Hệ thống KRX: Điệp khúc đợi chờ

Câu chuyện hệ thống công nghệ của TTCK cần sự vào cuộc của các chuyên gia am hiểu về ngành

Mong ngóng KRX

KRX là chủ điểm được quan tâm trong cả tháng 4 vừa qua. Tại hầu hết các đại hội cổ đông của công ty chứng khoán, ban chủ tọa đều nhận được câu hỏi liên quan đến khả năng đáp ứng của hệ thống công nghệ của công ty với KRX và tác động của hệ thống giao dịch mới này tới thị trường chứng khoán, tới triển vọng của cổ phiếu chứng khoán.

Đa phần thông tin từ các công ty chứng khoán cho thấy hệ thống đã qua nhiều vòng kiểm thử, không có gì thay đổi thì kỳ vọng sẽ go-live vào đầu tháng 5/2024 và đây sẽ là một bước đệm tốt, cơ bản để chuẩn bị cho việc thị trường chứng khoán có thêm các sản phẩm mới như giao dịch trong ngày (T0) hay bán khống. Tuy vậy, nhiều ý kiến cho rằng, tại thời điểm vận hành hệ thống này, nhà đầu tư sẽ không thấy sự khác biệt so với hệ thống cũ và vẫn cần thêm thời gian để các công ty chứng khoán cũng như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch chứng khoán chuẩn bị cho sản phẩm mới.

Theo ông Nguyễn Thanh Lâm, Giám đốc Nghiên cứu Phân tích Khối Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Maybank Investment bank (MSVN), trong ngắn hạn, hệ thống KRX chưa đáp ứng đủ những tiềm năng mà hệ thống này sẽ mang lại, do vẫn còn hạn chế về hoạt động cũng như quy định của sở giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, nhìn về dài hạn, đây sẽ là bước đệm tốt để các công ty chứng khoán chuẩn bị cho bước chuyển mình trong tương lai, đặc biệt là khi thị trường Việt Nam được nâng lên thành thị trường mới nổi, dẫn đến một lượng vốn lớn chảy vào thị trường.

“Chúng tôi kỳ vọng sẽ có khoảng 1 tỷ USD liên quan tới các quỹ bị động và con số này sẽ cao hơn gấp 4 - 5 lần cho các quỹ chủ động”, ông Lâm nói.

Điều này cũng đồng nghĩa, sẽ không có sự đột biến ngay lập tức nào dành cho cổ phiếu các công ty chứng khoán khi KRX đi vào vận hành. Thay vào đó, nhóm cổ phiếu chứng khoán có thể sẽ dễ có sóng hơn nếu những thông tin liên quan đến tiến độ nâng hạng thị trường có thêm các bước tiến quan trọng trong thời gian tới.

Theo quan điểm của MSVN thì các công ty chứng khoán như VCI, HCM và SSI vẫn được hưởng lợi từ cả KRX cũng như việc nâng hạng thị trường, do đây là những công ty có thị phần môi giới tổ chức cao và sẽ thu được về miếng bánh lớn trong việc nâng hạng và với việc tăng vốn trong thời gian gần đây, kỳ vọng lượng vốn mới này sẽ đóng vai trò thúc đẩy việc cho vay margin khi thị trường tăng thanh khoản và nhu cầu.

Đây là những sự kỳ vọng của thị trường đối với cổ phiếu chứng khoán - dễ nổi sóng mỗi khi có thông tin mới về tiến độ hệ thống KRX.

Sự chờ đợi này là hoàn toàn có cơ sở khi dự án này đã kéo dài trên chục năm. Hệ thống KRX do HOSE làm chủ đầu tư, triển khai vào năm 2012, các đơn vị thụ hưởng của hệ thống còn có Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSD). Trong một thời gian dài, tiến độ dự án và thời điểm vận hành gần như không được nhắc đến. Cho đến khoảng nửa cuối 2023 tới nay, KRX được quan tâm nhiều hơn khi cơ quan chức năng có những cập nhật nhiều hơn với thị trường và càng đặc biệt hơn, lộ trình triển khai hệ thống này có sự trùng khớp với “sự tăng tốc” trong nỗ lực nâng hạng thị trường.

