TTCK đi vào hoạt động đã góp phần hoàn thiện cơ cấu của thị trường tài chính và tạo ra một kênh huy động vốn dài hạn cho đầu tư phát triển, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp có hiệu quả của các Bộ, ngành, địa phương, sự ủng hộ của cơ quan thông tấn, báo chí, TTCK Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đã đạt được những thành tựu đáng tự hào.
Thứ nhất, đã tạo lập được một thể chế TTCK phù hợp với trình độ phát triển của nước ta; từng bước tiếp cận các chuẩn mực quốc tế và quá trình hội nhập quốc tế và khu vực.
Thứ hai, đã xây dựng và ngày càng hoàn thiện một hệ thống khuôn khổ pháp lý, cơ chế chính sách từ Luật, Nghị định cho đến các thông tư, quy chế, quy trình phù hợp với tình hình thực tiễn, bảo đảm cho quá trình giao dịch, vận hành và quản lý TTCK thông suốt, an toàn, công bằng, công khai, minh bạch và có hiệu quả.
Ông Đinh Tiến Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tài chính
Trong năm 2017, cùng với việc tập trung hoàn thiện chính sách cho TTCK, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ thông qua Nghị quyết số 83/NQ-CP ngày 31/8/2017 về xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi). Đây là cơ sở quan trọng tiếp tục thực hiện quy trình xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển TTCK ổn định, vững chắc.
Thứ ba, dần khẳng định và trở thành kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu năm 2017 đạt hơn 3,5 triệu tỷ đồng, tương đương 70,2% GDP, vượt chỉ tiêu của Chính phủ đề ra cho năm 2020. Năm 2018 thị trường tiếp tục duy trì đà phát triển, tính đến ngày 8/6/2018, mức vốn hóa thị trường đạt 4.155 nghìn tỷ đồng, tăng 18,2% so với cuối năm 2017, tương đương 83% GDP.
Thị trường trái phiếu Chính phủ ghi nhận bước phát triển mới về chiều sâu và hiệu quả điều hành chính sách tài khóa của Chính phủ. Dư nợ trái phiếu Chính phủ niêm yết đạt 997,5 nghìn tỷ đồng, tương đương 20% GDP năm 2017.
Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1191/QĐ-TTg ngày 14/8/2017 phê duyệt “Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030”. Mục tiêu của Lộ trình nhằm phát triển thị trường trái phiếu ổn định, cấu trúc hoàn chỉnh, đồng bộ về các yếu tố cung - cầu; mở rộng cơ sở nhà đầu tư, tăng quy mô và chất lượng hoạt động, đa dạng hóa các sản phẩm; từng bước tiếp cận với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế.
Thứ tư, TTCK ngày càng góp phần tích cực thúc đẩy cổ phần hóa và quá trình cải cách đổi mới doanh nghiệp nhà nước. Năm 2017 là năm ghi nhận hoạt động thoái vốn nhà nước với giá trị thoái vốn thu về đạt mức kỷ lục: gần 123 nghìn tỷ đồng, gấp 7,8 lần so với năm 2016. Thặng dư thu về cho ngân sách nhà nước đạt hơn 1,9 nghìn tỷ đồng.
Điển hình là đợt đấu giá thoái vốn tại Tổng công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) đã thu về cho ngân sách nhà nước gần 110 nghìn tỷ đồng (tương đương 4,8 tỷ USD) - được coi là thương vụ bán vốn kỷ lục tại Việt Nam cho đến nay, hay các đợt đấu giá thoái vốn tại Công ty cổ phần Sữa Việt Nam thu về cho ngân sách nhà nước hơn 20 nghìn tỷ đồng (tương đương gần 890 triệu USD), đã thu hút được sự quan tâm lớn của các nhà đầu tư trên thị trường vốn trong khu vực và thế giới.
Thứ năm, TTCK đã thu hút đông đảo các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Năm 2017 ghi nhận lượng vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) ở mức lớn chưa từng thấy trong lịch sử TTCK Việt Nam với mức mua ròng 47.864 tỷ đồng (gấp 8 lần so với giá trị mua ròng trong năm 2016).
Giá trị danh mục của nhà ĐTNN tăng mạnh do tăng mua ròng mạnh các cổ phiếu vốn hóa lớn. Tính đến cuối năm 2017, tổng giá trị danh mục của nhà ĐTNN đạt gần 32,9 tỷ USD, tăng 90% so với cuối năm 2016.
