Trong đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump, thị trường đã kỳ vọng làn sóng bãi bỏ quy định và môi trường thuế thuận lợi sẽ thúc đẩy làn sóng M&A. Tuy nhiên, lo ngại suy thoái kinh tế, các điểm nóng địa chính trị và lo ngại về thuế quan đã khiến ban lãnh đạo doanh nghiệp có phần thận trọng.
Những lo ngại đó dường như đã bị gạt bỏ khi sự gia tăng mạnh mẽ của hoạt động M&A được thúc đẩy bởi kỳ vọng cắt giảm lãi suất và lượng tiền mặt nhàn rỗi dồi dào của các quỹ đầu tư tư nhân.
Theo dữ liệu do nền tảng thị trường tài chính Dealogic cung cấp, hoạt động M&A trong năm nay đã ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ trong quý III với tổng giá trị giao dịch đạt 1.290 tỷ USD, so với 1.060 tỷ USD trong quý II và 1.100 tỷ USD trong quý I.
Sáu tháng đầu năm chứng kiến sự trở lại của các thương vụ quy mô nhỏ, tầm trung, trong khi quý III chứng kiến sự trở lại của các thương vụ lớn.
“Sau một mùa xuân đầy biến động, sự gia tăng đột biến của các thương vụ lớn và nhu cầu tái định vị chiến lược ngày càng tăng đã thúc đẩy hoạt động M&A trong quý III, mang lại cho các nhà giao dịch hy vọng về một kết thúc mạnh mẽ cho năm 2025”, công ty nghiên cứu M&A Mergermarket cho biết.
Theo Mergermarket, giá trị M&A toàn cầu trong chín tháng đạt hơn 3.400 tỷ USD - tăng 32% so với cùng kỳ năm trước và là mức tăng mạnh nhất kể từ năm 2021. Các thương vụ lớn có giá trị từ 10 tỷ USD trở lên đã thúc đẩy sự gia tăng này, với 49 thương vụ được công bố kể từ đầu năm, mức cao nhất được ghi nhận trong chín tháng.
Quý III/2025 đã đánh dấu hai khoảnh khắc quan trọng trong bối cảnh M&A toàn cầu. Thương vụ Union Pacific mua lại Norfolk Southern trị giá 85 tỷ USD được công bố vào tháng 7, và thương vụ gần đây hơn là Quỹ Đầu tư Công của Ả Rập Xê Út (PIF), Silver Lake và Affinity Partners mua lại Electronic Arts với giá 55 tỷ USD - thương vụ mua lại bằng đòn bẩy (LBO) lớn nhất trong lịch sử.
“Điểm khác biệt chính hiện nay là các ban lãnh đạo doanh nghiệp đã chuyển từ ‘chờ đợi’ sang ‘hành động’… Họ đã chấp nhận tình trạng bất ổn về địa chính trị và thương mại là điều bình thường mới và hướng đến chu kỳ tăng trưởng tiếp theo”, Mitch Berlin, Phó chủ tịch EY-Parthenon Americas cho biết.
Theo EY-Parthenon, 48% CEO được khảo sát vào tháng 8 đang lên kế hoạch cho nhiều thương vụ hơn, thể hiện cam kết bền vững đối với các thương vụ M&A tiếp theo.
Báo cáo triển vọng M&A giữa năm của JPMorgan cho biết, khối lượng chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) đã tăng khoảng 12% trong 9 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm trước, nhờ sức mạnh của các lĩnh vực công nghệ tài chính và công nghiệp cũng như nhu cầu niêm yết các công ty công nghệ lớn.
“Chắc chắn có nhu cầu dồn nén cho các thương vụ M&A cũng như thoái vốn… Chúng tôi đang chứng kiến áp lực ngày càng tăng từ các bên liên quan lên các công ty đại chúng để phát triển. Điều này đang kích hoạt thêm nhiều đợt thoái vốn”, Jeff Black, người đứng đầu bộ phận tư vấn M&A toàn cầu của Mercer cho biết.
Lucinda Guthrie, Giám đốc điều hành Mergermarket đã chỉ ra những yếu tố thuận lợi về mặt cấu trúc như việc nới lỏng quy định, lượng tiền mặt nhàn rỗi kỷ lục và tồn đọng các thương vụ thoái vốn đang thúc đẩy hoạt động M&A. Theo công ty tư vấn quản lý Bain, ngành đầu tư tư nhân toàn cầu toàn cầu hiện đang nắm giữ 1.200 tỷ USD vốn chưa đầu tư.
“Đã có một làn sóng đổ xô vào các tài sản liên quan đến AI - dữ liệu, cơ sở hạ tầng và nhân tài - trong khi các ngành công nghiệp truyền thống thoái vốn khỏi các tài sản không cốt lõi để chuyển hướng sang môi trường mới”, bà cho biết.
Không phải là sự lặp lại của thị trường “easy-money” năm 2021
Các nhà quan sát thị trường cho rằng, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất vào tháng 9 đã mang lại cho các công ty niềm tin rằng chi phí vay có thể đã đạt đỉnh. Ngoài việc thực hiện giảm lãi suất, Fed còn báo hiệu rằng sẽ có thêm hai đợt cắt giảm nữa trước khi kết thúc năm.
Chi phí tài chính thấp hơn giúp các công ty vay vốn để tài trợ cho các thương vụ mua lại hoặc mua lại bằng đòn bẩy tài chính rẻ hơn. Khi Fed báo hiệu rằng lãi suất có thể đã đạt đỉnh, sự rõ ràng đó sẽ giúp việc định giá các giao dịch, lập kế hoạch cấu trúc tài chính và tiến hành các giao dịch M&A trở nên dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, cơn sốt giao dịch đang diễn ra không phải là sự lặp lại của cơn sốt kiếm tiền dễ dãi trong năm 2021. Hoạt động M&A của các công ty vốn hóa vừa và nhỏ vẫn chậm do bị cản trở bởi khoảng cách định giá và môi trường thoái vốn đặc biệt khó khăn đối với các công ty nhỏ hơn, những công ty dễ bị ảnh hưởng bởi biến động chính sách dưới thời chính quyền Tổng thống Trump.
Theo nhóm phân tích của Mergermarket, mặc dù chi phí tài chính dự kiến sẽ giảm, nhưng hiện tại các nhà đầu tư vẫn đang đối mặt với chi phí tăng cao, trong khi kỳ vọng của bên bán được neo giữ ở mức định giá trong năm 2021.
Để vượt qua những khó khăn này, các nhà đầu tư và doanh nghiệp đang áp dụng các cấu trúc giao dịch sáng tạo hơn, bao gồm liên doanh có đi kèm với quyền mua lại và quỹ tiếp nối (continuation vehicles) cùng nhiều phương thức khác.
Trong đó, quỹ tiếp nối là một loại quỹ đầu tư được các công ty cổ phần tư nhân (PE) lập ra để mua lại một hoặc nhiều doanh nghiệp trong danh mục của quỹ sắp hết vòng đời, giúp duy trì quyền sở hữu các tài sản đó lâu hơn.
“Các quỹ đầu tư tư nhân hàng đầu đang hoạt động và huy động vốn, nhưng các quỹ tầm trung đang phải đối mặt với những thách thức trong việc thoái vốn và huy động vốn”, ông Jeff Black nhận định.