So với số tiền hàng nghìn tỷ USD mà chính phủ và các công ty tư nhân của Trung Quốc rót ra mỗi năm để xây dựng mới cơ sở hạ tầng từ giao thông đến mạng lưới liên lạc, các dự án nước đến sản xuất, gói chi tiêu cơ sở hạ tầng 2.250 tỷ USD trong 8 năm mà Tổng thống Biden đề xuất là quá nhỏ so với các gói tương tự tại Trung Quốc.
Quy mô gói đầu tư cơ sở hạ tầng của Mỹ thấp hơn nhiều so với Trung Quốc trong năm 2020
Theo kế hoạch của Tổng thống Joe Biden đề xuất, sẽ khoảng hơn 280 tỷ USD mỗi năm đầu tư vào cơ sở hạ tầng so với Trung Quốc, chỉ một nguồn quỹ công được sử dụng chủ yếu để đầu tư cơ sở hạ tầng là trái phiếu “đặc biệt” của chính quyền địa phương sẽ đạt tổng cộng 3,65 nghìn tỷ nhân dân tệ (556 tỷ USD) trong năm 2021, như vậy về giá trị gói hỗ trợ của Trung Quốc có quy mô cao hơn rất nhiều.
Theo kế hoạch kéo dài 8 năm, ông Biden kêu gọi rót 620 tỷ USD vào giao thông, bao gồm nâng cấp hơn 32.000km đường sá, sửa chữa hàng ngàn cây cầu và tăng gấp đôi nguồn quỹ cho giao thông công cộng, nâng cấp viễn thông, đầu tư nghiên cứu thúc đẩy cạnh tranh, đặc biệt là với Trung Quốc.
 |
So sánh chi tiêu cơ sở hạ tầng của Mỹ và Trung Quốc (Nguồn: Bloomberg) |
Trong khi đó, gói đầu tư vào cơ sở hạ tầng của Trung Quốc riêng năm 2020 đã là 3.400 tỷ nhân dân tệ, tương đương 522 tỷ USD và cao gấp 6,74 lần so với kế hoạch đầu tư mỗi năm 77,5 tỷ USD/năm do ông Biden đề xuất.
Đối với Viễn thông và bảo tồn nước, trong năm 2020 Trung Quốc đã đầu tư 1.177 tỷ nhân dân tệ, tương đương 179 tỷ USD. Trong khi đó, ông Biden đề xuất mỗi năm sẽ đầu tư vào 81,3 tỷ USD/năm. Như vậy, trong năm 2020, Trung Quốc đã đầu tư gấp 2,2 lần so với kế hoạch đầu tư hàng năm mà ông Biden đưa ra.
Trong lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn, trong năm 2020 Trung Quốc cũng đã đầu tư 30,5 tỷ USD, gấp 4,88 lần so với kế hoạch đầu tư hàng năm của Mỹ.
Như vậy, rõ ràng khi nhìn vào con 2.250 tỷ USD đầu tư vào cơ sở hạ tầng trong vòng 8 năm của ông Biden khi so sánh với riêng năm 2020 của Trung Quốc thì đều có giá trị nhỏ hơn rất nhiều về quy mô khoản đầu tư.
Tuy nhiên, rất khó để so sánh trực tiếp chi tiêu ở hai quốc gia vì phần lớn chi tiêu của Trung Quốc gắn liền với việc đáp ứng cho hàng triệu cư dân nông thôn chuyển đến các thành phố sinh sống mỗi năm.
GDP bình quân đầu người của Trung Quốc chỉ bằng khoảng 1/6 mức của Mỹ và trong nhiều trường hợp, nước này lần đầu tiên xây dựng cơ sở hạ tầng như căn hộ đô thị, hệ thống xử lý nước và sân bay mà Mỹ đã có trong nhiều thế hệ.
Justin Lin, cựu nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Thế giới đồng thời cũng là cố vấn cho chính phủ Trung Quốc cho biết: “Trung Quốc là một quốc gia đang phát triển và khu vực đầu tư vào cơ sở hạ tầng lớn hơn so với một quốc gia phát triển. Ở Mỹ, họ có cơ sở hạ tầng, nhưng nó có thể đã cũ và cần được cải thiện. Vì vậy phạm vi đầu tư vào các nước có thu nhập cao sẽ càng thấp”.
