Báo cáo Giám sát Tài chính mới nhất của IMF được công bố hôm thứ Ba (15/10) cho thấy, nợ công toàn cầu sẽ đạt 93% tổng GDP toàn cầu vào cuối năm 2024 và tiến tới 100% vào năm 2030. Con số này sẽ vượt quá mức đỉnh điểm 99% trong thời kỳ Covid-19 và tăng 10% so với năm 2019, trước khi đại dịch làm bùng nổ chi tiêu của chính phủ.
"Sự bất ổn về chính sách tài khóa đã gia tăng và các ranh giới đỏ chính trị về thuế đã trở nên cố hữu hơn… Áp lực chi tiêu để giải quyết các quá trình chuyển đổi xanh, dân số già hóa, lo ngại về an ninh và những thách thức phát triển lâu dài đang gia tăng", IMF cho biết.
Mối quan ngại của IMF về mức nợ gia tăng xuất hiện vào ba tuần trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, trong đó cả hai ứng cử viên đều hứa hẹn sẽ cắt giảm thuế và chi tiêu có thể làm tăng thêm hàng nghìn tỷ đô la vào thâm hụt liên bang.
Theo ước tính trung tâm của Ủy ban Ngân sách Liên bang (CRFB), kế hoạch cắt giảm thuế của ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump sẽ làm tăng thêm khoảng 7.500 tỷ USD nợ mới trong 10 năm, gấp hơn hai lần so với 3.500 tỷ USD từ các kế hoạch của Phó Tổng thống Kamala Harris - ứng cử viên đảng Dân chủ.
Báo cáo cho biết các dự báo về nợ có xu hướng đánh giá thấp kết quả thực tế với biên độ đáng kể, với tỷ lệ nợ thực tế trên GDP trong 5 năm tới trung bình cao hơn 10% so với dự báo ban đầu.
Và nợ có thể tăng thêm đáng kể do tăng trưởng suy yếu, điều kiện tài chính thắt chặt hơn, chính sách tài khóa và tiền tệ bất ổn hơn ở các nền kinh tế quan trọng như Mỹ và Trung Quốc. Báo cáo bao gồm một "kịch bản cực kỳ bất lợi" liên quan đến các yếu tố này cho thấy nợ công toàn cầu có thể đạt 115% chỉ trong ba năm, cao hơn 20% so với dự kiến hiện tại.
Bên cạnh đó, IMF lặp lại lời kêu gọi củng cố tài khóa nhiều hơn, cho biết môi trường hiện tại với tăng trưởng vững chắc và tỷ lệ thất nghiệp thấp là thời điểm thích hợp để thực hiện. Tuy nhiên, với những nỗ lực hiện tại, trung bình là 1% GDP trong vòng 6 năm từ 2023 đến 2029 là không đủ để giảm hoặc ổn định nợ.
Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), Mỹ trong tháng này dự kiến sẽ báo cáo thâm hụt tài khoá năm 2024 khoảng 1.800 tỷ USD, tương ứng với hơn 6,5% GDP.
Báo cáo cho biết, Mỹ và các quốc gia khác có dự báo nợ sẽ tiếp tục tăng, bao gồm Brazil, Anh, Pháp, Ý và Nam Phi, có thể phải đối mặt với hậu quả tốn kém.
"Việc trì hoãn điều chỉnh chỉ có nghĩa là cuối cùng cần phải có một đợt điều chỉnh lớn hơn và việc chờ đợi cũng có thể rủi ro, vì kinh nghiệm trong quá khứ cho thấy nợ cao và thiếu các kế hoạch tài chính đáng tin cậy có thể gây ra phản ứng tiêu cực của thị trường và có thể hạn chế khả năng các quốc gia có thể đối phó với những cú sốc trong tương lai", Era Dabla-Norris, Phó giám đốc phụ trách các vấn đề tài chính của IMF cho biết.
Bà cho biết thêm, việc cắt giảm đầu tư công hoặc chi tiêu xã hội có xu hướng tác động tiêu cực lớn hơn nhiều đến tăng trưởng so với các khoản trợ cấp có mục tiêu kém hơn như trợ cấp nhiên liệu. Một số quốc gia có khả năng mở rộng cơ sở thuế và cải thiện hiệu quả thu thuế, trong khi những quốc gia khác có thể cải thiện hệ thống thuế theo hướng tiến bộ hơn bằng cách đánh thuế thu nhập và lãi vốn hiệu quả hơn.
