, lách quy định, tránh biến thị trường nguyên liệu thành nơi đầu cơ.

Hà Tâm
baodautu.vn