Nhưng trong các trường hợp khác như đường sắt cao tốc, cơ sở hạ tầng của Trung Quốc đã tiên tiến hơn của Mỹ, mạng lưới đường sắt cao tốc của quốc gia châu Á này dài gần 38.000 km vào năm ngoái. Chi phí xây dựng tòa nhà cũng rẻ hơn ở Trung Quốc, vì vậy chi tiêu sẽ tăng lên. Theo một nghiên cứu năm 2019 của Ngân hàng Thế giới, chi phí xây dựng mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc chỉ bằng khoảng 2/3 chi phí ở các nước khác.
Trung Quốc sẽ dẫn đầu trong đầu tư vào nghiên cứu và phát triển trong tương lai
Xét về nghiên cứu và phát triển (R&D), Trung Quốc hiện đang đứng thứ hai trên thế giới sau Mỹ về đầu tư vào R&D hàng năm, nhưng Trung Quốc đang đặt mục tiêu tăng tổng chi tiêu của các công ty tư nhân và cơ quan nhà nước lên 3,76 nghìn tỷ nhân dân tệ (563,97 tỷ USD) vào năm 2025. Con số đó sẽ nhiều hơn 1,3 nghìn tỷ nhân dân tệ (195 tỷ USD) so với số tiền đã chi vào năm 2020.
Trong khi đó, chương trình của Tổng thống Biden đề xuất bao gồm 180 tỷ USD tài trợ của chính phủ cho hoạt động R&D. Theo Tổng thống Biden, đó là mức tăng lớn nhất trong số các khoản chi tiêu quốc phòng được ghi nhận, nhưng một số người đặt câu hỏi liệu nó có đủ hay không.
Trong gói đầu tư 180 tỷ USD vào R&D mới để đưa Mỹ đạt được thành công trong lĩnh vực công nghệ, bao gồm cả trong cuộc đua đổi mới sáng tạo với Trung Quốc.
Trong khoản đầu tư đó, Biden muốn phân bổ 50 tỷ USD cho Quỹ Khoa học Quốc gia nhằm hợp tác và xây dựng dựa trên các chương trình hiện có của chính phủ, tập trung vào các lĩnh vực như chất bán dẫn, máy tính tiên tiến và công nghệ sinh học. Ông muốn 30 tỷ USD để dành cho R&D thúc đẩy đổi mới và tạo việc làm, tập trung vào các khu vực nông thôn và 40 tỷ USD cho việc nghiên cứu nâng cấp cơ sở hạ tầng hiện hữu.
Kế hoạch đặc biệt kêu gọi đầu tư vào các trường đại học và cao đẳng dành cho cộng đồng người Mỹ gốc Phi (HBCU: Historically Black Colleges and Universities) và các trường đại học phục vụ cho dân tộc thiểu số (MSI: Minority-Serving Institutions), trong đó sẽ cung cấp 10 tỷ USD đầu tư cho R&D vào HBCU và MSI cũng như 15 tỷ USD để thành lập 200 Trung tâm xuất sắc (Centers of Excellence) tại các trường đại học trên để phục vụ như các vườn ươm nghiên cứu mang lại cơ hội cho những người bị thua thiệt.
Kế hoạch đầu tư cho R&D của Biden cũng tập trung vào các vấn đề khí hậu, với đề xuất về một phòng thí nghiệm quốc gia mới tập trung vào khí hậu và liên kết với HBCU. Biden muốn 35 tỷ USD để tìm kiếm các giải pháp cho “những đột phá về công nghệ” nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu và đưa Mỹ trở thành nước đi đầu trong lĩnh vực công nghệ năng lượng sạch và việc làm.
Tuy nhiên, nếu so với kế hoạch đầu tư vào hoạt động R&D của Trung Quốc trị gía 563,97 tỷ USD vào năm 2025, kế hoạch của ông Biden vẫn thấp hơn. Như vậy, nếu xét tổng thể gói kích cầu về cơ sở hạ tầng và hoạt động R&D của Mỹ vẫn đang cho thấy quy mô nhỏ hơn so với Trung Quốc.
Mặc dù vậy, kế hoạch của tổng thống Biden có thể sẽ được định hình lại đáng kể trước Quốc hội và mất nhiều tháng để có thể thông qua. Những người ủng hộ cho rằng sự tập trung ngày càng tăng ở Washington vào việc cạnh tranh với Trung Quốc sẽ mở ra một bước tiến trong đổi mới và nghiên cứu vượt ra ngoài chi tiêu liên bang được đề xuất cùng các động lực thúc đẩy các công ty tư nhân cũng được tăng cường.