HOSE đã có các đợt tiến hành thử nghiệm diễn tập hệ thống KRX với các công ty chứng khoán, đợt 1 trong nửa đầu tháng 3 và đợt 2 từ nửa cuối tháng 3/2024. Với các hoạt động rốt ráo này, mỗi khi có thông tin về tiến triển KRX thì cổ phiếu chứng khoán lại có sự quan tâm nhất định của dòng tiền.

Thêm một lần, hệ thống giao dịch KRX lại lỡ hẹn với thị trường

Nhiều thành viên thị trường lên tiếng đã sẵn sàng

Ở góc độ các công ty chứng khoán đang cho thấy sự sẵn sàng để chuyển đổi sang hệ thống giao dịch mới. Tại đại hội cổ đông Công ty cổ phần Chứng khoán SSI, tổ chức cuối tuần qua, ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Hội đồng quản trị SSI cho biết, hệ thống của Công ty đã sẵn sàng.

Ông Nguyễn Đức Thông, Phó tổng giám đốc SSI thông tin thêm, Công ty đã trải qua các đợt kiểm thử và không có vấn đề gì. Các cán bộ nhân viên đang làm ngày làm đêm cho đợt test vào ngày 30/4.

“KRX đi vào vận hành, giai đoạn đầu, SSI dự kiến không có thay đổi nhiều, nhưng đây là tiền đề, điều kiện cần để có thể phát triển nhiều sản phẩm mới như daytrading, các sản phẩm khác quyền chọn bán, quyền chọn mua… Do đó, về lâu dài, KRX sẽ thay đổi bộ mặt thị trường chứng khoán”, ông Thông kỳ vọng.

Tại đại hội cổ đông của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), bà Nguyễn Thị Thu Huyền, Tổng giám đốc VDSC chia sẻ, “ghi nhận các công ty chứng khoán tham gia đợt test hệ thống KRX lần này đều hoàn thành 100% bài test và tinh thần chung của các đơn vị tham gia dự án là kế hoạch tháng 5 sẽ vận hành hệ thống giao dịch mới”.

Theo bà Huyền, khi KRX vận hành sẽ là điều kiện để có nhiều sản phẩm mới là bán chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, buy-in (mua bù)… Các sản phẩm mới này tác động nhiều tới thanh khoản thị trường, khi đi vào vận hành sẽ tác động tích cực tới hoạt động của các công ty chứng khoán.

Ngày 25/4, nhiều công ty chứng khoán đã có e-mail gửi khách hàng về việc chuyển đổi hệ thống giao dịch mới. Chẳng hạn, Vietcap thông báo: “Hệ thống giao dịch mới KRX dự kiến được vận hành từ ngày 2/5/2024. Vietcap sẽ tiến hành quá trình chuyển đổi dữ liệu để tham gia giao dịch với hệ thống mới từ ngày 27/4/2024 đến ngày 30/4/2024. Vietcap sẽ có thông báo chính thức tới nhà đầu tư sau ngày 30/4/2024 về việc áp dụng chính thức giao dịch qua KRX”. Theo đó, từ ngày 27/4 - 30/4/2024, Vietcap tạm ngừng việc đăng nhập vào các nền tảng giao dịch: Vietcap App, Vietcap Trading Web, Vpro. Công ty chứng khoán này cũng dự kiến hoàn tất quá trình nâng cấp hệ thống để nhà đầu tư tải về và trải nghiệm từ ngày 1/5/2024.

Chứng khoán TCBS cũng thông báo, để tiến hành nâng cấp theo kế hoạch chuyển đổi hệ thống giao dịch mới KRX, từ 17h Thứ Sáu, ngày 26/04/2024 đến 7h sáng Thứ Năm, ngày 2/5/2024, TCInvest ngừng đăng nhập, tạm thời bị gián đoạn các giao dịch bao gồm: mở tài khoản, truy cập TCInvest, đặt lệnh, ứng tiền, đăng ký quyền, chuyển tiền, cho vay/rút vốn (bao gồm cho vay/rút vốn tự động) iSave hoặc iSave Pro...