Giá trị vốn đầu tư gián tiếp vào ròng năm 2017 đạt hơn 2,9 tỷ USD, tăng hơn gấp đôi so với năm 2016. Bước sang năm 2018, số lượng tài khoản của nhà đầu tư tiếp tục gia tăng (tính đến ngày 27/4/2018), đạt 2,04 triệu tài khoản (trong đó tài khoản nhà ĐTNN đạt 25.171 tài khoản) tăng 6% so với cuối năm 2017. Giá trị danh mục của nhà ĐTNN tiếp tục duy trì ở mức cao, tính đến hết tháng 4/2018 đạt 36,2 tỷ USD, tăng 10% so với cuối năm 2017.
Thứ sáu, sự ra đời và đi vào hoạt động của TTCK phái sinh vào ngày 10/8/2017 đã đánh dấu tiến trình hoàn chỉnh cấu trúc TTCK Việt Nam, đồng thời khẳng định trình độ phát triển và đáp ứng nhu cầu tất yếu của thị trường tài chính Việt Nam.
Sự kiện này cũng đánh dấu bước phát triển mới của TTCK Việt Nam, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thứ 5 có TTCK phái sinh trong khu vực ASEAN và là quốc gia thứ 42 trên thế giới có thị trường tài chính bậc cao này.
Trong Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2011-2020, Việt Nam kiên định chủ động đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế. Với hệ thống chính sách mới đang được nghiên cứu xây dựng, chúng tôi tin tưởng sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2018 - 2020 ở mức 6,7 - 7%/năm, ổn định lãi suất, tỷ giá, lạm phát, nợ công và các yếu tố vĩ mô khác.
Qua đó, tiếp tục giữ vị thế là quốc gia năng động, là điểm đến đầu tư hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế để cùng tham gia sâu hơn, vươn lên cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Trên tinh thần đó, Bộ Tài chính cam kết nỗ lực tối đa, đồng hành và tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư quốc tế quan tâm đầu tư, nhất là đầu tư dài hạn vào thị trường tài chính Việt Nam.
Trong thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các đơn vị liên quan xây dựng cơ chế, chính sách nhằm thu hút nhà đầu tư nước ngoài, tiếp tục góp sức phát triển TTCK nói riêng, và thị trường tài chính nói chung an toàn và bền vững. Trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
1. Triển khai xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi), trong đó chú trọng xây dựng các chính sách nhằm đảm bảo cho TTCK hoạt động được công khai, minh bạch và bền vững hơn, đồng thời tạo môi trường thông thoáng hơn cho nhà ĐTNN tham gia đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam.
2. Triển khai các giải pháp chính sách đồng bộ nhằm nâng hạng TTCK Việt Nam; xây dựng các quy định về xếp hạng tín nhiệm và thiết lập tổ chức định mức tín nhiệm của Việt Nam, tạo cơ sở cho việc phát triển thị trường trái phiếu và các sản phẩm khác.
3. Tiếp tục đẩy mạnh công tác cổ phần hóa, thoái vốn của các DNNN gắn với việc niêm yết và đăng ký giao dịch trên TTCK, tăng cường quản trị công ty thông qua các giải pháp đồng bộ thực thi Nghị định 71/2017 về quản trị công ty và phát hành bộ Nguyên tắc quản trị công ty; tăng cường kiểm tra, giám sát về tính minh bạch các thông tin trong báo cáo tài chính của các công ty đại chúng.
4. Triển khai đề án phát triển trái phiếu doanh nghiệp; hoàn thiện phương án tổ chức thị trường trái phiếu doanh nghiệp và công tác chuẩn bị để có thể sớm đưa thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp vào hoạt động trong năm 2018; khuyến khích các công ty có vốn lớn phát hành trái phiếu và đưa trái phiếu lên niêm yết trên TTCK.
5. Tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh chứng khoán phát triển thông qua việc cắt giảm các thủ tục hành chính, giảm bớt thời gian xử lý các công việc; giải đáp và tháo gỡ kịp thời các vướng mắc của doanh nghiệp trong quá trình hoạt động; tuyên truyền và hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện các quy định pháp luật mới; hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến thuế nhằm tạo môi trường pháp lý thông thoáng cho các doanh nghiệp mở rộng kinh doanh.
(Bài viết được đăng tải trên Đặc san 30 năm Đầu tư nước ngoài do Báo Đầu tư xuất bản tháng 7/2018)
