Bà Trần Thị Lệ Nga, Phó cục trưởng Cục thuế TP. HCM,
Hóa đơn điện tử được triển khai từ giữa năm 2011, tại sao không đẩy mạnh sử dụng mà lại thí điểm hóa đơn xác thực, thưa bà?
Hiện tại, doanh nghiệp được sử dụng 4 loại hóa đơn: đặt in, tự in, mua của cơ quan thuế và hóa đơn điện tử. Hóa đơn điện tử là loại tiên tiến nhất, ưu việt nhất, được nhiều nước trên thế giới sử dụng. Ở Việt Nam, loại hóa đơn này được đưa vào sử dụng từ giữa năm 2011, nhưng không phổ biến. Ngay tại TP. HCM, hiện chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp quy mô lớn, sử dụng hóa đơn nhiều như ngành điện, nước, viễn thông… mới sử dụng hóa đơn điện tử.
Nói chung, hóa đơn điện tử chỉ phù hợp với doanh nghiệp có quy mô lớn, sử dụng nhiều hóa đơn, vì phải đáp ứng nhiều điều kiện như có đường truyền tải thông tin, mạng thông tin, thiết bị truyền tin đáp ứng yêu cầu khai thác, kiểm soát, xử lý, sử dụng, bảo quản và lưu trữ hoá đơn điện tử; có đội ngũ nhân lực đủ trình độ, khả năng để khởi tạo, lập, sử dụng hoá đơn điện tử; có quy trình sao lưu dữ liệu, khôi phục dữ liệu, lưu trữ dữ liệu…
Do hiện có rất ít doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện sử dụng hóa đơn điện tử, nên Bộ Tài chính thí điểm đưa hóa đơn xác thực vào sử dụng từ tháng 6/2015 đến hết tháng 12/2016 tại Hà Nội và TP.HCM, sau đó sẽ mở rộng ra cả nước.
So với hóa đơn điện tử, hóa đơn xác thực có gì ưu việt?
Hóa đơn xác thực cũng là một loại hóa đơn điện tử, vì thế hóa đơn xác thực có đầy đủ ưu việt, tiên tiến của hóa đơn điện tử.
Nói một cách dễ hiểu, hoá đơn điện tử là tập hợp các thông điệp dữ liệu điện tử về bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, được khởi tạo, lập, gửi, nhận, lưu trữ và quản lý bằng phương tiện điện tử. Các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế khi có giao dịch thì lập hóa đơn trên máy tính và gửi thẳng cho nhau qua mạng Internet. Trong khi đó, hóa đơn xác thực là một loại hóa đơn điện tử, có đầy đủ ưu việt của hóa đơn điện tử, chỉ khác là khi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, doanh nghiệp không gửi thẳng được cho khách hàng, mà phải gửi qua cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế, sau khi được cơ quan thuế xác nhận, thì doanh nghiệp mới chuyển hóa đơn cho khách hàng qua mạng Internet.
Đối với doanh nghiệp quy mô lớn thì sử dụng hóa đơn điện tử ưu việt hơn, còn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, sử dụng hóa đơn xác thực ưu việt hơn, vì không cần phải đáp ứng các điều kiện rất cao như sử dụng hóa đơn điện tử.
Thay vì chuyển thẳng hóa đơn cho nhau thông qua Internet, việc gì phải chuyển qua cơ quan thuế xác thực?
Trong các cuộc đối thoại với doanh nghiệp cũng như trên các phương tiện thông tin đại chúng, doanh nghiệp thường phàn nàn về việc họ đi mua hàng hóa, dịch vụ có đầy đủ hóa đơn, nhưng không được cơ quan thuế chấp nhận, không cho khấu trừ chi phí, không hoàn thuế. Lý do là, doanh nghiệp nhận phải hóa đơn của doanh nghiệp bỏ trốn, mất tích, hoặc do hoạt động thua lỗ, nên đã đóng cửa, ngừng hoạt động, thậm chí nhận phải hóa đơn của “doanh nghiệp ma”.
Doanh nghiệp đúng là có cái lý của họ vì khi nhận hóa đơn không thể biết đối tác cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho họ. Nhưng sử dụng hóa đơn xác thực, trước khi chuyển giao hóa đơn cho khách hàng, người bán lập hóa đơn với đầy đủ thông tin và gửi qua Internet đến hệ thống cấp mã xác thực hóa đơn của Tổng cục Thuế. Hệ thống này ngay lập tức tự động rà soát lại xem người bán có đủ căn cứ pháp lý hay không, có thực sự hoạt động không, có nợ thuế không… và xác thực hóa đơn, sau đó chuyển ngược lại cho người bán để người bán giao hóa đơn cho người mua.
Như vậy, với hóa đơn xác thực, người mua hoàn toàn yên tâm, không lo hóa đơn giả, hóa đơn bất hợp pháp vì “danh tính” của người bán đã được cơ quan thuế xác thực. Đây là biện pháp bảo vệ doanh nghiệp hữu hiệu nhất trong bối cảnh hóa đơn giả, hóa đơn bất hợp pháp, “doanh nghiệp ma” vẫn còn không ít.
Vậy để được sử dụng hóa đơn xác thực, thưa bà, doanh nghiệp phải đáp ứng những điều kiện gì?
Chỉ cần điều kiện đã được cấp mã số thuế và đang hoạt động; chứng thư số phải có thông tin mã số thuế; hoạt động ở địa bàn có khả năng truy cập, sử dụng mạng Internet. Hầu hết doanh nghiệp đáp ứng những điều kiện này.
Muốn sử dụng hóa đơn xác thực, doanh nghiệp cần truy cập phần mềm xử lý hóa đơn của Tổng cục Thuế để đăng ký sử dụng, đăng ký chứng thư số. Trong thời hạn 3 ngày làm việc, cơ quan thuế gửi thông báo qua email tới doanh nghiệp về việc chấp nhận hay không chấp nhận đăng ký sử dụng hóa đơn xác thực.
Mọi việc dường như quá đơn giản, sao không áp dụng đại trà, mà chỉ thí điểm tại Hà Nội và TP. HCM, mỗi nơi khoảng 100 doanh nghiệp?
Đưa hóa đơn xác thực vào sử dụng là nhằm đơn giản thủ tục hành chính trong việc sử dụng hóa đơn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp kiểm tra, bảo vệ hóa đơn của mình; nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý thuế. Tuy nhiên, đây là loại hóa đơn rất mới, cần phải thí điểm trước khi nhân rộng.
Hơn nữa, hệ thống xác thực của cơ quan thuế hiện tại chưa cho phép xác thực cùng một thời điểm nhiều hóa đơn, nếu mở rộng hơn nữa, việc xác thực hóa đơn mất nhiều thời gian, doanh nghiệp phải chờ đợi, dẫn đến giảm hiệu quả hoạt động. Sau thời gian thí điểm, hệ thống xác thực được nâng cấp sẽ mở dần đối tượng và địa bàn sử dụng hóa đơn xác thực.