VDSC cũng thông báo tạm ngưng phục vụ để chuyển đổi hệ thống mới KRX, thời gian dự kiến từ 17h30 ngày 26/4 đến 17h ngày 1/5/2024.

Nói như vậy để thấy, các công ty chứng khoán đang có sự rốt ráo để đáp ứng các đợt kiểm thử với KRX. Ghi nhận nhiều ý kiến cũng cho thấy, sự chuẩn bị của các công ty chứng khoán cho việc vận hành KRX đã ở mức đầy đủ. Các công ty chứng khoán đã có khoảng thời gian khá dài, với liên tục các lần diễn tập mô phỏng cho việc vận hành KRX. Các đánh giá trước đó của HOSE cũng cho thấy nhìn nhận tương tự.

Ông Chen Chia Ken, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Phú Hưng (PHS) cho biết, ngay đầu năm 2024, bất chấp nhiều nghi ngại về việc hệ thống KRX có thể lỗi hẹn, PHS vẫn đặt ra mục tiêu chính thức về việc đảm bảo nguồn lực và hạ tầng cho việc vận hành hệ thống.

“Trong các đợt test hệ thống của HOSE, chúng tôi là một trong số ít công ty chứng khoán đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật của KRX, tất cả đều nhờ vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng này. Ở thời điểm hiện tại, PHS đã hoàn thành vận hành chạy thử tất cả các điều kiện cần và đủ, đáp ứng 100% yêu cầu cần thiết để triển khai vận hành hệ thống mới”, CEO PHS cho biết.

Đội ngũ PHS không chỉ chuẩn bị cho hệ thống giao dịch mới mà song song đó còn xây dựng ứng dụng giao dịch trực tuyến trên di động hoàn toàn mới, tương thích với KRX.

“PHS đã sẵn sàng cho cả hệ thống mới và tiên phong với những sản phẩm mới”, ông Chen Chia Ken khẳng định.

Kỳ vọng hệ thống giao dịch KRX được chính thức đưa vào hoạt động là tiền đề quan trọng cho những bước phát triển mới trên thị trường chứng khoán Việt Nam, ông Phan Minh, Phó tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho biết, hiện VCBS đã sẵn sàng cho việc chuyển đổi hệ thống.

Lãnh đạo VCBS cũng cho rằng, hệ thống KRX được đưa vào vận hành sẽ tạo ra cơ sở hạ tầng cần thiết để triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP), giúp hoạt động thanh toán giữa các thành viên thị trường diễn ra nhanh hơn, đồng thời đẩy nhanh vòng quay tiền lưu thông trong hoạt động giao dịch giữa các nhà đầu tư trên thị trường. Bên cạnh đó, hệ thống mới sẽ hỗ trợ giải quyết một trong những nút thắt của quá trình nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi là yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding). Bên cạnh đó, hệ thống KRX giúp nâng cao năng lực thực hiện giao dịch mỗi phiên cả về số lượng và tốc độ, từ đó là bước chuẩn bị trước để đáp ứng nhu cầu thị trường, nếu thanh khoản gia tăng đột biến, hoặc trong trường hợp thị trường Việt Nam đón nhận dòng vốn đầu tư lớn sau khi chính thức được nâng hạng.

Để thích ứng trong giai đoạn mới, các công ty chứng khoán cho biết đã và đang tập trung một lượng lớn nhân sự công nghệ thông tin và nghiệp vụ, cũng như chuẩn bị cơ sở hạ tầng để nâng cấp hệ thống và các dịch vụ liên quan, đáp ứng yêu cầu kết nối hệ thống KRX và cung cấp trải nghiệm tốt nhất tới khách hàng. Đồng thời, các công ty chứng khoán đang gấp rút phối hợp với các sở giao dịch và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khóa Việt Nam sẵn sàng cho ngày go-live hệ thống KRX.

