Điều kỳ diệu đã xảy ra hơi quá tình cờ vì những nguy cơ đe dọa sức khỏe của thị trường vẫn còn trước mắt
Bất ngờ
Giá xăng A92 giảm khiến cho nhiều người phấn khởi. Vui đến mức nhiều người trong số chúng ta quên rằng trước ngày 21/7/2008, giá là 14.500 đồng mỗi lít xăng. Có thể nói, một khi người ta đã phải chấp nhận trả giá đắt (cho dù mức tăng một lần có thể là 30%) thì cảm giác rẻ vẫn được tìm thấy khi giá giảm.
Tuần cuối của tháng 2/2008, VN-Index lần đầu tiên giảm xuống dưới 800 điểm, thấp hơn mức 930 điểm hồi đầu năm. Quá thấp và không thể thấp hơn từng là cảm nhận chủ đạo của các NĐT lão luyện và có niềm tin đối với việc VN-Index giảm đến 800 điểm lúc bấy giờ. Nếu là NĐT đang sẵn tiền vào thời điểm này, hẳn bạn khó từ chối ý nghĩ mua vào. Giá rẻ như thế sao không mua?
Nhưng những ngày “xấu trời” của thị trường đã đến quá nhanh và hậu quả đi quá xa so với mọi dự báo lúc bấy giờ. VN-Index chỉ mất khoảng 5 tuần để rơi từ mức 800 xuống 500 điểm (mất 37,5%); và cũng chỉ thêm ngần ấy thời gian để một lần nữa thủng "đáy" 500 điểm và tụt xuống mức 366 điểm (giảm thêm 26,8%). Mức 800 điểm, từng là mức quá thấp, đột nhiên biến thành một mục tiêu cao đến hơi hoang tưởng. Thậm chí lúc đó nếu bạn muốn thuyết phục ngân hàng hoãn thu hồi nợ với kịch bản VN-Index sẽ tăng lại mức 500 điểm vào cuối năm 2008 thì cũng khó như bắc thang lên trời vậy.
Vậy làm sao có thể không vui khi cuối tuần qua, VN-Index đạt 546,6 điểm, hay đã tăng 49,3% so với đáy 366 điểm. Điều kỳ diệu đã xảy ra trong khi những nguy cơ đe dọa sức khỏe của thị trường vẫn còn trước mắt.
Khó khăn chưa qua
Nếu bạn còn nhớ cảm giác thị trường vào những ngày đen tối đó, bạn hẳn không tin lắm vào dự báo lạc quan cho rằng, VN-Index vào cuối năm nay có thể tăng cao đến 600 điểm (như nhiều CTCK đã dự báo). Và cho dù tình hình có vẻ tốt hơn, nhưng chưa thể vô lo khi:
Lãi suất cao, kẻ thù truyền kỳ hàng trăm năm qua của giá cổ phiếu vẫn đang ở mức cao và khó giảm nhiều trong ngắn hạn. Thực tế là với chỉ số lạm phát cao, mức thấp được kỳ vọng là 25% cho cả năm 2008, thì người gửi tiền vẫn hưởng lãi suất thực âm, nhưng khả năng DN làm ăn hiệu quả với chi phí vốn vay lên đến trên 20%, cao gấp 2 so với năm trước, là một gánh nặng oằn vai. Ngoài ra, lãi suất cao gấp 2 lần cũng khiến cho kỳ vọng lợi nhuận của NĐT theo lý thuyết phải cao hơn, nhưng khả năng duy trì mức tăng trưởng cao trong năm 2008 của các DN để đủ thỏa mãn đòi hỏi này xem ra là khó khăn.
Lạm phát cao trực tiếp tấn công vào DN ở giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào trong khi đầu ra được quyết định bởi sức mua của thị trường nội địa lẫn xuất khẩu, lực lượng đang bị đe dọa do tình hình kinh tế khó khăn ở hầu hết quốc gia và châu lục. Ngoài ra, chính sách thắt chặt tiền tệ của Việt Nam cộng với việc giữ tỷ giá tiền đồng ở mức cao so với USD nhìn chung không thuận lợi cho DN xuất khẩu. Nhiều nhà kinh tế còn phân tích rằng, việc giữ tỷ giá tiền đồng ở mức cao cũng góp phần nhập khẩu lạm phát và đây là điều đáng để NĐT suy nghĩ.
Hệ thống ngân hàng bắt đầu cho thấy hiệu quả giảm mạnh từ 3 tháng gần đây. Tình hình tín dụng căng thẳng cũng đặt hàng trăm DN bất động sản trước thách thức và một lượng không nhỏ được dự đoán là phải phá sản. Nhiều DN đã bắt đầu có động thái điều chỉnh giảm kế hoạch lợi nhuận 2008. Theo phân tích của nhiều CTCK, điểm yếu của khối DN sẽ lộ ra nhiều hơn trong báo cáo 2 quý cuối năm 2008 khi khả năng chống chịu của DN đối với các yếu tố bất lợi được đo lường (bao gồm hệ quả của việc giá xăng dầu tăng, chi phí đầu vào tăng, sức mua của thị trường giảm, hiệu quả thấp của các khoản đầu tư, lãi suất cao, bất động sản không thành công….)
Cuối cùng, bạn có tin giá chứng khoán sẽ tăng trưởng tốt nếu không có thêm nhiều tiền đổ vào thị trường?
Điều đó có thể xảy ra lần nữa?
Ở phần đầu bài viết, tác giả muốn nhắc lại câu chuyện ai cũng đã biết về giá xăng, sự đắt rẻ tương đối của giá cổ phiếu cùng với biến động của VN-Index trong 8 tháng đầy sóng gió của của TTCK Việt Nam. Thay vì đưa ra gợi ý về khả năng thị trường sẽ diễn ra như thế nào trong tháng 9, như thông điệp thường thấy trong các bài viết nhận định về tình hình thị trường, tác giả muốn khất lại cho đến khi chúng ta thực sự nhìn thấy báo cáo quý III/2008 và nếu cần là báo cáo quý IV/2008.
Nghĩa là, TTCK Việt Nam rất có thể lập nên kỳ tích trong trung hạn, chẳng hạn như đạt 800 điểm hoặc cao hơn vào cuối năm 2008. Ít nhất thì các dấu hiệu cung - cầu trong ngắn hạn có vẻ hậu thuẫn cho kịch bản tăng trưởng hơn là suy thoái. Tuy nhiên, có thể nhận thấy rằng phần lớn NĐT nhiều kinh nghiệm đã bị bất ngờ và phán đoán sai lầm lớn trong năm 2008. Họ đã không không tính đến khả năng VN- Index giảm mạnh từ mức trên 800 xuống mức 366 điểm và nhiều người trong số họ đã gần như vĩnh viễn không có khả năng làm lại từ đầu.
Hôm nay thị trường lạc quan và dường như giá cổ phiếu lại rẻ. Bạn cũng có thể nghĩ thêm rằng, đắt hay rẻ nhiều khi là cảm giác chủ quan từng thời điểm và TTCK năm 2008 chắc chắn sẽ còn hứa hẹn nhiều bất ngờ. Ai cũng có thể nói: giá như tôi biết trước! Nhưng thường thì họ chỉ có thể nói như thế một lần.