Ông Nguyễn Đức Anh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Chứng khoán DSC cho rằng, hệ thống KRX là sự trông đợi lớn nhất của thị trường và sẽ hỗ trợ cho thị trường giao dịch sôi động hơn. Bản thân DSC hay các công ty chứng khoán khác đều ý thức rõ phải luôn nỗ lực, đổi mới nhằm đáp ứng tất cả các yêu cầu cả về mặt công nghệ để có thể tích hợp với hệ thống mới và luôn sẵn sàng để triển khai theo yêu cầu của cơ quan quản lý.

Lãnh đạo DSC cũng cho biết, hệ thống KRX là điều kiện cần để một số sản phẩm mới được đưa vào triển khai chính thức trên thị trường như giao dịch cổ phiếu trong ngày (T+0), bán khống (short selling), hợp đồng quyền chọn (option)… Sự đa dạng của các sản phẩm tài chính được cung cấp trên thị trường chứng khoán sẽ giúp thu hút nhiều hơn nữa các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế cũng như vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII), đồng thời cung cấp cho nhà đầu tư thêm các công cụ để tìm kiếm lợi nhuận cũng như phòng vệ rủi ro trong cả xu hướng tăng và xu hướng giảm của thị trường.

Tiếp tục… chờ

Công văn hoả tốc mà Ủy ban Chứng khoán Nhà nước gửi tới HOSE, có nhiều điểm được đưa ra làm cơ sở cho quyết định của cơ quan quản lý về việc chưa chấp thuận đề nghị của HOSE đưa hệ thống công nghệ thông tin KRX vào vận hành chính thức vào ngày 2/5/2024. Trong đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có nêu, hiện chưa có văn bản chính thức của các thành viên về tính sẵn sàng kết nối với hệ thống công nghệ thông tin KRX cũng như khả năng cung cấp dịch vụ chứng khoán cho nhà đầu tư sau khi kết nối.

Như vậy, KRX lại lỡ hẹn với giới đầu tư ngay phút chót. Với hàng loạt vấn đề được nêu ra trong công văn hoả tốc của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thời điểm có thể go-live hệ thống này tiếp tục được bỏ ngỏ. Nhưng đâu đó, một số ý kiến thành viên thị trường cho rằng, “lùi lại cũng được, chờ chục năm rồi, chờ thêm đôi tháng không sao, chuẩn bị quy chế - hướng dẫn chỉnh chu rồi đưa vào thị trường vẫn tốt hơn”.

Một số ý kiến khác cho rằng “dù KRX được thực hiện kiểm thử cùng công ty chứng khoán, sự chuẩn bị của các công ty chứng khoán cho việc vận hành KRX đã ở mức đầy đủ, nhưng đó là đáp ứng về mặt kỹ thuật. Còn việc “trải nghiệm” thực tế trên diện rộng cho tất cả các nhân sự thuộc thành viên thị trường là chưa; các quy chế từ Sở chưa có; công ty chứng khoán cũng chưa có đủ căn cứ hướng dẫn để có thể xây dựng các tài liệu nội bộ và phổ biến cho nhân viên… nên đâu đó có sự bối rối, không biết nên lần mò từ đâu. Làm cái mới, cần có chỉ dẫn chi tiết, chuẩn chỉnh”.

Thị trường chờ đợi hệ thống giao dịch mới là thế, nhiều thành viên thị trường cũng lên tiếng sẵn sàng như vậy, song thực tế, tại không ít công chứng khoán vẫn còn “bối rối”, khi mà các quy chế cần thiết vẫn chưa được ban hành đầy đủ, trong khi thời điểm dự kiến go-live hệ thống này diễn ra ngay sau kỳ nghỉ lễ kéo dài 5 ngày từ cuối tuần này tới hết thứ Tư tuần sau.

Hoàng Anh – Huy Hoàng